Trung Quốc ‘dằn mặt’ lên một mặt hàng của Mỹ: Sắp cắt giảm nhập khẩu hàng triệu tấn hàng, người chăn nuôi lo ngại bị ảnh hưởng

Trong nỗ lực giảm phụ thuộc vào nhập khẩu đậu nành, Trung Quốc đang tiến hành một thay đổi lớn trong ngành chăn nuôi khi đặt mục tiêu giảm tỷ lệ bột đậu nành trong khẩu phần thức ăn xuống còn 10% vào năm 2030 – từ mức 13% vào năm 2023 và 17,9% vào năm 2017.

Theo các chuyên gia, mục tiêu này là khả thi nhưng sẽ kéo theo nhiều thách thức, đặc biệt đối với nhóm nông dân nhỏ – lực lượng chiếm tới 1/3 sản lượng thịt lợn toàn quốc. Những người này thường thiếu vốn, trình độ kỹ thuật và khó tiếp cận các giải pháp thay thế tối ưu về mặt dinh dưỡng và chi phí.

Động thái giảm nhập khẩu đậu tương diễn ra trong bối cảnh căng thẳng thương mại kéo dài giữa Trung Quốc và Mỹ. Nếu kế hoạch thành công, Bắc Kinh có thể cắt giảm tới 10 triệu tấn đậu nành nhập khẩu mỗi năm – tương đương một nửa giá trị của 12 tỷ USD đậu nành Trung Quốc nhập từ Mỹ năm 2024. Điều này có thể gây áp lực lên nông dân Mỹ và các nước xuất khẩu lớn như Brazil.

Các doanh nghiệp chăn nuôi lớn của Trung Quốc đã đi đầu trong xu hướng này. Muyuan Foods – công ty hàng đầu ngành – đã giảm tỷ lệ bột đậu tương xuống còn 5,7% vào năm 2023, từ mức 7,3% năm trước đó. Wens Foodstuff cũng báo cáo mức sử dụng trung bình là 7,4% từ năm 2021.

Trong khi đó, nhiều hộ nông dân nhỏ vẫn duy trì tỷ lệ sử dụng ở mức 15–20%. Một nông dân họ Vương tại tỉnh Sơn Tây cho biết ông dùng tới 18% bột đậu tương trong thức ăn cho lợn nái, lo ngại rằng giảm tỷ lệ này sẽ làm chậm quá trình tăng cân của vật nuôi và kéo dài chu kỳ sản xuất.

Bột đậu nành là nguồn protein giá rẻ, có hàm lượng axit amin cân đối, tương thích tốt với các loại ngũ cốc như ngô và lúa mì – giúp tăng hiệu quả trong vỗ béo vật nuôi. Việc thay thế nó bằng các nguồn protein khác, dù có thể, nhưng chi phí cao và tính ổn định chưa được kiểm chứng rộng rãi.

Các giải pháp thay thế bao gồm bột hạt cải, bột cọ, cám gạo, bột cá và các axit amin tổng hợp. Ngoài ra, Trung Quốc đang thúc đẩy phát triển nguồn protein không từ ngũ cốc như vi khuẩn, côn trùng, rơm lên men và chất thải nhà bếp, đặt mục tiêu đạt 10 triệu tấn sản lượng loại protein này vào năm 2030.

Tuy nhiên, hầu hết các phương án thay thế đều có giá thành cao hơn. Tại miền đông Trung Quốc cuối tháng 5, giá một đơn vị protein từ bột đậu nành là 66 nhân dân tệ – thấp hơn lysine (79 nhân dân tệ) và protein từ ngô (69 nhân dân tệ).

Các chuyên gia nhận định, trong bối cảnh hiệu quả kinh tế là yếu tố then chốt, bột đậu nành sẽ còn giữ vai trò trung tâm trong khẩu phần thức ăn chăn nuôi chừng nào nó vẫn mang lại lợi nhuận tốt nhất.