'Ô tô tại TP.HCM nếu bị áp khí thải mức 5 sẽ gây tác động rất lớn'

Theo dự thảo về lộ trình khí thải ô tô đang được Bộ NN-MT lấy ý kiến, xe sản xuất từ năm 2017 áp dụng mức 3 từ ngày 1.1.2026. Riêng với xe ô tô tham gia giao thông trên địa bàn TP.Hà Nội và TP.HCM sản xuất từ năm 2017, áp dụng mức 4 từ ngày 1.1.2027.

Đối với xe ô tô sản xuất từ năm 2022, áp dụng mức 4 từ ngày 1.1.2026 và mức 5 từ ngày 1.1.2030. Riêng với xe ô tô tham gia giao thông trên địa bàn TP.Hà Nội và TP.HCM sản xuất từ năm 2022, áp dụng mức 5 từ ngày 1.1.2028.

ẢNH: T.N

Tuy nhiên, từ góc độ cơ quan đăng kiểm, ông Nguyễn Hoài Nam, Phó giám đốc Trung tâm thử nghiệm khí thải phương tiện giao thông cơ giới đường bộ (NETC), cho rằng cần có thêm đánh giá tác động kinh tế - xã hội khi triển khai lộ trình đề xuất này, đặc biệt sau khi thực hiện sáp nhập tỉnh, thành.

Hiện TP.HCM đã sáp nhập với Bà Rịa - Vũng Tàu và Bình Dương, trở thành vùng kinh tế lớn nhất cả nước, đóng góp rất lớn cho GDP. Không chỉ TP.HCM cũ, Bà Rịa - Vũng Tàu cũ và Bình Dương cũ đều là các tỉnh kinh tế trọng điểm về sản xuất và xuất khẩu. 

"Dự thảo Bộ NN-MT đưa ra lộ trình từ trước khi thực hiện việc sáp nhập. Sau sáp nhập, mức độ tác động sẽ lớn hơn rất nhiều nếu áp luôn mức 5 khí thải với xe sản xuất sau năm 2022 cho TP.HCM mới, bởi đây là khu vực có rất nhiều cảng biển lớn và khu công nghiệp trọng điểm, với khối lượng xe vận tải chở hàng hóa rất lớn lưu thông", ông Nam cho hay.

Đại diện Cục Đăng kiểm cũng cho biết, thống kê sơ bộ cho thấy khoảng 8 - 10% xe tải hạng nặng mới (sản xuất sau năm 2022) không đạt khí thải mức 5. Tỷ lệ này sẽ còn cao hơn cho các xe cũ hơn, dẫn đến việc hàng nghìn xe vận tải có thể bị cấm lưu thông, gây tác động nghiêm trọng đến khu vực kinh tế - chiếm khoảng 25% GDP cả nước. 

Do đó, cần tính toán lại mức khí thải sẽ áp dụng với xe sản xuất sau 2017 hay sau 2022 tại Hà Nội và TP.HCM , nhất là tác động kinh tế - xã hội...

Đề xuất lùi thời điểm áp dụng kiểm soát khí thải tới 2028

Trước đó, trong văn bản góp ý dự thảo của Bộ NN-MT, Bộ Xây dựng đánh giá với quy định trên, đến thời điểm 1.1.2026 sẽ có lượng xe nhất định sản xuất từ năm 2017 không được lưu hành trên toàn quốc do không đáp ứng được tiêu chuẩn khí thải mức 3 và một số lượng xe nhất định sản xuất từ năm 2022 sẽ không được lưu hành trên toàn quốc do không đáp ứng được tiêu chuẩn khí thải mức 4.

ẢNH: T.N

Đến 1.1.2028 sẽ có một lượng xe nhất định sản xuất từ năm 2022 trở đi không được lưu hành trên toàn quốc do không đáp ứng được tiêu chuẩn khí thải mức 5.

Trong khi đó, các xe có năm sản xuất trước đó vẫn được lưu hành do được áp dụng mức khi thải thấp hơn (mức 1, mức 2), dù thực tế phát thải chất gây ô nhiễm của mức 1, mức 2 lớn hơn nhiều so với mức 4, mức 5. 

Điều này dẫn đến tình trạng bất hợp lý khi xe có mức phát thải thấp (tiêu chuẩn khí thải mức 4, mức 5) bị loại bỏ nếu không đạt mức khí thải theo quy định, nhưng xe có mức phát thải cao (tiêu chuẩn khí thải mức 1, mức 2) vẫn được lưu hành.

Do đó, Cục Đăng kiểm, Bộ Xây dựng đề xuất lùi thời điểm áp kiểm soát khí thải ô tô đến ít nhất 1.1.2028 để có đủ thời gian chuẩn bị, tránh tình trạng ùn tắc đăng kiểm và gây xáo trộn xã hội nếu yêu cầu thay đổi đột ngột. Đặc biệt, dự thảo cần thu hẹp khoảng cách giữa việc kiểm soát khí thải xe mới đang rất chặt chẽ, trong khi lại lỏng lẻo với các xe cũ đang lưu hành.  

"Mục tiêu kiểm soát khí thải để người dân cần có trách nhiệm bảo dưỡng xe để duy trì mức khí thải theo quy định. Vì trước đây không có chế tài nên người dân ít quan tâm đến việc bảo dưỡng và đảm bảo tiêu chuẩn khí thải xe", ông Nguyễn Hoài Nam cho hay. 

Bên cạnh đó, theo Cục Đăng kiểm, thay vì kiểm soát khí thải theo năm sản xuất, nên thực hiện kiểm soát khí thải phân vùng theo khu vực lõi với các tiêu chuẩn khí thải tăng dần từ trong ra ngoài. 

Với việc phân theo khu vực vùng lõi, ngoại thành, các thành phố trực thuộc T.Ư và các tỉnh, thành còn lại, xe sẽ được gắn tem khí thải sau kiểm định. 

"Các nước đã thực hiện điều này, Cục Đăng kiểm cũng đã làm sẵn các mẫu tem đăng kiểm với các màu khác nhau theo các mức khí thải 1, 2, 3, 4, 5. Nếu áp dụng, xe đạt khí thải mức nào sẽ dán tem mức đó. Lực lượng cảnh sát giao thông sẽ kiểm soát dựa trên tem này", ông Nam nói.

Theo đó, sẽ phân loại những xe nào khí thải mức 4, mức 5 mới được vào khu vực lõi nội thành - vùng phát thải thấp. Các xe cũ hơn hoặc khí thải mức thấp hơn vẫn được lưu thông ở các khu vực nông thôn hoặc ngoại thành cho đến hết niên hạn sử dụng, nhưng sẽ không được vào vùng lõi đô thị hoặc khu vực yêu cầu phát thải thấp.