PwC: 89% doanh nghiệp Việt Nam có kế hoạch cam kết ESG trong vòng 2 - 4 năm tới

Trước áp lực ngày càng tăng từ các tiêu chuẩn toàn cầu, kỳ vọng của các bên liên quan và các cam kết khí hậu quốc gia của Việt Nam, ESG ngày càng được nhìn nhận như một ưu tiên chiến lược thay vì chỉ là một hoạt động tuân thủ.

Ngày 23/9, PwC Việt Nam đã công bố Báo cáo Khảo sát Tiến trình Thực hành ESG năm 2025, phản ánh sự chuyển dịch rõ nét của các doanh nghiệp Việt Nam từ nhận thức sang hành động trong lĩnh vực Môi trường, Xã hội và Quản trị (ESG ). Báo cáo được xây dựng dựa trên Khảo sát Tiến trình thực hành ESG với 174 đại diện doanh nghiệp tại Việt Nam, kế thừa từ ấn phẩm Báo cáo về Mức độ sẵn sàng thực hành ESG tại Việt Nam năm 2022.

Các kết quả được công bố tại sự kiện ra mắt và tọa đàm chuyên môn “Kiến tạo lợi thế bền vững”, quy tụ các nhà lãnh đạo doanh nghiệp và cơ quan hoạch định chính sách nhằm thảo luận về cách ESG có thể tạo ra tác động đo lường được, mở khóa giá trị dài hạn và định vị các doanh nghiệp Việt Nam hướng tới thành công bền vững trong bối cảnh toàn cầu đầy biến động.

Theo nghiên cứu toàn cầu mới nhất của PwC - “Value in Motion” (tức Giá trị trên hành trình chuyển đổi) - chỉ ra rằng hàng nghìn tỷ đô la đang được tái phân bổ vào các lĩnh vực giá trị mới và bền vững. Đây không chỉ là một xu hướng, mà là một cuộc chuyển dịch lớn nhất trong kỷ nguyên tới, được thúc đẩy bởi ba động lực không thể đảo ngược: chuyển đổi khí hậu, đột phá công nghệ, và sự thay đổi trong kỳ vọng của xã hội.

"Đối với Việt Nam, sự dịch chuyển toàn cầu này hội tụ hoàn hảo với định hướng quốc gia về tăng trưởng xanh, mở ra những cơ hội chưa từng có, đồng thời cũng là một lời kêu gọi hành động khẩn thiết đối với mỗi doanh nghiệp chúng ta" - bà Đinh Thị Quỳnh Vân – Chủ tịch PwC Việt Nam đánh giá.

Bức tranh ESG toàn cầu đang thay đổi nhanh chóng với các quy định ngày càng nghiêm ngặt và yêu cầu minh bạch cao hơn. Liên minh châu Âu hiện đang dẫn đầu với các chỉ thị như CSRD (Chỉ thị Báo cáo về Tính bền vững) và CSDDD (Chỉ thị Thẩm định về Tính Bền vững Doanh nghiệp), trong khi khu vực châu Á – Thái Bình Dương đang chuyển dịch từ ban hành chính sách sang triển khai thực tế. ESG hiện không còn là cam kết tự nguyện mà đã trở thành yêu cầu bắt buộc, dựa trên dữ liệu và được kiểm chứng độc lập.

Đối với một nền kinh tế định hướng xuất khẩu như Việt Nam, việc đáp ứng các tiêu chuẩn ESG quốc tế là điều kiện tiên quyết để duy trì khả năng cạnh tranh. Đồng thời, Việt Nam đã cam kết đạt phát thải ròng bằng không vào năm 2050 và trở thành quốc gia thu nhập cao vào năm 2045. Mặc dù có động lực chính sách mạnh mẽ, khoảng cách giữa tham vọng và thực thi vẫn còn lớn do cường độ phát thải cao, các rào cản về mặt tài chính và những thách thức thể chế. Để duy trì khả năng cạnh tranh, các doanh nghiệp Việt Nam phải tích hợp ESG vào hoạt động cốt lõi và hài hòa với các mục tiêu phát triển bền vững ở cả cấp độ toàn cầu và quốc gia.

“Các doanh nghiệp Việt Nam đang bước vào một giai đoạn mới trong hành trình trưởng thành ESG . Sự chuyển dịch từ lập kế hoạch sang hành động đang ngày càng rõ nét hơn, nhưng chặng đường phía trước vẫn yêu cầu một chiến lược ESG tích hợp sâu rộng cùng dữ liệu thông minh và sự hợp tác chặt chẽ. ESG không chỉ là tuân thủ các tiêu chuẩn mà là xây dựng doanh nghiệp sẵn sàng cho tương lai,” ông Nguyễn Hoàng Nam, Lãnh đạo Dịch vụ Tư vấn ESG , Phó Tổng Giám đốc , PwC Việt Nam cho biết.

Từ định hướng đến chiến lược ESG

Báo cáo Khảo sát Tiến trình Thực hành ESG năm 2025 cho thấy 89% đại diện doanh nghiệp tham gia khảo sát đã hoặc đang có kế hoạch cam kết ESG trong vòng 2 - 4 năm tới, tăng đáng kể so với mức 80% vào năm 2022.

Tỷ lệ doanh nghiệp chưa có kế hoạch ESG đã giảm gần một nửa, chỉ còn 11%. Quan trọng hơn, thị trường đang trưởng thành nhanh chóng: hơn một nửa (54%) doanh nghiệp cho biết đã triển khai các cam kết ESG . Tuy nhiên, các loại hình doanh nghiệp có tốc độ áp dụng ESG khác nhau:

Doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI): Tiếp tục dẫn đầu với 71% đã triển khai cam kết ESG , chủ yếu do tuân thủ các tiêu chuẩn toàn cầu.

Doanh nghiệp niêm yết: Đang bắt kịp nhanh chóng, với 57% đã triển khai kế hoạch ESG , được thúc đẩy bởi áp lực từ nhà đầu tư và quy định pháp lý.

Doanh nghiệp tư nhân/chưa niêm yết: Có tiến bộ nhưng đang chậm lại phía sau. Chỉ 27% đã triển khai cam kết ESG , trong khi 23% vẫn chưa có kế hoạch, phản ánh sự tồn tại của những rào cản lớn hơn hoặc mức độ ưu tiên thấp hơn đối với việc thực hành ESG .

Các yếu tố thúc đẩy việc triển khai ESG tại Việt Nam đã trở nên rõ ràng và thuyết phục, chủ yếu được định hình bởi áp lực từ bên ngoài và định hướng từ cấp lãnh đạo. Tuân thủ là yếu tố chi phối chính.

Có tới 70% doanh nghiệp tham gia khảo sát cho biết tuân thủ pháp lý là động lực hàng đầu thúc đẩy hành động ESG , khẳng định đây là lý do chủ đạo, tiếp theo là áp lực từ các bên liên quan (40%) và chỉ đạo từ lãnh đạo cấp cao (39%). Chỉ 16% doanh nghiệp xem việc giảm thiểu chi phí là động lực triển khai ESG . Tương tự, chỉ 25% coi khả năng tiếp cận tài chính là yếu tố thúc đẩy hàng đầu, cho thấy lợi ích từ tài chính xanh vẫn chưa được hiểu rõ hoặc chưa dễ tiếp cận. Khoảng cách này phản ánh rằng phần lớn doanh nghiệp vẫn nhìn nhận ESG như một chi phí tuân thủ, thay vì là đòn bẩy mạnh mẽ để nâng cao hiệu quả vận hành và kiến tạo giá trị.

Kết quả khảo sát cho thấy Quản trị là trụ cột ESG phát triển mạnh nhất, với 41% đã xác lập cơ cấu quản trị ESG chính thức và 68% doanh nghiệp ghi nhận sự tham gia của Hội đồng Quản trị vào các vấn đề ESG . Mức độ tham gia của ban lãnh đạo cũng được củng cố với 75% doanh nghiệp có lãnh đạo phụ trách việc quản lý các vấn đề ESG , so với 62% của Báo cáo năm 2022. 82% đã thu thập dữ liệu ESG , nhưng chỉ 10% ứng dụng công cụ BI để khai thác thông tin chuyên sâu.

Xét về mức độ trưởng thành của công tác báo cáo, 57% doanh nghiệp đã thực hiện báo cáo ESG và 43% đang áp dụng các tiêu chuẩn chính thức như GRI hoặc ISSB, tăng đáng kể so với 30% vào năm 2022. Xu hướng đi lên này phản ánh nhận thức ngày càng cao và việc tiếp thu các thông lệ tốt nhất toàn cầu, dù nhiều doanh nghiệp vẫn gặp khó khăn trong việc chuyển hóa dữ liệu ESG thành các chỉ số hiệu quả hoạt động và các công bố thông tin có ý nghĩa.

Thúc đẩy mức độ trưởng thành ESG tại Việt Nam

Khi các doanh nghiệp Việt Nam chuyển từ cam kết ESG sang hành động cụ thể, họ đang đối mặt với một loạt thách thức mới thay đổi theo từng giai đoạn trưởng thành của doanh nghiệp. Với các doanh nghiệp đang trong giai đoạn phát triển, rào cản chủ yếu đến từ nội bộ, bao gồm thiếu chiến lược ESG rõ ràng (70%), thiếu chuyên môn ESG (60%) và hệ thống đo lường chưa hoàn thiện (54%). Trong khi đó, các doanh nghiệp đã trưởng thành lại gặp phải những lực cản từ bên ngoài, như khoảng trống trong chính sách pháp lý (45%) và sự bất ổn kinh tế (38%), gây khó khăn cho việc mở rộng quy mô triển khai ESG .

Để tăng tốc trên hành trình ESG , các doanh nghiệp kêu gọi nhận được các yếu tố hỗ trợ thực tiễn.

Từ phía Chính phủ, doanh nghiệp mong muốn có các tài trợ tài chính gắn với phát triển bền vững (59%), tiêu chuẩn xanh và chứng nhận (56%) và luật định liên quan Phát triển bền vững kèm theo các ưu đãi (55%). Từ thị trường, các doanh nghiệp cần những giải pháp phù hợp với từng giai đoạn trưởng thành như lộ trình và đào tạo kiến thức nền tảng cho doanh nghiệp mới bắt đầu, và các công cụ chuyên sâu như hệ thống theo dõi dữ liệu phát thải và phân tích tính trọng yếu cho các doanh nghiệp đã triển khai ESG . Cách tiếp cận kép này là chìa khóa để thúc đẩy mức độ trưởng thành ESG và tạo ra giá trị dài hạn cho cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam.

Từ tuân thủ đến tái định hình doanh nghiệp bền vững

Báo cáo kết luận rằng ESG không còn chỉ là một hoạt động tuân thủ mà là một yêu cầu chiến lược. Với 45% CEO khu vực Châu Á – Thái Bình Dương tin rằng doanh nghiệp của họ sẽ không còn khả năng tồn tại trong 10 năm tới nếu không chuyển đổi, các doanh nghiệp Việt Nam cần tái thiết mô hình kinh doanh để giảm phát thải carbon, số hóa và hướng tới tăng trưởng bền vững.

Quá trình chuyển đổi này đòi hỏi ESG phải được tích hợp vào các chức năng cốt lõi của doanh nghiệp, tận dụng dữ liệu để đưa ra các phân tích dự báo, và tích hợp ESG vào chiến lược tài chính và quản trị rủi ro. Bằng cách làm chủ công tác báo cáo và tuân thủ, ứng dụng công nghệ và tối ưu hóa hiệu quả vận hành, doanh nghiệp có thể mở khóa các cơ hội kiến tạo giá trị mới và tăng cường khả năng thích ứng trong một môi trường toàn cầu ngày càng biến động.