Thử thách cực đại với Điều 5 NATO

Theo chuyên gia Zachary Paikin của Responsible Statecraft (RS), chính quyền của ông Donald Trump đang có những bước đi đầu tiên được coi là tốt đẹp trong việc giải quyết cuộc khủng hoảng Ukraine .

Không giống như chính quyền Dân chủ của ông Joe Biden trước đây, nhà lãnh đạo của Đảng Cộng hòa đang đẩy mạnh tiến trình hòa bình thông qua phương pháp thử và khắc phục sai lầm.

Quả thực, cách tiếp cận của chính quyền Washington đối với các cuộc đàm phán nhằm chấm dứt chiến tranh ở Ukraine là không chính thống và đôi khi còn sai lầm.

Tuy nhiên, RS cũng cho rằng, cam kết của chính quyền Donald Trump đối với ngoại giao thay vì hành động quân sự, bất chấp những trở ngại từ phía châu Âu và Kiev , xứng đáng được khen ngợi.

Cuộc gặp giữa hai nhà lãnh đạo Donald Trump và Vladimir Putin thể hiện một giọng điệu xây dựng hơn và mong muốn rõ ràng tiếp tục đà tích cực đã đạt được trong hội nghị thượng đỉnh Trump-Vladimir Putin ở Alaska.

Tuy nhiên, nguy cơ ngoại giao bị đảo ngược vẫn còn bởi vì thật đáng tiếc là trong phần lớn ba năm rưỡi qua, châu Âu khó có thể nói là tìm được sự đồng thuận với Mỹ trong vấn đề tìm kiếm hòa bình ở Ukraine .

Như tác giả của nghiên cứu viết, điều này không xảy ra do lỗi của Moscow hay thậm chí là Kiev , chỉ là lợi ích của châu Âu, vốn trước đó đã “tạm thời trùng khớp” với mong muốn của giới lãnh đạo Ukraine , giờ đây lại mâu thuẫn với logic và lẽ thường.

Lịch sử và địa lý đã chỉ rõ rằng, Ukraine sẽ luôn có ý nghĩa chiến lược với Nga hơn là với Hoa Kỳ và Liên minh châu Âu, nên quyết tâm của Moscow trong vấn đề này rõ ràng là cao hơn so với Brussels.

Do đó, nếu Kiev được đề nghị gia nhập NATO, Moscow có thể coi đó là hành động gây nguy hại đến lợi ích và an ninh quốc gia của mình và Nga có thể sẽ nhanh chóng thử thách cam kết của phương Tây đối với an ninh của Ukraine .

Trong trường hợp đó, hoặc là các thành viên NATO lựa chọn không trả đũa, do đó làm suy yếu nghiêm trọng uy tín của Điều 5 về Phòng vệ Tập thể trong Hiến chương NATO, hoặc đáp trả lại Nga bằng hành động quân sự và nguy cơ leo thang ăn miếng trả miếng có thể dẫn đến một cuộc chiến tranh hạt nhân.

Nhưng giới phân tích cho rằng, không có bất cứ cường quốc châu Âu nào, kể cả Đức, Pháp, Anh, Italia, Tây Ban Nha… mong muốn đối đầu quân sự với Nga, mang chiến tranh tới đất nước mình, chỉ để bảo vệ một Ukraine hiện được coi là “không ngang bằng giá trị châu Âu” và không gắn với họ về lợi ích.

Chuyên gia Zachary Paikin tin rằng, những người theo chủ nghĩa Đại Tây Dương ở châu Âu, những người có thể rất quan ngại về an ninh của các thành viên NATO, lẽ ra phải kết luận từ lâu rằng, Ukraine không thể là một trong những thành viên của khối này.

Do đó, trong thực tế hiện nay, người ta không nên tự huyễn hoặc mình bằng một cuộc gặp gỡ thân thiện giữa các nhà lãnh đạo EU và Hoa Kỳ.

Nhiều khả năng, lý do khiến các cuộc đàm phán đổ vỡ sẽ xuất phát từ châu Âu, nơi sẽ yêu cầu nhiều sự đảm bảo hơn cho chính mình, đưa ra nhiều yêu sách hơn so với Nga, những điều kiện mà hiện tại dường như không thể chấp nhận được đối với Hoa Kỳ và Nga.