ĐBQH: Người dân Việt Nam có 400-500 tấn vàng nhưng phần lớn nằm trong két

Phát biểu tại phiên thảo luận về kinh tế - xã hội của Quốc hội chiều 30/10, đại biểu Thạch Phước Bình (đoàn Vĩnh Long) đề xuất Chính phủ sớm xây dựng đề án tổng thể nhằm huy động khoảng 500 tấn vàng trong dân, coi đây là “nguồn lực tĩnh cần được chuyển hóa thành động lực sống của nền kinh tế”. Ông cho rằng đây là một trong 2 kho vốn lớn của nền kinh tế còn thiếu cơ chế quản lý và huy động đồng bộ, minh bạch, hiệu quả.

Theo ông Thạch Phước Bình, báo cáo của Hội đồng Vàng Thế giới cho thấy người dân Việt Nam đang nắm giữ khoảng 400–500 tấn vàng, tương đương 35–40 tỷ USD, chiếm gần 8% GDP. Trung bình mỗi năm, Việt Nam tiêu thụ khoảng 55 tấn vàng, thuộc nhóm các quốc gia có mức tiêu thụ cao nhất khu vực.

"Tuy nhiên, phần lớn số vàng này vẫn 'nằm trong két', chưa được đưa vào lưu thông, trở thành nguồn lực khổng lồ chưa được chuyển hóa thành vốn phục vụ phát triển kinh tế", đại biểu đặt vấn đề.

Trong năm 2024 và đầu 2025, có thời điểm chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới vượt hơn 14 triệu đồng, thậm chí tới 20 triệu đồng/lượng. Mức chênh này phản ánh sự bất ổn của thị trường và tâm lý đầu cơ, găm giữ vàng. Dù Ngân hàng Nhà nước đã can thiệp thông qua đấu thầu vàng miếng, đây mới chỉ là giải pháp ngắn hạn; nguyên nhân gốc rễ vẫn là thiếu một cơ chế thị trường minh bạch, hiện đại và an toàn cho người dân.

Đại biểu Thạch Phước Bình kiến nghị năm nhóm giải pháp cụ thể để “tài chính hóa” vàng trong dân. Một là ổn định thị trường, thu hẹp chênh lệch giá trong và ngoài nước xuống dưới 5 triệu đồng/lượng trong vòng 6–12 tháng, kiểm soát đầu cơ và cho phép nhập khẩu có kiểm soát.

Hai là thành lập Sở giao dịch vàng quốc gia – bước đột phá thể chế giúp người dân gửi vàng vật chất vào kho lưu ký, chuẩn hóa chứng chỉ điện tử để giao dịch, cầm cố hoặc quy đổi. Giải pháp này vừa giúp Nhà nước quản lý được dòng vàng thật, vừa đảm bảo quyền sở hữu hợp pháp của người dân.

Ba là phát triển các sản phẩm tài chính gắn với vàng như chứng chỉ vàng, quỹ đầu tư vàng, trái phiếu vàng được bảo chứng bằng vàng vật chất trong kho. Bốn là, khuyến khích chuyển hóa vàng thành VND thông qua chính sách miễn phí lưu ký, ưu đãi lãi suất hoặc phát hành trái phiếu chính phủ bằng vàng.

Năm là đảm bảo an toàn hệ thống và minh bạch thông tin, nghiêm cấm các ngân hàng huy động hoặc cho vay bằng vàng, đồng thời công bố bản tin vàng quốc gia định kỳ để người dân được tiếp cận thông tin đầy đủ, củng cố niềm tin với thị trường.

"Nếu chỉ 10–15% lượng vàng trong dân – tương đương 5–7 tỷ USD – được đưa vào hệ thống tài chính, đây sẽ là nguồn vốn quý giá cho phát triển hạ tầng, chuyển đổi số và đổi mới công nghệ mà không cần tăng vay nợ công" , đại biểu Thạch Phước Bình nêu quan điểm.

Theo ông, việc huy động nguồn lực trong dân chỉ khả thi khi Nhà nước quản lý minh bạch, hiệu quả nguồn lực của mình. Đại biểu kiến nghị Quốc hội giao Chính phủ xây dựng đề án tổng thể về huy động và quản lý nguồn lực từ các quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách, trong đó tích hợp hai trụ cột: Thể chế hóa các quỹ tài chính nhà nước minh bạch, hiệu quả; thiết lập cơ chế huy động nguồn lực tài chính trong dân cư an toàn, hiện đại và hội nhập.

Đây là bước cải cách thể chế mang tính chiến lược, giúp mở rộng không gian tài khóa, tăng tính tự cường của nền kinh tế và củng cố niềm tin xã hội – nền tảng quan trọng nhất cho phát triển bền vững của đất nước.