Ông Trump bất ngờ tăng phí visa H-1B lên mức tiền tỷ: Phí mới có hiệu lực ra sao, những ai bị ảnh hưởng?

Mức phí mới của visa lao động H-1B

Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa công bố nỗ lực mới nhằm cải tổ hệ thống nhập cư hợp pháp của Mỹ — bằng cách tăng phí xin visa H-1B từ 215 USD (tương đương 5,7 triệu đồng) lên 100.000 USD (tương đương hơn 2,6 tỷ đồng).

Theo đánh giá của CNN, động thái này có thể giáng đòn mạnh vào nhiều ngành công nghiệp Mỹ vốn phụ thuộc vào lao động nước ngoài có tay nghề cao.

Trong lễ ký kết tại Phòng Bầu dục hôm 19/9, ông Trump khẳng định nước Mỹ cần "những lao động xuất sắc" và mức phí mới "gần như đảm bảo rằng điều đó sẽ xảy ra". Các quan chức chính quyền cũng cho rằng mức phí cao sẽ khuyến khích các công ty tuyển dụng lao động Mỹ.

"Doanh nghiệp cần phải quyết định… liệu người đó có đủ giá trị để trả 100.000 USD mỗi năm cho chính phủ hay nên để họ về nước và tuyển một người Mỹ?", Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick phát biểu. "Đó là mục tiêu của chính sách nhập cư: Tuyển người Mỹ và đảm bảo rằng những người được đưa vào là những cá nhân xuất sắc nhất".

Hỗn loạn khi mức phí mới có hiệu lực

Theo Reuters, hoảng loạn, hỗn loạn và giận dữ bao trùm khi hàng loạt lao động đang giữ visa H-1B từ Ấn Độ và Trung Quốc buộc phải hủy bỏ kế hoạch đi lại và vội vã quay trở lại Mỹ sau khi Tổng thống Donald Trump áp đặt mức phí visa mới.

Lo sợ sẽ không được phép quay lại sau khi quy định mới có hiệu lực, một số công dân Ấn Độ tại sân bay San Francisco cho biết họ đã phải cắt ngắn kỳ nghỉ.

"Chúng tôi buộc phải lựa chọn giữa gia đình và việc ở lại đây," một kỹ sư làm việc tại một tập đoàn công nghệ lớn chia sẻ. 

Mức phí 100.000 USD có hiệu lực từ 0h01 sáng 21/9 (giờ miền Đông), và chỉ áp dụng cho các đơn xin visa H-1B mới. Quy định này sẽ hết hiệu lực vào ngày 21/9/2026, trừ khi được gia hạn.

"Đây không phải là phí hàng năm. Đây là khoản phí một lần, chỉ áp dụng cho đơn xin visa ", Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt đăng trên X hôm 20/9, đồng thời khẳng định rằng quy định không áp dụng cho các trường hợp gia hạn hoặc người đã có visa .

Google và Meta đã khuyến cáo nhân viên có visa H-1B nên cân nhắc lại kế hoạch đi lại quốc tế và trở về Mỹ trước tối 20/9 nếu cần thiết. Tuy nhiên, bà Leavitt làm rõ rằng những người đã có visa H-1B và đang ở ngoài nước Mỹ sẽ không bị tính phí 100.000 USD khi quay lại.

Vậy, chính sách mới sẽ ảnh hưởng thế nào đến doanh nghiệp và người lao động?

Ngành nào sẽ bị ảnh hưởng?

CNN dẫn nguồn báo cáo của Cơ quan Di trú và Nhập tịch Hoa Kỳ (USCIS) cho biết, phần lớn đơn xin visa H-1B được chấp thuận trong năm tài chính 2024 (từ 1/10/2023 đến 30/9/2024) là cho các vị trí liên quan đến máy tính (64%). Tiếp theo là các ngành kiến trúc, kỹ thuật và đo đạc (10%), và giáo dục (6%). 

Lĩnh vực công nghiệp cụ thể có lượng visa H-1B được cấp nhiều nhất là lập trình máy tính tùy chỉnh (25%). 

Trong khi đó, dịch vụ chuyên môn, khoa học và kỹ thuật là nhóm ngành có số lượng nhà tuyển dụng sử dụng H-1B nhiều nhất (48%), tiếp theo là sản xuất (11%).

Công ty nào bị ảnh hưởng nhiều nhất?

Theo dữ liệu của USCIS, Amazon là nhà tài trợ H-1B lớn nhất, với hơn 9.000 visa được chấp thuận trong năm tài chính 2024.

Các ông lớn công nghệ khác cũng phụ thuộc vào chương trình này: Google (5.364 visa ), Meta (4.844), Microsoft (4.725) và Apple (3.873).

Chi phí cao không xứng mức lương thấp?

Các doanh nghiệp nhỏ và startup có khả năng sẽ e ngại mức phí 100.000 USD hơn so với các tập đoàn lớn như Amazon, Meta, Apple và Alphabet (công ty mẹ của Google), vốn có tổng giá trị vốn hóa thị trường khoảng 11,1 nghìn tỷ USD.

Mức phí này cũng có thể khiến lao động nước ngoài bị từ chối các vị trí khởi đầu, do chi phí quá cao không tương xứng với mức lương thấp.

Sinh viên mới tốt nghiệp — đặc biệt trong lĩnh vực khoa học máy tính và công nghệ — có thể hưởng lợi từ các vị trí còn trống nếu các vị trí này được giữ lại cho lao động trong nước, nhất là trong bối cảnh thị trường việc làm đang suy giảm sau đại dịch.

Trong chiến dịch tranh cử năm 2016, ông Trump từng cáo buộc các công ty Mỹ sử dụng visa H-1B để "thay thế lao động Mỹ bằng mức lương thấp hơn".

Tuy nhiên, USCIS báo cáo rằng mức lương trung bình của các đơn xin H-1B được chấp thuận là 120.000 USD/năm. Các công ty có thể vẫn tiếp tục trả lương cao để thu hút nhân tài, nhưng các hạn chế mới có thể khiến họ chuyển hướng tuyển dụng ra nước ngoài như Ấn Độ, Trung Quốc hoặc Canada.

Không đảm bảo người Mỹ sẽ được tuyển

CNN nhận định: Việc hạn chế visa H-1B không đảm bảo rằng người Mỹ sẽ được tuyển dụng trong các ngành bị ảnh hưởng. Trong thời kỳ đại dịch và sau lệnh cấm tạm thời của chính quyền Trump nhiệm kỳ đầu tiên, số lượng việc làm trống đạt mức kỷ lục.

Các nhà kinh tế cảnh báo rằng tình trạng thiếu lao động không thể giải quyết nếu không tăng cường nhập cư.

"Doanh nghiệp buộc phải từ chối đơn hàng vì đơn giản là không tìm được người làm," ông Neil Bradley, Giám đốc chính sách của Phòng Thương mại Mỹ nói với CNN năm 2021.

Chính sách có thể gặp rào cản pháp lý?

Mức phí mới có khả năng sẽ bị thách thức tại tòa án Mỹ.

"Nói rõ ra thì tổng thống hoàn toàn không có thẩm quyền pháp lý để áp đặt mức phí 100.000 USD cho visa ", ông Aaron Reichlin-Melnick, chuyên gia cao cấp tại Hội đồng Di trú Hoa Kỳ đăng trên X. "Quốc hội chỉ cho phép hành pháp thu phí để bù chi phí xử lý hồ sơ".

Quan điểm trái chiều giữa các đồng minh

Trong số 85.000 visa H-1B được cấp mỗi năm, có thêm 20.000 suất dành riêng cho những người có bằng cấp cao từ các cơ sở giáo dục đại học của Mỹ. Tuy nhiên, các đồng minh của ông Trump lại chia rẽ về cách xử lý chương trình visa này.

Vivek Ramaswamy và Elon Musk — hai nhân vật được ông Trump chọn lãnh đạo Bộ Hiệu quả Chính phủ — đã lên tiếng bảo vệ các công ty sử dụng visa H-1B và phụ thuộc vào lao động nước ngoài để vận hành.

Trong khi đó, Steve Bannon, chiến lược gia trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump chỉ trích visa H-1B trên podcast "War Room" vào tháng 12/2024, gọi đây là "trò lừa đảo" của các ông lớn Thung lũng Silicon, nhằm "cướp việc làm của người Mỹ và đưa về những lao động gần như là người làm thuê với mức lương thấp".