'Chạy nước rút' ở công trình thủy lợi ngàn tỉ

Nước đã "đến chân"

Dự án thủy lợi bản Mồng được xây dựng trên sông Hiếu (Nghệ An ) với diện tích lòng hồ 25 km², dung tích nước 225 triệu m³, thuộc địa bàn 4 xã của Nghệ An và một phần thuộc tỉnh Thanh Hóa. 

Dự án khởi công từ năm 2010 với mức vốn đầu tư ban đầu 3.744 tỉ đồng, nhưng do kéo dài vì thiếu vốn và sau nhiều lần điều chỉnh, vốn công trình này đội lên hơn 5.550 tỉ đồng.

Sau nhiều lần lỗi hẹn, ngày 19.8 vừa qua, công trình thủy lợi này đã được lệnh tích nước. Tuy nhiên, do nhiều hộ dân chưa bàn giao mặt bằng trong lòng hồ nên lịch tích nước ở cao trình 71,86 m đã được gia hạn đến ngày 20.9.

ẢNH: K.HOAN

Những ngày qua, chính quyền xã Châu Bình, Nghệ An liên tục phát thông báo đến người dân yêu cầu khẩn trương thu hoạch keo, di dời tài sản trong khu vực lòng hồ để tích nước. Thế nhưng, có 38 hộ dân được xác định nằm trên cốt ngập 71,86 m đang đứng ngồi không yên vì chưa biết sẽ đi đâu về đâu.

Trong căn nhà đã xuống cấp rất nặng do nhiều năm không được sửa chữa, bà Phạm Thị Loan, ngụ bản Bình Quang, cho hay gia đình bà mới được kiểm đếm tài sản cách đây vài tháng nhưng đến nay vẫn chưa biết sẽ được bồi thường bao nhiêu để di dời. 

"Gia đình tôi nằm trong số 38 hộ trên cốt ngập 76,4 m, đây là cốt cao nhất. Song do bị ngập đường đi khi hồ thủy lợi này tích nước nên chúng tôi phải di dời. Dự án kéo dài 15 năm, chúng tôi quá khổ sở vì chờ đợi. 

Con cái lập gia đình, chúng tôi phải tách hộ, làm nhà cho con và phải xây dựng chuồng trại để chăn nuôi duy trì cuộc sống. Tuy nhiên, các công trình xây dựng sau ngày dự án khởi công đều không được hỗ trợ, bồi thường là quá thiệt cho dân", bà Loan nói.

ẢNH: K.HOAN

Tương tự, ông Hoàng Văn Bằng, hàng xóm của bà Loan, cho biết gia đình ông có 1,3 ha đất ở và đất sản xuất, mới được kiểm đếm bồi thường. Căn nhà cũ của vợ chồng ông Bằng xây năm 1996, do xuống cấp quá nặng, năm 2017, ông xây lại căn nhà mới để ở. 

"Khi đó, chúng tôi không nằm trong diện di dời vì trên cốt ngập, nhưng nay cơ quan chức năng xác định chúng tôi phải di dời vì ngập đường đi lại mà căn nhà xây năm 2017 không được bồi thường là quá thiệt thòi. Hiện nay, giá đất thị trường ở xã quá cao, chúng tôi sẽ rất khó để mua được đất và làm nhà ở nếu không được bồi thường và hỗ trợ phù hợp", ông Bằng nói.

Chính quyền lo lắng

Ông Lô Văn Thế, Chủ tịch UBND xã Châu Bình, cho biết dự án thủy lợi bản Mồng kéo dài quá lâu và việc đo đạc để bồi thường bị gián đoạn đã gây khó cho chính quyền trong giải phóng mặt bằng. 

Hiện nay, sau khi bỏ cấp huyện, việc bồi thường giải phóng mặt bằng được giao hết cho xã trong khi 38 hộ dân chưa được di dời đang băn khoăn, lo lắng cho số phận của mình nên họ chưa yên tâm. 

ẢNH: K.HOAN

"Mốc cốt ngập 71,86 m đã hoàn thành bồi thường từ năm 2017, đến tháng 5 vừa rồi, cơ quan thẩm quyền mới bàn giao mốc cốt ngập từ 71,86 m đến 76,4 m cho huyện. Sau khi bỏ cấp huyện, xã chúng tôi tiếp nhận và cán bộ xã phải làm cả thứ 7, chủ nhật vẫn không hết việc.

Điều nan giải nhất hiện nay là 38 hộ dân nằm trên cốt ngập 76,4 m nhưng sẽ bị ngập đường đi, phải di dời, người dân đang đề nghị đáp ứng nhiều nhu cầu, trong đó có việc bồi thường các công trình phát sinh sau năm 2010, trong khi thẩm quyền của xã không thể giải quyết được mà phải kiến nghị lên tỉnh", ông Thế cho hay.

Không chỉ 38 hộ dân bị ngập đường đi sau khi hồ thủy lợi này tích nước, khu nghĩa trang của bản Kẻ Khoang, xã Châu Bình cũng bị ngập nước. Mặc dù người dân có các khu mộ ở đây đã nhận tiền hỗ trợ để di dời mồ mả nhưng đến nay khu nghĩa trang mới để di dời vẫn chưa thi công xong. Sau khi hồ thủy lợi này tích nước, đường đi vào bản Tằm, xã Châu Bình sẽ bị ngập, trong khi phương án làm cầu bắc qua đoạn ngập nước lại chỉ mới bắt đầu khởi động và chưa biết khi nào sẽ hoàn thành.

Hiện tỉnh Nghệ An đã cho xây dựng 2 khu tái định cư để dời các hộ dân ra khỏi lòng hồ. Đến nay, 1 khu tái định cư cơ bản hoàn thành, 1 khu đang xây dựng và chưa được bàn giao cho xã Châu Bình để bố trí cho người dân. 

"Người dân ở bản Bình Quang chưa biết số tiền được đền bù là bao nhiêu trong khi giá đất ở thị trường đang quá cao nên chắc chắn dân sẽ gặp khó khăn khi đi mua đất, làm nhà mới. Khu tái định cư thì chưa bàn giao cho xã và chưa được định giá nên xã chưa có phương án bố trí như thế nào", ông Thế phản ánh.

Tại xã Quỳ Châu, hơn 700 hộ dân cũng bị ảnh hưởng bởi dự án thủy lợi này. Ông Trần Bảo Linh, Phó chủ tịch UBND xã Quỳ Châu, cho biết đến nay hồ sơ bồi thường cơ bản hoàn thành và đang vướng một tuyến đường dân sinh bị ngập, xã không thể giải quyết nên đang xin ý kiến tỉnh. 

Ngoài ra, có 40 hộ dân ở ven sông nằm trên cốt ngập nhưng sẽ bị ảnh hưởng nước dềnh, người dân đang băn khoăn.

Trong khi đó, ông Vũ Quý Phát, Giám đốc Ban quản lý các dự án nông nghiệp Nghệ An , cho hay theo kế hoạch, cuối tháng 10, công tác giải phóng mặt bằng dự án thủy lợi bản Mồng phải hoàn thành. Nguồn vốn năm 2025 đã được bố trí 764 tỉ đồng và các xã sẽ phải chạy đua để bàn giao mặt bằng đúng thời hạn.