Cục Môi trường: 'Kiểm soát khí thải ô tô, xe máy là bước đi tất yếu'

Phát biểu tại tọa đàm "Chung tay bảo vệ bầu trời xanh - Thách thức và giải pháp" do Quỹ Vì tương lai xanh - Tập đoàn Vingroup phối hợp Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức ngày 10.9, tại Hà Nội, bà Lê Thái Hà, Giám đốc điều hành Quỹ Vì tương lai xanh, dẫn báo cáo quốc tế mới đây cho thấy, Việt Nam hiện đứng thứ 22 - 23 trong số các quốc gia ô nhiễm không khí nặng nề nhất toàn cầu, là quốc gia có chất lượng không khí kém thứ 2 trong ASEAN.

ẢNH: VINGROUP

Hà Nội từng nằm trong nhóm 8 thủ đô ô nhiễm nhất thế giới. Năm 2023, nồng độ bụi mịn PM2.5 trung bình tại nước ta cao gần 6 lần mức khuyến nghị của Tổ chức Y tế thế giới (WHO).

Đáng lo ngại hơn, tại Hà Nội, cả năm chỉ có 1 ngày chất lượng không khí đạt mức trung bình và không có ngày nào được xếp hạng tốt. "Ước tính, ô nhiễm không khí gây ra khoảng 60.000 ca tử vong sớm mỗi năm ở Việt Nam", bà Hà nói.

Rất lo ngại tình trạng không khí tại nội đô của các đô thị như Hà Nội, TP.HCM ô nhiễm ở mức cao, có xu thế ngày càng tăng, TS Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới Không khí sạch Việt Nam, chỉ ra một số nguyên nhân chủ yếu gồm: phương tiện giao thông sử dụng nhiên liệu hóa thạch (từ ống xả, bụi đường khi chạy, phanh); hoạt động xây dựng nhà cửa đường sá, hạ tầng; đốt hở (đốt rác trong và ngoài nội đô, đốt rơm rạ phụ phẩm nông nghiệp ngoài nội đô)... "Phải chuyển đổi số để chuyển đổi xanh, bảo vệ quyền được hít thở không khí trong lành", ông Tùng nhấn mạnh.

Theo PGS-TS Nguyễn Đình Thọ, Phó viện trưởng Viện Chiến lược, chính sách nông nghiệp và môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), nếu không có các biện pháp quản lý mạnh mẽ, ước tính đến năm 2030, gần 85% dân số miền Bắc sẽ phải sống trong môi trường không khí không đạt chuẩn.

Giải quyết câu chuyện ô nhiễm không khí, thời gian tới cần ưu tiên một số chính sách như: kiểm soát phát thải công nghiệp; cấm hoàn toàn việc đốt rơm rạ và các loại rác thải ngoài trời… Với kiểm soát khí thải giao thông, cần áp dụng tiêu chuẩn khí thải cao hơn đối với xe máy; tăng cường phát triển giao thông công cộng và khuyến khích sử dụng xe điện.

Dù bức tranh còn nhiều "gam màu xám" nhưng bà Hà nhận định đang có những nỗ lực quan trọng, trong đó Hà Nội đã công bố lộ trình cấm xe máy xăng trong nội đô từ năm 2026, đặt mục tiêu đến năm 2030, ít nhất 50% xe buýt và toàn bộ taxi sẽ sử dụng điện.

Cùng đó, các bộ ngành đang triển khai đồng bộ nhiều giải pháp như nâng chuẩn khí thải phương tiện, áp dụng thuế bảo vệ môi trường, giám sát chất lượng không khí theo thời gian thực, tăng cường phối hợp liên ngành.

Dùng drone theo dõi, phát hiện tình trạng đốt rơm rạ 

Theo bà Nguyễn Thị Thiên Phương, Phó Cục trưởng Cục Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), bài học kinh nghiệm từ các nước đi trước cho thấy, giải quyết vấn đề ô nhiễm môi trường cần thời gian đủ dài, 10 năm, 20 năm, để thay đổi từ gốc của vấn đề, từ nguồn phát thải.

ẢNH: VINGROUP

"Cục Môi trường đang tham mưu cho bộ, gấp rút hoàn thiện để trình Thủ tướng Chính phủ ban hành lộ trình áp dụng quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về khí thải đối với xe ô tô, xe mô tô, xe gắn máy đang lưu hành, trước mắt tập trung vào 2 thành phố lớn là Hà Nội và TP.HCM.

Đây là chính sách có quy mô tác động xã hội rất lớn, nhưng là bước đi tất yếu, quan trọng để kiểm soát một trong những nguồn phát thải nhỏ lẻ, phân tán, khó kiểm soát tại khu vực đô thị", bà Phương nói.

Thời gian tới, Cục Viễn thám quốc gia sẽ chủ trì cùng Cục Môi trường triển khai sử dụng các thiết bị phù hợp như thiết bị bay không người lái (drone) nhằm theo dõi, phát hiện tình trạng đốt rơm rạ, phụ phẩm nông nghiệp và bụi phát sinh từ các công trường xây dựng lớn.

Nhấn mạnh nguồn lực triển khai thực hiện giải quyết ô nhiễm không khí phải được đa dạng hóa, lãnh đạo Cục Môi trường đề nghị UBND TP.Hà Nội, TP.HCM và các địa phương trọng điểm tiếp tục phát huy vai trò chủ động trong tìm kiếm, huy động nguồn lực, quyết liệt triển khai các nhiệm vụ được phân công, đặc biệt là các giải pháp về tăng cường mạng lưới giao thông xanh, giao thông công cộng, quản lý hoạt động xây dựng, kiểm soát phát thải từ công nghiệp, đốt mở...