Tại sao Nga có thể kiếm hàng tỷ USD bằng cách giữ lại tàu sân bay Kuznetsov?

Đầu tháng 7, truyền thông Nga rộ lên thông tin chưa được xác nhận rằng Moskva đang cân nhắc cho nghỉ hưu sớm tàu sân bay duy nhất Đô đốc Kuznetsov, sau khi công tác đại tu hiện đại hóa con tàu đã bị đình trệ từ lâu. Những nghi vấn càng dấy lên khi vào tháng 9/2024, một phần thủy thủ đoàn của Kuznetsov được cho là đã tách ra để thành lập một tiểu đoàn lính thủy đánh bộ mới - động thái có thể xuất phát từ việc giảm biên chế nhờ tự động hóa sau nâng cấp, nhưng cũng có thể ám chỉ rằng con tàu sẽ không sớm trở lại biên chế tác chiến.

Trong khi năng lực đóng tàu của Nga hiện bị đặt dấu hỏi lớn, đặc biệt nếu so với ngành công nghiệp tàu chiến đang tăng tốc thần tốc của Trung Quốc - nơi hai tàu sân bay cùng lớp đã hoạt động ổn định, thì việc hồi sinh Kuznetsov và tái biên chế nó cùng một không đoàn hiện đại vẫn có thể đem lại những cơ hội kinh tế khổng lồ cho Moskva.

Bởi lẽ, không chỉ là biểu tượng của sức mạnh hải quân , tàu sân bay còn là “bệ phóng” để Nga duy trì năng lực vận hành, huấn luyện và thử nghiệm toàn bộ hệ sinh thái khí tài hải quân hạng nặng - một lĩnh vực cần hàng thập kỷ đầu tư mới xây dựng được.

Con át chủ bài

Nếu Nga khai tử Kuznetsov mà không có tàu thay thế, họ sẽ đánh mất toàn bộ nền tảng kinh nghiệm vận hành tàu sân bay đã tích lũy bằng rất nhiều máu, mồ hôi và tiền bạc. Theo chiến lược “Những cơ sở của chính sách quốc gia trong lĩnh vực hải quân tới năm 2030”, Hải quân Nga cần duy trì ít nhất một tàu sân bay ở cả Hạm đội Phương Bắc lẫn Hạm đội Thái Bình Dương.

Nhưng giá trị lớn hơn nằm ở việc giữ được không đoàn tàu sân bay sẽ giúp Nga tiếp tục tập trận phức tạp với hai đối tác chiến lược có tàu sân bay là Trung Quốc và Ấn Độ, đồng thời duy trì vị thế là nhà cung cấp công nghệ tàu sân bay cho thị trường quốc tế.

Trong quá khứ, Moskva đã thu về 2,35 tỷ USD từ thương vụ bán tàu sân bay INS Vikramaditya cho Ấn Độ, thêm hơn 2 tỷ USD khác từ hợp đồng cung cấp tiêm kích hạm MiG-29K, cùng nhiều đơn đặt hàng vệ tinh như 14 trực thăng cảnh báo sớm Ka-31.

Với việc Ấn Độ vì lý do chính trị không muốn nhập khẩu khí tài tàu sân bay từ Trung Quốc hay Mỹ, Nga hiện nổi lên là một trong hai nguồn cung duy nhất bên cạnh Pháp. Tuy nhiên, Pháp phụ thuộc vào nhiều công nghệ từ Mỹ như hệ thống cảnh báo sớm E-2 và ngành hàng không quân sự của họ vẫn tụt hậu khi chưa có máy bay chiến đấu thế hệ 5 nào dự kiến đưa vào trang bị trước những năm 2040-2050.

Tàu sân bay thế hệ mới của Pháp cũng phải tới năm 2038 mới biên chế và vẫn dùng phi đội Rafale vốn đã phục vụ từ năm 2001, hiện bị đánh giá kém xa những chiến đấu cơ tối tân của Trung Quốc, Mỹ và Nga. Khoảng trống này mở ra cơ hội vàng cho Moskva chào bán tiêm kích hạm tàng hình thế hệ 5 cho Ấn Độ, cùng một loạt hệ thống tác chiến tàu sân bay khác.

Nhiều nguồn tin Nga và Ấn Độ từ tháng 2 đã xác nhận các cuộc đàm phán về hợp đồng Su-57 thế hệ 5, bao gồm khả năng chuyển giao mã nguồn đầy đủ và cho phép Ấn Độ sản xuất theo giấy phép.

Nếu như thương vụ bán MiG-29 thế hệ 4 cho Ấn Độ từng mở đường cho việc bán biến thể hạm MiG-29K, thì một biến thể hạm của Su-57 cũng có thể hấp dẫn theo cách tương tự, thậm chí là lựa chọn duy nhất để Ấn Độ sở hữu tiêm kích hạm tàng hình trước thập niên 2040.

Quan chức Nga nhiều lần nêu ý tưởng phát triển Su-57 phiên bản hạm để thay thế phi đội Su-33 già cỗi từng hoạt động trên Kuznetsov và việc còn duy trì tàu sân bay này sẽ giúp Nga có nền tảng thực chiến để tiếp thị dòng máy bay mới.

Nếu loại biên Kuznetsov mà không có tàu thay thế, Nga sẽ gần như bị loại khỏi cuộc chơi cung ứng máy bay và công nghệ tác chiến tàu sân bay - thị trường có thể mang về hàng tỷ USD, vượt xa khoản tiết kiệm khi dừng vận hành con tàu.

Nói cách khác, Đô đốc Kuznetsov có thể đã lỗi thời trong vai trò chiến đấu, nhưng vẫn là “tấm vé” để Moskva bước vào thị trường tàu sân bay toàn cầu, nơi mỗi hợp đồng thành công có thể mang về cho ngân khố Nga những khoản lợi nhuận khổng lồ trong nhiều thập kỷ tới.