Doanh nghiệp thép Việt Nam hưởng lợi từ một chính sách đáng chú ý của Trung Quốc, tín hiệu ban đầu đã xuất hiện rõ rệt

Theo báo cáo về ngành thép của Chứng khoán Vietcap, chính sách “chống cạnh tranh tiêu cực” (anti-involution) của Trung Quốc sẽ thúc đẩy sự phục hồi của toàn ngành thép .

Chính sách “chống cạnh tranh tiêu cực” của Trung Quốc

Chính sách “chống cạnh tranh tiêu cực” năm 2025 của Trung Quốc nhằm giải quyết tình trạng cạnh tranh không lành mạnh và dư thừa công suất.

Theo Vietcap, chính sách năm 2025 gợi nhớ lại chương trình cải cách nguồn cung năm 2015, khi chính phủ Trung Quốc cũng phải xử lý tình trạng dư thừa công suất thép do suy thoái bất động sản và nhiều năm đầu tư quá mức vào năng lực sản xuất.

Chiến dịch năm 2015 tập trung vào các chỉ đạo từ trên xuống nhằm đóng cửa các nhà máy kém hiệu quả và làm bình ổn giá.

Chính sách năm 2025 vẫn giữ nguyên mục tiêu cốt lõi này, nhưng có một vài điểm cải tiến như: tối ưu hóa cơ cấu công suất theo hướng sản xuất chất lượng cao và thân thiện với môi trường hơn; thể chế hóa cải cách; nâng cao phối hợp giữa trung ương và địa phương; tích hợp các biện pháp từ phía cầu; và thúc đẩy một thị trường quốc gia thống nhất.

Vietcap cho biết, nếu chính sách năm 2015 ưu tiên “loại bỏ cái xấu” thì cách tiếp cận năm 2025 vẫn thừa hưởng mục tiêu này, kèm với đó là “thúc đẩy cái tốt”. Cả hai chiến lược đều hướng tới loại bỏ cạnh tranh kém lành mạnh và khôi phục khả năng sinh lợi ở các ngành như thép .

Vietcap kỳ vọng giá thép Trung Quốc sẽ phục hồi dần, chủ yếu nhờ cắt giảm nguồn cung, với tốc độ chậm hơn chu kỳ 2015. Trong chu kỳ trước, từ đáy năm 2015 đến cuối năm 2017, giá HRC và thép cây đã tăng lần lượt khoảng 135% và 136%, chủ yếu nhờ cắt giảm mạnh công suất và nhu cầu BĐS phục hồi, giúp ngành thép ghi nhận lợi nhuận kỷ lục.

Theo nghiên cứu của IMF (2018), 60% mức tăng giá đến từ phía nguồn cầu và 40% từ phía nguồn cung. Lần này, Vietcap kỳ vọng giá thép sẽ dần phục hồi từ mức thấp trong nhiều năm hiện tại, được thúc đẩy chủ yếu từ việc cắt giảm nguồn cung, khi nhu cầu trong ngành BĐS Trung Quốc vẫn kém khả quan. Do đó, tốc độ phục hồi sẽ chậm hơn so với chu kỳ 2015.

Trong ngắn hạn, Vietcap dự báo đà phục hồi sẽ chậm và có nhiều biến động, do việc cắt giảm công suất nguồn cung cần thời gian để có tác động rõ nét, trong khi nhu cầu trong ngành BĐS Trung Quốc chưa có nhiều chuyển biến rõ rệt. Tuy nhiên, xu hướng phục hồi sẽ rõ ràng hơn trong trung và dài hạn. Các yếu tố điều chỉnh tăng cho quan điểm này bao gồm cắt giảm nguồn cung mạnh hơn dự kiến, ngành BĐS Trung Quốc phục hồi tốt hơn dự kiến, hoặc nhu cầu thép từ các ngành sản xuất – xây dựng hạ tầng cao hơn dự kiến.

Doanh nghiệp Việt Nam hưởng lợi

Vietcap cho rằng doanh nghiệp thép Việt Nam sẽ hưởng lợi từ chu kỳ tăng giá thép lần này nhờ giá thép Trung Quốc cải thiện.

Là quốc gia sản xuất và tiêu thụ thép lớn nhất thế giới – chiếm hơn 50% cung và cầu toàn cầu – giá thép Trung Quốc có ảnh hưởng mạnh đến thị trường quốc tế. Với vị trí địa lý gần và mức độ hội nhập thương mại cao, giá thép Việt Nam có tương quan cao với giá thép Trung Quốc, do bị ảnh hưởng bởi thép nhập khẩu từ cả Trung Quốc và các nước khác. Do đó, theo Vietcap, chu kỳ tăng giá thép sắp tới tại Trung Quốc sẽ giúp kéo giá thép trong nước đi lên.

Tín hiệu ban đầu đã xuất hiện rõ rệt khi giá thép Trung Quốc bật tăng mạnh trong tháng 7/2025, do đó kéo theo động thái điều chỉnh tăng giá từ các nhà sản xuất lớn tại Việt Nam như Hòa Phát (HSX: HPG), Hoa Sen (HSX: HSG), và Nam Kim (HSX: NKG), trong giai đoạn từ cuối tháng 7 đến đầu tháng 8.

Vietcap cho rằng về trung và dài hạn, ngành thép trong nước sẽ hưởng lợi rõ nét hơn khi biên lợi nhuận cải thiện nhờ giá bán đầu ra cao hơn so với giá nguyên vật liệu đầu vào vốn đã được mua trước đó ở giá thấp hơn. Ở ngắn hạn, hoạt động tích trữ hàng tồn kho có thể thúc đẩy sản lượng tiêu thụ khi các công ty thương mại (trader) kỳ vọng giá sẽ tiếp tục tăng.

Vietcap đánh giá cao HPG do kỳ vọng thép xây dựng sẽ hưởng lợi từ việc đẩy mạnh đầu tư công. Thị trường HRC trong nước hiện đang thiếu cung và được bảo vệ bởi thuế chống bán phá giá AD20 đối với thép Trung Quốc.