Quy hoạch đường sắt tốc độ cao Hà Nội - Quảng Ninh

Đây được xem là đòn bẩy chiến lược bổ khuyết mắt xích còn thiếu của hạ tầng vùng Đông Bắc , kết nối cảng biển, cửa khẩu, sân bay, đô thị trung tâm trên một trục liên hoàn.

Theo quy hoạch, tuyến Hải Phòng - Hạ Long - Móng Cái dài khoảng 187 km, chia hai giai đoạn đầu tư đến và sau năm 2030. Tuyến sẽ liên kết chuỗi cảng biển lớn miền Bắc, trong đó có Cái Lân và cụm Con Ong - Hòn Nét, đồng thời nối trực tiếp cửa khẩu quốc tế Móng Cái , điểm giao thương chủ lực với Trung Quốc.

Quảng Ninh đã đề xuất sử dụng ngân sách địa phương để chủ động chuẩn bị đầu tư, giải phóng mặt bằng và lập dự án, ưu tiên đoạn Hải Phòng - Hạ Long giai đoạn 2026-2030. Phần Hạ Long - Móng Cái và nhánh vào cảng Con Ong - Hòn Nét tiếp tục nghiên cứu mô hình tài chính phù hợp trước năm 2030.

T uyến đường sắt tốc độ cao Hà Nội - Quảng Ninh dự kiến dài 120-124 km, khổ tiêu chuẩn 1.435mm, tốc độ thiết kế 350 km/h, khai thác riêng tàu khách theo phương thức PPP với tổng mức đầu tư ước khoảng 5,3 tỷ USD. Đề xuất do Công ty CP Đầu tư và phát triển đường sắt cao tốc VinSpeed (thuộc Tập đoàn Vingroup) đưa ra, với bốn ga chính gồm Cổ Loa (Hà Nội), Gia Bình (Bắc Ninh), Yên Tử và Hạ Long (Quảng Ninh) cùng hai depot đầu cuối.

Theo phương án nhà đầu tư, dự án có thể khởi công cuối năm 2025, thi công 24 tháng và khai thác đầu 2028; khi hoàn thành, quãng Hà Nội - Hạ Long sẽ rút còn khoảng 30 phút, tần suất 30 phút/chuyến, sản lượng dự kiến hơn 2 triệu lượt khách/năm vào 2028 và trên 15 triệu lượt vào 2050.

Chỉ hai ngày sau khi quy hoạch được điều chỉnh, ngày 31/10, UBND tỉnh Quảng Ninh đã họp triển khai nhiệm vụ cho hai tuyến đường sắt. Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Vũ Văn Diện yêu cầu thành lập ngay tổ công tác liên ngành để cập nhật, tích hợp các tuyến vào Quy hoạch tỉnh; đồng thời rà soát các KCN, CCN và khu vực đầu tư có nguy cơ trùng lấn để điều chỉnh, báo cáo trước 15/11.

Tỉnh giao các cơ quan chuyên môn phối hợp đơn vị tư vấn hoàn thiện sơ bộ hướng tuyến trên thực địa, xác định loại đất, cắm mốc và bàn giao cho cấp xã, phường quản lý; chuẩn bị các thủ tục sẵn sàng phê duyệt chủ trương đầu tư đối với các đoạn tuyến Hải Phòng - Hạ Long - Móng Cái sử dụng ngân sách tỉnh.

Giới chuyên gia nhận định hai tuyến mới sẽ tái định hình bản đồ giao thông vùng Đông Bắc. Tuyến tốc độ cao Hà Nội - Quảng Ninh đóng vai trò “trục xương sống” của tam giác kinh tế Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh, tạo bước nhảy vọt về thời gian và chất lượng dịch chuyển, từ đó kích thích du lịch, logistics và các ngành công nghiệp công nghệ cao. Trong khi đó, tuyến Hải Phòng - Hạ Long - Móng Cái lần đầu mở đường sắt ven biển Bắc Bộ kết nối liền mạch từ cảng quốc tế tới cửa khẩu biên giới, góp phần hình thành “hành lang logistics Đông Bắc Á”.

Cục Đường sắt Việt Nam cho biết các tuyến hiện hữu trên hành lang Hà Nội - Quảng Ninh có tiêu chuẩn kỹ thuật thấp, vừa chở khách vừa chở hàng nên khó đáp ứng mục tiêu hiện đại hóa. Việc phát triển tuyến tốc độ cao khổ 1.435mm, tách riêng chức năng vận tải, cùng lúc triển khai tuyến ven biển kết nối cảng, cửa khẩu, sẽ tạo nền tảng cho giai đoạn phát triển xanh, thông minh của Quảng Ninh, đồng thời hoàn thiện mắt xích liên kết vùng từ Hà Nội đến biên giới Móng Cái và hệ thống cảng nước sâu.