Chia khoản lỗ 44.792 tỉ đồng của EVN vào giá điện: 'Nhạy cảm nhất là cái tình'

Đó là chia sẻ từ ông Phan Đức Hiếu, Ủy viên thường trực, Ủy ban Kinh tế Quốc hội, tại tọa đàm có chủ đề: "Hóa đơn tiền điện tăng - những vấn đề đặt ra", do Cổng thông tin điện tử Chính phủ tổ chức ngày 10.9. Tại buổi tọa đàm, khoản lỗ 44.792 tỉ đồng của EVN mới đây được Bộ Công thương đề xuất, tính vào giá điện được nhiều đại biểu quan tâm phân tích.

ẢNH: NHẬT BẮC

Làm rõ chi phí này là hợp lý, hợp lệ của EVN nhưng chưa được tính đúng, tính đủ vào giá điện, ông Trịnh Quốc Vũ, Cục phó Cục Điện lực (Bộ Công thương ) cho biết, năm 2022 - 2023, xảy ra xung đột quân sự Nga - Ukraine làm cho thị trường năng lượng sơ cấp thế giới giá tăng bất thường. 

Thị trường than năm 2022 (50% sản lượng phải nhập khẩu sản xuất điện) tăng 163% so năm 2021. Cá biệt tháng 4.2022, giá than tăng hơn 400%, từ 138 USD/tấn tăng lên 705 USD. Biến động lớn của nhiên liệu sơ cấp tác động vào giá bán điện.

Ông Vũ cho rằng, nếu áp dụng đúng quy định về giá điện, các chi phí hợp lý trong giá thành của EVN được tính vào giá bán lẻ điện bình quân để điều chỉnh. Tuy nhiên trong bối cảnh khi đó, nước ta mới bước ra từ dịch Covid -19, nền kinh tế cần có sự ổn định để phục hồi nên chưa quyết định điều chỉnh giá điện. Năm 2022 không có điều chỉnh tăng giá điện và sang năm 2023, giá điện có 2 lần tăng nhưng nhỏ giọt, mức tăng thấp.

Cũng theo ông Vũ, EVN đang thực hiện nhiều nhiệm vụ lớn, đặc biệt là đầu tư điện hạt nhân và rất cần tình hình tài chính lành mạnh để có thể tiếp cận và vay vốn, không những ở các tổ chức tín dụng trong nước mà cả quốc tế nữa. 

"Chúng tôi cho rằng, hiện nay là thời điểm phù hợp để điều chỉnh bổ sung Nghị định số 72  cho phép EVN hạch toán, được tính đúng, tính đủ vào giá điện", ông Vũ nói.

Cần lộ trình hợp lý, tránh gây sốc cho giá điện

Ông Phan Đức Hiếu, cho rằng ở góc độ pháp lý thì có đủ căn cứ, quy định pháp luật, đặc biệt là luật Điện lực cho phép hạch toán vào giá điện nhưng yếu tố quan trọng nhất trong câu chuyện nhạy cảm này là "cái tình" và phải tính toán phân bổ mức độ nào là hợp lý.

Theo đó, ông Hiếu đề nghị, EVN nên thông tin cụ thể hơn những chi phí nào chưa được tính vào giá điện, xuất phát ở đâu, khâu nào là chủ yếu. Bởi các báo cáo tài chính hiện nay chưa thể hiện được hết, ngay cả chênh lệch giá bán, giá mua thì phải làm rõ chênh lệch là bao nhiêu, từ đó sẽ xác định đâu là những chi phí thực sự hợp lý, có thể tính vào giá điện thời gian tới.

"Nói gì thì nói tăng giá điện là tác động đến hoạt động kinh tế xã hội nên phải cân đối, tăng lúc nào là hợp lý và cần có lộ trình phù hợp, để người dân, doanh nghiệp biết rằng quá trình hạch toán vào giá điện này diễn ra trong bao lâu", ông Hiếu nói và cho rằng cần tính toán cho ra một con số và tham vấn ý kiến người dân. EVN , Bộ Công thương làm tốt việc thông tin rõ ràng, minh bạch để người dân đồng thuận, ủng hộ.

Ông Nguyễn Tiến Thỏa, nguyên Cục trưởng Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính), cho rằng khoản lỗ công bố không phải do EVN tự tính toán mà đây là số liệu đã được kiểm toán. Điện không phải là hàng hóa thông thường, phải thực hiện đa mục tiêu phải đảm bảo an ninh năng lượng, ổn định kinh tế, kiểm soát lạm phát… Giá điện không phải là do thị trường mà do Nhà nước quyết định. 

Theo đó, trong năm 2022 - 2023, giá điện của EVN bán ra thấp hơn giá sản xuất 135 - 149 đồng/kWh tạo ra chênh lệch dòng tiền âm và chi phí này là hợp lý nên được phân bổ dần vào trong giá điện. Tuy nhiên, ông Thỏa kiến nghị cần xây dựng lộ trình phân bổ hợp lý để tránh gây sốc cho giá điện.