Sở hữu ‘kho báu’ cả thế giới thèm khát nhưng không xuất khẩu nổi 1 gram, nền kinh tế thuộc G20 rục rịch hành động, quyết ‘làm cho đất nước vĩ đại trở lại’

Dù sở hữu một số mỏ đồng thuộc hàng lớn nhất thế giới, Argentina vẫn chưa thể khai thác do các tập đoàn khai khoáng gặp trở ngại từ thủ tục hành chính phức tạp và tình hình kinh tế bất ổn. Tuy nhiên, tình hình được cho là sắp thay đổi nhanh chóng.

Argentina có lịch sử khai thác mỏ lâu đời, với danh mục đầu tư khoảng 30 tỷ USD và hơn 100 dự án, trong đó khoảng 50% là đồng. Quốc gia Nam Mỹ này cũng sở hữu trữ lượng lớn lithium, nhôm, bo, sắt, molypden, kali, urani, vanadi và kẽm. Xét riêng về đồng, Argentina được chứng minh có 75 triệu tấn, đứng thứ 6 thế giới về trữ lượng.

Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế Argentina, nhu cầu đồng toàn cầu dự kiến ​​sẽ tăng 70% lên hơn 50 triệu tấn/năm vào 2050. Tuy nhiên, với tốc độ khai thác hiện tại, ​​nguồn cung đồng dự kiến sẽ thấp hơn khoảng 30% so với nhu cầu vào năm 2035.

Do đó, việc khai thác tài nguyên của Argentina có thể mang lại nguồn thu ổn định trong nhiều thập kỷ, khi nhu cầu đồng toàn cầu tiếp tục tăng nhờ xu hướng chuyển đổi xanh, làn sóng xe điện và sự bùng nổ công nghệ mạnh mẽ đang diễn ra.

Một phân tích của chính phủ cho thấy 8 dự án đồng có thể đóng góp vào tổng giá trị xuất khẩu khoáng sản 15,4 tỷ USD vào năm 2030, gấp hơn 3 lần năm 2024, trong đó đồng chiếm 5,2 tỷ USD nếu Argentina có thể đạt được mục tiêu sản lượng 521.000 tấn/năm. Tuy nhiên, để đạt được sự phát triển này, cần đầu tư rất lớn vào cơ sở hạ tầng khai thác và chế biến.

Sau chiến thắng trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ quốc hội hồi tháng trước, Tổng thống Javier Milei đang nỗ lực biến đất nước vốn nổi tiếng với rượu vang Malbec và thịt bò thành cường quốc đồng toàn cầu.

Vào tháng 9, Tổng thống Milei cho biết ông đã đưa ra một loạt các biện pháp cải cách nhằm ổn định nền kinh tế đất nước để “Làm cho Argentina vĩ đại trở lại”. Ông Milei kỳ vọng khai khoáng, đặc biệt là đồng, sẽ giúp đa dạng hóa nền kinh tế vốn phụ thuộc nông nghiệp, tạo việc làm và thu hút ngoại tệ. Nhà lãnh đạo Argentina thường so sánh tiềm năng của Argentina với Chile, quốc gia láng giềng và là nhà sản xuất đồng lớn nhất thế giới.

“Argentina chưa xuất khẩu nổi một gram đồng nào, trong khi Chile – quốc gia có chung dãy Andes với chúng ta – xuất khẩu tới 20 tỷ USD mỗi năm”, ông Milei nói tại một diễn đàn doanh nghiệp ở Miami vào tuần trước.

Kể từ khi lên nắm quyền 2 năm trước, ông Milei đã sửa đổi các quy định đầu tư để thu hút các tập đoàn khai khoáng. Sau khi thắt chặt chi tiêu công và đóng cửa một loạt bộ ngành nhằm kiềm chế lạm phát ba chữ số, chính phủ nay cần nguồn đầu tư tư nhân để kích thích tăng trưởng.

Theo chuyên gia Nicolás Muñoz của CRU Group, các tập đoàn như Glencore, BHP Group và First Quantum đang phát triển 8 dự án đồng trị giá tổng cộng khoảng 26 tỷ USD tại Argentina. Trong số 12 dự án khai thác mới lớn nhất thế giới, 4 dự án nằm tại Argentina.

Các dự án này dự kiến sản xuất hơn 1 triệu tấn đồng mỗi năm vào năm 2035, đưa Argentina lọt top 5 quốc gia sản xuất đồng hàng đầu thế giới. Mỏ đầu tiên sẽ đi vào hoạt động trong khoảng 3 năm tới, được kỳ vọng mở ra “kỷ nguyên đồng” mới. Đây sẽ là bước đệm để Argentina sánh ngang Chile, nước đã sản xuất hơn 5 triệu tấn đồng vào năm ngoái.

“Argentina có tiềm năng chưa được khai phá lớn nhất thế giới”, ông Carlos Ramirez, Giám đốc công ty khai khoáng BHP tại Argentina, nhận định. “Địa chất không dừng lại ở biên giới.”

Chính quyền Tổng thống Milei xem đồng là chìa khóa giúp đa dạng hóa xuất khẩu, đồng thời giải cơn khát USD kéo dài nhiều thập kỷ vốn là nguyên nhân gây ra hàng loạt khủng hoảng tiền tệ.

Để phá thế bế tắc đầu tư, ông Milei triển khai chương trình khuyến khích đầu tư RIGI. Chương trình này nới lỏng kiểm soát ngoại hối, ổn định thuế trong 30 năm, giảm thuế doanh nghiệp và cho phép trọng tài quốc tế độc lập khi xảy ra tranh chấp.

“Những ưu đãi này là rất cần thiết”, ông Michael Meding, Tổng giám đốc McEwen Copper, nói. Công ty dự kiến khởi công mỏ đồng trị giá 3,2 tỷ USD được phát hiện cách đây gần 30 năm. “Phải có ưu đãi đặc biệt để khôi phục niềm tin vào Argentina”.

Tuy vậy, các nhà kinh tế cho rằng chỉ riêng đồng thôi sẽ không thể giải quyết được những vấn đề kinh tế sâu sắc của Argentina. Và những mỏ đồng cũng khó có thể thay thế được các nhà máy thâm dụng lao động ở Buenos Aires và các thành phố khác vốn đã bị ảnh hưởng bởi chính sách thắt lưng buộc bụng của chính phủ.

Dù tiềm năng lớn, việc xây dựng các mỏ mới ở Argentina đang đối mặt với nhiều thách thức. Vẫn còn thiếu hệ thống đường bộ, đường sắt, điện để các nhà khai thác vận chuyển đồng ra khỏi dãy Andes. Ngoài ra, ngành công nghiệp này thiếu nhân công tay nghề cao so với Chile và Peru, chưa kể chi phí vốn cao do nhiều rủi ro.

Một đạo luật cấm khai thác gần 16.000 sông băng cũng có thể khiến nhiều dự án bị đình trệ. Tuy nhiên, Carlos Saravia Frías, một luật sư chuyên về khai thác mỏ tại Buenos Aires, cho biết chính phủ có thể thay đổi luật sau khi đảng của Tổng thống Milei giành được gấp đôi số ghế trong quốc hội.

Song, không phải ai cũng ủng hộ. Người dân thị trấn Jachal vẫn lo ngại sau vụ xyanua và thủy ngân từ mỏ vàng của Barrick Gold tràn ra sông vào năm 2015.

Ngược lại, một số nhà sản xuất rượu vang từng phản đối khai khoáng vì lo ngại ô nhiễm nay đã thay đổi quan điểm. Thống đốc tỉnh Mendoza, “thủ phủ” rượu vang, cho biết ông muốn rượu Malbec và đồng cùng phát triển.

“Chúng tôi sẽ sản xuất đồng, làm ra loại rượu ngon nhất và vẫn bảo vệ nguồn nước”, Thống đốc Alfredo Cornejo tuyên bố khi giơ lên tảng đá màu ngọc lam chứa nhiều đồng. “Kho báu này có thể làm Mendoza thịnh vượng”.

Tham khảo: WSJ, Oilprice