Đại biểu Quốc hội đề nghị cấm livestream trong thời gian nhất định với KOL quảng cáo sai sự thật

Vào 13/11, tại chương trình kỳ họp thứ 10, Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự án Luật Thương mại điện tử (sửa đổi). Nhiều đại biểu đánh giá cao việc xây dựng dự án luật trong bối cảnh hoạt động thương mại điện tử phát triển nhanh, tác động sâu rộng đến đời sống kinh tế - xã hội, đồng thời đưa ra nhiều ý kiến nhằm hoàn thiện khung pháp lý, bảo đảm sự phát triển lành mạnh của lĩnh vực này.

Đại biểu Hoàng Thị Thanh Thúy (Đoàn Tây Ninh) cho rằng một trong những vấn đề gây nhiều bức xúc hiện nay là tình trạng người livestream , đặc biệt là người nổi tiếng, quảng cáo sai sự thật, bán hàng kém chất lượng hoặc né tránh trách nhiệm khi phát sinh khiếu nại từ người tiêu dùng. Theo đại biểu, các điều khoản từ Điều 20 đến Điều 22 của dự thảo Luật đã đề cập tương đối đầy đủ trách nhiệm của ba chủ thể trong hoạt động livestream bán hàng gồm người bán, người livestream và nền tảng, song vẫn còn những khoảng trống cần được làm rõ để bảo đảm tính khả thi.

Thứ nhất, nghĩa vụ không cung cấp thông tin gian dối mới mang tính nguyên tắc, chưa có cơ chế kiểm soát trước khi phát sóng đối với các sản phẩm có nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng.

Thứ hai, quy định lưu trữ dữ liệu livestream tối thiểu 1 năm là chưa đủ để xử lý các tranh chấp kéo dài; dự thảo cũng chưa nói rõ quyền tiếp cận bản ghi của người tiêu dùng và trách nhiệm cung cấp dữ liệu của nền tảng.

Thứ ba, chưa có quy định xử lý riêng đối với trường hợp người livestream đưa thông tin vượt quá nội dung quảng cáo được cấp phép, cũng như chưa làm rõ trách nhiệm liên đới giữa người livestream và người bán.

Thứ tư, nền tảng thương mại điện tử hiện mới chỉ có nghĩa vụ gỡ bỏ nội dung vi phạm, chưa có cơ chế kiểm soát thuật toán đề xuất hiển thị livestream – yếu tố dễ tạo "hiệu ứng đám đông ảo".

Từ những vấn đề trên, đại biểu Hoàng Thị Thanh Thúy đề nghị bổ sung 5 nhóm giải pháp để hoàn thiện dự thảo. 

Cơ chế kiểm soát trước khi phát sóng đối với các sản phẩm có nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe; làm rõ trách nhiệm liên đới của người livestream và áp dụng hình thức xử lý bổ sung như cấm livestream trong thời gian nhất định.

Mở rộng thời hạn lưu trữ dữ liệu livestream tối thiểu lên hai năm, bảo đảm quyền tiếp cận dữ liệu khi phát sinh tranh chấp. Đồng thời, dự thảo cần quy định nghĩa vụ nền tảng công khai tiêu chí hiển thị livestream , kiểm soát bình luận, cảnh báo khi có tương tác bất thường, và phân loại người livestream có ảnh hưởng lớn hoặc doanh thu cao để áp dụng cơ chế quản lý phù hợp.

Liên quan đến quy định đối với các nền tảng thương mại điện tử nước ngoài, đại biểu Hoàng Thị Thanh Thúy cho biết dự thảo đã bước đầu thiết lập khung pháp lý, yêu cầu nền tảng nước ngoài đăng ký hoạt động tại Việt Nam, có đại diện pháp lý trong nước và ký quỹ để bảo đảm nghĩa vụ bồi thường khi vi phạm. 

Để tránh áp dụng tùy nghi trong thực tiễn, đại biểu đề nghị dự thảo bổ sung nguyên tắc xác định "ngưỡng hiện diện" tại thị trường Việt Nam nhằm kích hoạt nghĩa vụ đối với các nền tảng xuyên biên giới, với các tiêu chí có thể dựa trên doanh thu, số lượng giao dịch, tổng giá trị giao dịch hoặc số người dùng thường xuyên.

Đại biểu cũng nhấn mạnh cơ chế ký quỹ cần được thiết kế minh bạch, tương xứng với mức độ rủi ro, tránh trở thành rào cản kỹ thuật đối với nền tảng nước ngoài trong bối cảnh Việt Nam tham gia nhiều hiệp định thương mại tự do thế hệ mới và mở cửa thị trường dịch vụ số.