Trong 43 nền kinh tế thành công vượt bẫy thu nhập trung bình, Nhật Bản là nơi duy nhất ở châu Á trên 100 triệu dân, Phó Thủ tướng chỉ ra bài học cho Việt Nam

Việt Nam muốn thành công cần phải thúc đẩy phát triển dựa trên khoa học công nghệ

Ngày 25/8, dưới sự chủ trì của Phó thủ tướng Nguyễn Chí Dũng, Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia (NIC , Bộ Tài chính) tổ chức lễ công bố thành lập ba mạng lưới đổi mới sáng tạo và chuyên gia trong các lĩnh vực công nghệ chiến lược: lượng tử (VNQuantum), an ninh mạng (ViSecurity), hàng không - vũ trụ và thiết bị bay không người lái (UAV Việt Nam).

Bày tỏ vui mừng và xúc động khi trở lại Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC ) tham dự chương trình, Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng xem NIC là "mái nhà" hội tụ các nhân tài, chuyên gia, nhà khoa học trong và ngoài nước để lan tỏa các giá trị trên phạm vi cả nước

Phó Thủ tướng cho biết, sau gần 40 năm Đổi mới, Việt Nam đã đạt được thành tựu vĩ đại. Từ một nước nông nghiệp nghèo nàn, lạc hậu, Việt Nam đã vươn lên thuộc nhóm 34 nền kinh tế lớn nhất thế giới và nhóm 20 nền kinh tế hàng đầu về quy mô thương mại và thu hút FDI. GDP bình quân đầu người đạt hơn 4.800 USD, thuộc nhóm các nước có thu nhập trung bình cao (theo tiêu chuẩn của World Bank nhóm thu nhập trung bình cao từ 4.500-14.000 USD).

Theo Phó Thủ tướng, thách thức đặt ra đối với Việt Nam trong giai đoạn hiện nay là làm thế nào để giải phóng được các nguồn lực, thúc đẩy tăng trưởng nhanh, bền vững và thực hiện thành công 2 mục tiêu 100 năm. Từ đó, đưa đất nước trở thành nước phát triển, có thu nhập cao vào năm 2045.

Số liệu tính toán của World Bank và IMF cho thấy, hiện nay có khoảng 86 quốc gia và vùng lãnh thổ đạt mức thu nhập trung bình cao (từ 14.000 USD trở lên). Trong đó, chỉ có 43 nước vượt qua được bẫy thu nhập trung bình, trở thành nước thu nhập cao.

Đối với châu Á, ngoài các quốc gia, vùng lãnh thổ giàu tài nguyên ở khu vực Trung Đông, thì chỉ có Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan (Trung Quốc), Singapore đã làm được việc này. Đặc biệt, Nhật Bản là quốc gia duy nhất có quy mô dân số trên 100 triệu dân đã thực hiện thành công mục tiêu vượt bẫy thu nhập trung bình.

"Đúc kết từ bài học của các quốc gia nêu trên, kinh nghiệm thành công là phải thúc đẩy phát triển dựa trên KHCN, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số; lấy KHCN là động lực chính cho tăng trưởng", Phó Thủ tướng nhận định và cho rằng cần có chiến lược tập hợp mạng lưới nhân tài, huy động sức mạnh tổng lực kết tinh từ sự đồng lòng và tinh thần dám nghĩ lớn, dám hành động.

Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng nhận định, thách thức đặt ra đối với Việt Nam trong giai đoạn hiện nay là làm thế nào để giải phóng được các nguồn lực, thúc đẩy tăng trưởng nhanh, bền vững và thực hiện thành công 2 mục tiêu 100 năm (Ảnh: VGP)

Những "hạt nhân đổi mới sáng tạo" trong các lĩnh vực công nghệ chiến lược

Sự ra mắt của 03 Mạng lưới Đổi mới sáng tạo và chuyên gia ngành công nghệ chiến lược không chỉ là một dấu mốc quan trọng, mà còn khởi đầu cho một chương mới trong hành trình làm chủ công nghệ của Việt Nam.

Ba mạng lưới này thuộc Mạng lưới đổi mới sáng tạo Việt Nam, do NIC bảo trợ từ năm 2018, nhằm thu hút, trọng dụng nhân tài, tiếp nhận tinh hoa công nghệ quốc tế và phát huy trí tuệ của đội ngũ chuyên gia, trí thức Việt ở nước ngoài.

Qua nhiều năm hình thành và phát triển, đã hình thành được 10 mạng lưới trên toàn thế giới, đều ở các nước phát triển, có tiềm lực KHCN hàng đầu thế giới, như Hoa Kỳ, Nhật Bản, Hàn Quốc, châu Âu, Singapore… và 2 mạng lưới chuyên ngành (về AI và bán dẫn).

Ngoài ra, NIC còn thành lập 5 mạng lưới đổi mới sáng tạo và chuyên gia công nghệ chiến lược để phối hợp với các trường đại học, viện nghiên cứu và doanh nghiệp quốc tế giải quyết các bài toán lớn của đất nước.Trên cương vị Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư trước đây, Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng đã chỉ đạo NIC thành lập và bảo trợ Mạng lưới Đổi mới sáng tạo Việt Nam từ năm 2018.

Theo Phó Thủ tướng, mạng lưới không chỉ là những diễn đàn học thuật, mà là những "tổ hợp trí tuệ" thực sự, nơi quy tụ tinh hoa người Việt toàn cầu, kế thừa những thành quả của các mạng lưới đi trước để cùng Chính phủ và cộng đồng doanh nghiệp giải quyết các bài toán lớn của quốc gia; đáp ứng được nhu cầu phát triển của thời đại.

Thời gian tới, để phát huy hiệu quả vai trò của 3 mạng lưới, Phó Thủ tướng đề nghị các mạng lưới phát huy thế mạnh của mình trong việc tổ chức các hội thảo, diễn đàn khoa học nhằm chia sẻ kiến thức và kết quả nghiên cứu; kết nối, thu hút các chuyên gia, nhân tài người Việt, gốc Việt trên toàn thế giới; hình thành các nhóm nghiên cứu mạnh, có khả năng dẫn dắt trong một số nhóm ngành công nghệ chiến lược...

Đồng thời, tập trung vào một số nhiệm vụ cụ thể. Theo đó, Mạng lưới Lượng tử (VNQuantum) cần thúc đẩy nghiên cứu, phát triển và ứng dụng công nghệ lượng tử vào các lĩnh vực, như: Tính toán hiệu năng cao, truyền thông bảo mật và cảm biến chính xác - nền tảng để Việt Nam không bị bỏ lại trong cuộc đua công nghệ toàn cầu hiện nay.

Mạng lưới An ninh mạng (ViSecurity) cần xây dựng năng lực phòng thủ chủ động, hỗ trợ Việt Nam phát triển các giải pháp, sản phẩm "Make by Vietnam" về an ninh mạng, bảo vệ chủ quyền số quốc gia, đồng thời đồng hành cùng Chính phủ, doanh nghiệp và người dân trong việc bảo đảm không gian mạng an toàn, tin cậy.

Mạng lưới Hàng không-vũ trụ và thiết bị bay không người lái (UAV Việt Nam) cần tập trung kết nối chuyên gia, hỗ trợ nghiên cứu và phát triển công nghệ vũ trụ, ứng dụng UAV trong quốc phòng, an ninh, nông nghiệp, logistics, giám sát môi trường và quản lý đô thị, qua đó mở ra không gian phát triển mới đầy tiềm năng cho Việt Nam.

Nhấn mạnh phát triển các ngành công nghệ chiến lược không còn là sự lựa chọn, mà là mệnh lệnh phát triển của dân tộc, Phó Thủ tướng cho biết, Nghị quyết 57 và Nghị quyết 68 đã khơi dậy tinh thần và tầm nhìn mới. Quyết định 1131 đã chỉ rõ mục tiêu điểm đến. Và hôm nay, các mạng lưới đổi mới sáng tạo và chuyên gia ngành công nghệ chiến lược chính là hành động.

Phó Thủ tướng mong muốn 3 mạng lưới được công bố hôm nay, cùng 2 mạng lưới về bán dẫn và trí tuệ nhân tạo đã được NIC bảo trợ thành lập từ năm 2024, sẽ phát triển mạnh mẽ, trở thành những "hạt nhân đổi mới sáng tạo" trong các lĩnh vực công nghệ chiến lược.

Phó Thủ tướng mong rằng, với trí tuệ, tâm huyết và sự kết nối toàn cầu, 3 mạng lưới đổi mới sáng tạo và chuyên gia ngành công nghệ chiến lược sẽ là "cánh tay nối dài", đồng hành cùng Chính phủ, cùng các bộ, ngành, doanh nghiệp; chủ động tham gia vào quá trình hoạch định chiến lược, xây dựng chính sách, thúc đẩy nghiên cứu, phát triển và ứng dụng công nghệ mới, qua đó góp phần giải quyết những thách thức lớn, biến "bài toán khó" của đất nước thành "cơ hội lớn" cho tương lai.

Chính phủ cam kết sẽ đồng hành, tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất để các mạng lưới hoạt động hiệu quả, đóng góp thiết thực vào sự nghiệp phát triển quốc gia.