Stanford công bố nghiên cứu gây sốc: Chip não đọc được ý nghĩ chính xác tới 74% - Bước tiến khoa hay cơn ác mộng quyền riêng tư?

Một nhóm nhà khoa học tại Đại học Stanford vừa công bố bước tiến đột phá trong công nghệ giao diện não – máy tính (BCI): con chip thử nghiệm có thể giải mã những câu chữ mà người tham gia chỉ nghĩ trong đầu với độ chính xác lên tới 74%. Thành tựu này mở ra hi vọng giao tiếp mới cho hàng triệu người khuyết tật trên thế giới, nhưng cũng dấy lên lo ngại sâu sắc về quyền riêng tư khi nguy cơ “nghe lén suy nghĩ” không còn là viễn tưởng.

Chip não dịch ý nghĩ thành văn bản với độ chính xác kỷ lục

Trong thử nghiệm, nhóm nghiên cứu Stanford đã cấy vi điện cực vào vỏ não vận động – khu vực kiểm soát lời nói – của 4 người tham gia. Khi họ cố gắng phát âm hoặc chỉ tưởng tượng đang nói, các tín hiệu thần kinh được ghi lại và giải mã. Kết quả cho thấy chip não có thể dịch chính xác tới 74% câu chữ mà người tham gia chỉ nghĩ thầm.

Điểm đặc biệt là hệ thống còn được cài đặt cơ chế “mật khẩu”. Con chip chỉ dịch được lời nói khi người dùng nghĩ đến một cụm từ bí mật trước đó, với tỷ lệ nhận diện đúng đạt tới 99%. Mật khẩu thử nghiệm được chọn là “Chitty chitty bang bang”.

Theo nhóm nghiên cứu, đây là cột mốc quan trọng vì lần đầu tiên các nhà khoa học hiểu rõ hoạt động não khi con người chỉ tưởng tượng việc nói, mở ra khả năng phát triển công nghệ giao tiếp tự nhiên và trôi chảy cho người mất khả năng nói.

Hi vọng cho người khuyết tật, nhưng tiềm ẩn nỗi lo đạo đức

BCI từ lâu đã được xem là công nghệ đầy tiềm năng, tiêu biểu như Neuralink của Elon Musk đang trong giai đoạn thử nghiệm lâm sàng. Với kết quả mới này, hy vọng phục hồi khả năng giao tiếp độc lập cho người khuyết tật càng trở nên gần hiện thực.

Tuy vậy, các chuyên gia cảnh báo công nghệ đọc ý nghĩ cũng đặt ra thách thức đạo đức chưa từng có. Nếu phát triển quá nhanh, câu hỏi lớn sẽ là: ai kiểm soát dữ liệu não, và ranh giới nào giữa hỗ trợ y tế với giám sát con người?

Frank Willett, đồng tác giả nghiên cứu, nhấn mạnh: “Công trình này mang lại hy vọng rằng một ngày nào đó, BCI có thể khôi phục khả năng giao tiếp tự nhiên, thoải mái như lời nói thường ngày”. Nhưng đồng thời, chính các nhà khoa học cũng thừa nhận cần nhiều rào chắn kỹ thuật và quy định pháp lý để bảo vệ quyền riêng tư.