Đằng sau bước tiến kết nối thanh toán xuyên biên giới qua mã QR với Trung Quốc

Sáng 1/12 tại Hà Nội, ngành ngân hàng chứng kiến một dấu mốc quan trọng của lĩnh vực thanh toán Việt Nam: lễ công bố kết nối thanh toán bán lẻ song phương qua mã QR giữa Việt Nam và Trung Quốc.

Theo Vụ trưởng Vụ Thanh toán (NHNN) Phạm Anh Tuấn, QR Code đã đi từ một công nghệ mới mẻ trở thành thói quen thanh toán phổ biến, và giờ đây đang bước sang vai trò mới: một cấu phần hạ tầng của nền kinh tế số quốc gia.

Về việc kết nối thanh toán xuyên biên giới với Trung Quốc, dự án đã chính thức cung ứng dịch vụ cho khách hàng Trung Quốc tại Việt Nam (chiều Vietnam inbound) và dự kiến triển khai chiều Vietnam outbound cho khách hàng Việt Nam khi đến Trung Quốc vào Quý I/2026.

Như vậy, trong giai đoạn đầu triển khai, du khách Trung Quốc có thể quét mã VIETQRGlobal để thanh toán tại các điểm chấp nhận thanh toán , gồm các trung tâm thương mại, khu mua sắm, điểm du lịch, nhà hàng và cửa hàng bán lẻ tại Việt Nam. Đặc biệt, với mạng lưới các thương hiệu bán lẻ, FnB, du lịch lữ hành hàng đầu như hệ thống siêu thị thuộc tập đoàn Center Retail Việt Nam, chuỗi cửa hàng Highland Coffee, các đơn vị chấp nhận thanh toán thuộc hệ sinh thái Sun World, việc kết nối dịch vụ thanh toán song phương qua mã QR giữa Việt Nam – Trung Quốc sẽ giúp các doanh nghiệp Việt Nam thu hút lượng lớn khách Trung Quốc, đồng thời mang đến trải nghiệm thanh toán nhanh, tiện lợi và an toàn cho du khách.

Trước đó, vào tháng 10 năm 2024, nhân chuyến thăm chính thức của Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường đến Việt Nam, dưới sự chứng kiến của thủ tướng hai nước, UPI và NAPAS đã ký Biên bản ghi nhớ hợp tác về triển khai dịch vụ thanh toán xuyên biên giới qua mã QR . Tiếp đó, UPI, NAPAS và hai ngân hàng quyết toán phía Trung Quốc và Việt Nam là ICBC và Vietcombank đã ký thỏa thuận hợp tác bốn bên, khẳng định cam kết chung trong việc triển khai kết nối thanh toán bán lẻ song phương qua mã QR giữa Việt Nam và Trung Quốc.

Nếu trước đây Việt Nam đã kết nối thanh toán với Thái Lan, Lào và Campuchia, thì việc kết nối với Trung Quốc được đánh giá là bước tiến có quy mô và kỳ vọng lớn nhất. Lý do không khó để lý giải, Trung Quốc là nguồn khách du lịch lớn nhất của Việt Nam và là một trong những bạn hàng thương mại lớn nhất. Trong 9 tháng đầu 2025, Việt Nam đón hơn 15,4 triệu lượt khách quốc tế, trong đó có gần 3,9 triệu lượt khách Trung Quốc – tăng tới 43,9% so với cùng kỳ. Chỉ cần một phần nhỏ lượng giao dịch này chuyển sang QR xuyên biên giới, tác động đến thị trường thanh toán là rất lớn. Khi miễn được rào cản đổi ngoại tệ, sử dụng tiền mặt hoặc phụ thuộc vào thẻ quốc tế, trải nghiệm thanh toán xuyên biên giới sẽ khác biệt hoàn toàn.

Điều khiến giới chuyên môn kỳ vọng hơn là tác động lan tỏa mà kết nối với Trung Quốc tạo ra. Việc hệ thống thanh toán Việt Nam đủ năng lực kết nối với một thị trường có chuẩn kỹ thuật, chuẩn an ninh và quy mô người dùng lớn như Trung Quốc cho thấy năng lực vận hành của các ngân hàng và tổ chức trung gian thanh toán trong nước đã đạt mức tương thích quốc tế. Đây là điểm cộng quan trọng để Việt Nam mở rộng sang các thị trường tiếp theo với tốc độ nhanh hơn.

Ngoài ra, một điểm đáng chú ý là việc thúc đẩy thanh toán xuyên biên giới bắt buộc phải sử dụng QR thanh toán chuẩn (QR Payment), chứ không thể dùng QR chuyển tiền (QR Transfer).

QR thanh toán là mã chấp nhận thanh toán đúng chuẩn, ghi nhận giao dịch theo mô hình merchant – ngân hàng – hệ thống bù trừ. QR chuyển tiền chỉ là hình thức chuyển khoản vào tài khoản cá nhân, không phù hợp với yêu cầu an toàn, chuẩn hóa và đối soát quốc tế. Chính vì vậy, khi Việt Nam bước vào kết nối xuyên biên giới, việc chuẩn hóa hệ sinh thái QR thanh toán trong nước trở thành điều kiện tiên quyết.

Điều này lý giải vì sao thời gian qua, cơ quan quản lý và các ngân hàng liên tục thúc đẩy tiểu thương, hộ kinh doanh thay thế QR chuyển tiền bằng QR thanh toán . Không chỉ để minh bạch hóa doanh thu, hỗ trợ quản lý thuế hay giảm rủi ro tài khoản cá nhân, mà còn để tạo nền tảng đồng bộ với hệ thống thanh toán khu vực và quốc tế, nâng cao trải nghiệm cho cả người dân trong nước và khách du lịch. Một khi các điểm bán trong nước vận hành trên QR Payment chuẩn hóa, Việt Nam mới có thể mở rộng kết nối xuyên biên giới mà không gặp vướng mắc về kỹ thuật hay định danh giao dịch.

Thành công của dự án cũng tạo hiệu ứng lan tỏa cho các kết nối tiếp theo. ASEAN tiếp tục là trọng tâm mở rộng, với Indonesia, Singapore và Malaysia là những thị trường tiếp theo. Xa hơn, Hàn Quốc và Nhật Bản cũng là những nơi nhu cầu thanh toán của du khách Việt rất lớn, dự kiến triển khai trong lộ trình năm 2026–2027.

Trong bài phát biểu tại lễ công bố, Vụ trưởng Vụ Thanh toán Phạm Anh Tuấn hình dung viễn cảnh "hàng triệu du khách Việt dùng ứng dụng ngân hàng của mình quét QR tại Trung Quốc và ngược lại". Không chỉ là thuận tiện, đó còn là sự dịch chuyển của hạ tầng thanh toán sang mô hình chuẩn hóa, minh bạch và quốc tế hóa.

Ông cũng nhấn mạnh cơ hội đưa "thương hiệu QR Code Việt Nam ra thế giới", khi Việt Nam sở hữu hạ tầng kết nối đủ mạnh, đúng chuẩn, có khả năng mở rộng sang nhiều thị trường mới. Kết nối QR Việt – Trung vì vậy không chỉ là dự án hợp tác kỹ thuật, mà là dấu mốc khẳng định vị trí mới của thanh toán Việt Nam trong khu vực.