Vì sao lại VATM và ACV chứ không phải ai khác được đề xuất làm nhà đầu tư cho sân bay Long Thành?

Chính phủ đã có báo cáo giải trình cho Quốc hội trong đó làm rõ lý do tại sao đề xuất giao cho Tổng công ty Quản lý bay Việt Nam (VATM) và Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV) làm nhà đầu tư cho sân bay quốc tế Long Thành.

Cụ thể, đối với đề xuất giao VATM đầu tư các hạng mục quản lý, điều hành hoạt động bay (Dự án thành phần 2), Chính phủ cho biết theo Luật Hàng không dân dụng Việt Nam, dịch vụ bảo đảm hoạt động bay là dịch vụ công ích.

"VATM là doanh nghiệp 100% vốn nhà nước, hiện nay VATM là doanh nghiệp duy nhất được Nhà nước giao nhiệm vụ quản lý hoạt động bay tại Việt Nam. Do vậy, việc giao VATM đầu tư các hạng mục quản lý, điều hành hoạt động bay là phù hợp", báo cáo Chính phủ nêu rõ.

Theo Chính phủ, tổng số vốn VATM cần huy động là 3.225 tỷ đồng. Với khả năng của mình, VATM sẽ sử dụng 2.146 tỷ đồng vốn từ đầu tư phát triển của VATM (hiện nay đã có 1.687 tỷ đồng, tiếp tục tích lũy thêm giai đoạn đến năm 2025 chỉ khoảng 459 tỷ đồng). Như vậy, VATM cần vay khoảng 1.079 tỷ đồng vốn vay thương mại với lãi suất huy động bằng tiền đồng là 11%/nămvà không yêu cầu có bảo lãnh của Chính phủ.

Về phương án hoàn vốn, VATM thực hiện hạch toán trên toàn bộ hệ thống cung cấp các dịch vụ bảo đảm hoạt động bay, không hoạch toán riêng từng cảng hàng không do tính chất bảo đảm hoạt động bay là phục vụ cho cả chuyến bay gồm: các chuyến bay đi, đến và quá cảnh.

Chính phủ cho biết từ khi VATM hoạt động theo mô hình doanh nghiệp (năm 1993) đến nay, tình hình tài chính của VATM luôn lành mạnh, các chỉ số về doanh thu, lợi nhuận, nộp ngân sách nhà nước năm sau luôn luôn cao hơn năm trước. Việc đưa Long Thành vào khai thác sẽ làm tăng sản lượng điều hành bay, tăng doanh thu cho VATM, vì vậy hoàn toàn có thể hoàn trả được vốn vay để thực hiện Dự án.

Đối với đề xuất giao ACV đầu tư các công trình trụ sở cơ quan quản lý nhà nước, các công trình thiết yếu của cảng hàng không, các công trình dịch vụ phụ trợ (Dự án thành phần 1), Chính phủ giải trình ở 6 khía cạnh.

Thứ nhất, về vai trò và lợi ích của Nhà nước. Việc ACV đầu tư, khai thác Cảng sẽ giúp Nhà nước chủ động điều hành, quyết định các nhiệm vụ quan trọng, thực hiện công cụ điều tiết vĩ mô phục vụ phát triển kinh tế, xã hội của đất nước; đảm bảo an ninh, an toàn tại cảng hàng không  cửa ngõ quốc gia; Đảm bảo phối hợp tốt hoạt động dân dụng và quân sự tại sân nay Long Thành.

Việc xây dựng Long Thành không làm tăng nợ công do không sử dụng vốn ODA và không huy động khoản vay có bảo lãnh của Chính phủ.

Mặt khác, nếu giao ACV khai thác Long Thành, hàng năm đơn vị này sẽ có thêm nguồn thu từ 2.390 – 4.780 tỷ đồng (tương đương 100-200 triệu USD) để nộp ngân sách nhà nước hoặc tích lũy đầu tư phát triển các cảng bay khác, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, an ninh - quốc phòng theo chủ trương của Đảng, Nhà nước…

Thứ hai, về tiến độ thực hiện dự án, nếu được giao đầu tư, ngay sau khi Thủ tướng phê duyệt dự án, ACV sẽ triển khai ngay thiết kế kỹ thuật để có thể khởi công vào đầu năm 2021 và hoàn thành năm 2025.

Thứ ba, về năng lực và kinh nghiệm thực hiện đầu tư của ACV. Mặc dù chưa đầu tư cảng hàng không mới có quy mô tương tự, nhưng với năng lực và kinh nghiệm đã thực hiện từng hạng mục tương tự các hạng mục chính của Dự án thì ACV có năng lực, kinh nghiệm để thực hiện dự án này.

Thứ tư, về năng lực quản lý, khai thác của ACV. Hiện nay, ACV đang quản lý, khai thác 21/22 cảng hàng không của cả nước, ACV có đội ngũ hơn 9.500 cán bộ, công nhân viên, đủ khả năng cho Long Thành. 

Thứ năm, về nhu cầu và khả năng huy động vốn của ACV. Nhu cầu bố trí vốn của ACV là 4,194 tỷ USD, ACV dự kiến đáp ứng nhu cầu bố trí vốn này bằng các nguồn như sau:

-Vốn tự có của ACV: Theo số liệu báo cáo tài chính đã được kiểm toán, đến ngày 31/12/2018, ACV đã tích lũy được lượng tiền mặt là 24.268 tỷ đồng. Trong giai đoạn 2019-2025, ACV dự kiến tiếp tục tích lũy 12.339 tỷ đồng từ kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh. Như vậy, ACV dự kiến sẽ bố trí vốn tự có được 36.607 tỷ đồng, tương đương 1,566 tỷ USD, chiếm 37% tổng vốn đầu tư.

-Vốn vay của ACV: Số vốn ACV cần huy động là 2,628 tỷ USD. Vừa qua, ACV đã làm việc với các tổ chức tài chính quan tâm đến Dự án để thu xếp phần vốn huy động.

Đến thời điểm hiện tại, ACV đã làm việc với 12 tổ chức trong và ngoài nước và ký các biên bản thoả thuận hợp tác (MOU) về thu xếp vốn với tổng giá trị đề xuất hơn 5 tỷ USD, thời gian vay 15 năm, thời gian ân hạn 5 năm, lãi suất trung bình dự kiến khoảng 5-5,5%/năm, thông qua các hình thức: Vay thương mại các tổ chức ngân hàng trong và ngoài nước; Hợp đồng tín dụng xuất khẩu (Export Credit Agreement) áp dụng cho các hạng mục thiết bị nhập ngoại; Phát hành trái phiếu doanh nghiệp cho thị trường trong nước và quốc tế.

Bên cạnh đó, ACV đang thực hiện công tác đánh giá xếp hạng tín nhiệm bởi các tổ chức xếp hạng uy tín nhất trên thế giới nhằm thực hiện công tác huy động vốn một cách tối ưu cho dự án, phù hợp với các thông lệ quốc tế.

Thứ sáu là việc giao cho DNNN làm chủ đầu tư là phù hợp với thông lệ quốc tế. Báo cáo Chính phủ cho biết khi nghiên cứu mô hình đầu tư, quản lý, khai thác CHKQT lớn và quan trọng của các quốc giatrên thế giới như: Changi (Singapore), Suvarnahumi (Thái Lan), Kuala Lumpur (Malaysia), Incheon (Hàn Quốc), Chek Lap Kok (Hồng Kông), Charles de Gaulle (Pháp), Frankfurt (Đức) cho thấy các cảng nêu trên đều được doanh nghiệp nhà nước, hoặc doanh nghiệp cổ phần với sự tham gia của các tổ chức củaNhà nước, hoặc doanh nghiệp cổ phần do Nhà nước nắm cổ phần chi phối đầu tư. Sau đầu tư, Nhà nước có thể bán một phần vốn của Nhà nước.

Do vậy, việc giao cho VATM và ACV là hợp lý, theo Chính phủ. Mặt khác, trong quá trình triển khai thực hiện, Chính phủ sẽ giao Ủy ban quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp và các bộ ngành quản lý, giám sát hoặc xây dựng các chính sách cụ thể để tổ chức quản lý cho phù hợp.