Đốt 17 tỷ USD/năm: OpenAI liệu có trở thành ‘WeWork trong kỷ nguyên AI’?

Sam Altman giống như một nghệ sĩ tung hứng trên… xe một bánh. Xây dựng các chatbot “biết tuốt” dựa trên những mô hình AI tối tân còn quá “nhẹ đô” với sếp OpenAI . Để khán giả không rời mắt, Altman liên tục tung thêm nhiều “quả bóng”: Chip tự thiết kế, thương mại điện tử rồi tư vấn doanh nghiệp và cả thiết bị tiêu dùng.

Cùng lúc, ông phải chừa một tay để chìa mũ xin vốn, vì “vở diễn” ngày một đắt đỏ. Số liệu rò rỉ cho thấy OpenAI dự kiến đốt 17 tỷ USD tiền mặt trong năm 2026, tăng từ 9 tỷ USD năm 2025, và sẽ tiếp tục lỗ thêm trong ba năm sau đó. Công ty đã huy động hơn 60 tỷ USD, mức nhiều nhất lịch sử với một doanh nghiệp tư nhân. Đáng nói, mọi chuyện xảy ra gần như toàn bộ chỉ từ sau khi ChatGPT đưa phòng thí nghiệm AI vô danh này lên đỉnh vào cuối 2022.

Vấn đề nằm ở chỗ, cơn “đói vốn” của Altman còn lâu “mới no”. Năm 2026, OpenAI “gần như chắc chắn” sẽ gọi thêm vốn, theo một nguồn tin thân cận. Công ty được đồn đang tìm kiếm tối đa 100 tỷ USD, với định giá có thể khoảng 830 tỷ USD, tăng từ 500 tỷ USD ở vòng tháng 10.

Amazon thì được cho là đang đàm phán rót tới 10 tỷ USD, sau khi OpenAI gỡ mối quan hệ độc quyền với Microsoft, đối thủ lớn nhất của Amazon trong mảng đám mây. Nvidia cũng nói có thể đầu tư tới 100 tỷ USD cho OpenAI theo các đợt 10 tỷ USD để công ty mua chip của hãng. Dù từng nhiều lần dội gáo nước lạnh, Altman vẫn bị đồn đang cân nhắc niêm yết.

Dòng vốn chưa từng có đó đã tạo ra mức tăng trưởng chưa từng thấy. Năm 2023, doanh thu OpenAI vượt 1 tỷ USD. Năm 2025 được cho là chạm 13 tỷ USD, và đạt tốc độ thường niên 20 tỷ USD vào cuối năm. Google và Facebook từng cần lần lượt 5 và 6 năm để làm được điều tương tự.

Rắc rối là nhu cầu tính toán, khoản chi lớn nhất lại “dính chặt” với doanh thu. Nhu cầu compute của OpenAI tăng từ 200 megawatt năm 2023 lên 1,9 gigawatt (GW) năm 2025. Công ty đã ký thư bày tỏ ý định bổ sung thêm khoảng 30 GW công suất trong vài năm tới với tổng chi phí tầm 1,4 nghìn tỷ USD. Hiện giờ, nhà đầu tư vẫn say sưa trước màn trình diễn lóa mắt. Nhưng sớm muộn Altman cũng phải chứng minh có thể tạo lợi nhuận.

Ông lập luận kinh tế đơn vị sẽ cải thiện khi công ty lớn hơn và chi phí huấn luyện ban đầu trở nên “bé” tương đối. Tuy nhiên, chi phí huấn luyện vẫn leo thang khi OpenAI đối đầu cạnh tranh gắt gao từ các hãng mô hình khác. Theo các thang đo do “Viện AI lấy con người là trung tâm” của Stanford tổng hợp, khoảng cách hiệu năng giữa những mô hình tối tân đã thu hẹp đáng kể trong năm qua. Đối thủ lớn nhất gần đây là Google: Gemini 3 ra mắt tháng 11 vượt GPT-5.1 trên nhiều thước đo. OpenAI tung “đòn đáp” với GPT-5.2, nhưng chưa phải cú hạ đo ván. Trong khi đó, các mô hình mở (công bố “trọng số”) cũng rút ngắn khoảng cách với mô hình đóng.

Dĩ nhiên, OpenAI không thể để tụt hậu ở “đường đua” mô hình. Dấu hiệu ChatGPT chững lại đã xuất hiện. Theo Sensor Tower, chatbot có 910 triệu người dùng hoạt động hằng tháng vào giữa tháng 12, so với 345 triệu của Gemini nhưng Gemini đang bắt kịp. Một nghiên cứu gần đây của Deutsche Bank tại các nước lớn ở châu Âu cho thấy thuê bao tiêu dùng “khựng lại” từ mùa hè và hầu như không tăng thêm. Nhận diện thách thức, đầu tháng 12 Altman ban bố tình trạng “code red” tạm thời, yêu cầu dừng các sáng kiến khác để ưu tiên cải thiện ChatGPT.

Đáng lo hơn là tin đồn OpenAI đang lỗ ngay ở khâu vận hành mô hình, nhiều người dùng truy cập qua bản ChatGPT miễn phí. Tháng 11, nhà bình luận Ed Zitron (hoài nghi AI) công bố số liệu rò rỉ từ Microsoft cho thấy chi phí suy luận (inference) của OpenAI vượt doanh thu trong nửa đầu 2025. Để cắt lỗ, hãng có thể tăng giá hoặc siết truy cập nhưng điều đó sẽ liều lĩnh kéo tụt tăng trưởng, nhất là khi đối thủ bám sát.

Điều đó phần nào lý giải vì sao OpenAI liên tục mở rộng hướng đi. Một phần chiến lược là tạo kênh kiếm tiền mới. Dù Altman được cho là đã tạm dừng việc tích hợp quảng cáo vào ChatGPT trong giai đoạn “code red”, người trong cuộc nói kế hoạch vẫn còn cho năm 2026. Hiện công ty đã cho phép các doanh nghiệp Mỹ như Etsy hay Walmart bán hàng qua chatbot để lấy phí.

OpenAI cũng muốn đẩy mạnh doanh thu từ khách hàng doanh nghiệp, những hợp đồng “dính” lâu hơn. Đối thủ chính ở mảng này là Anthropic, khi chatbot Claude đặc biệt được giới lập trình ưa chuộng. Để bắt kịp, OpenAI đã lập bộ phận tư vấn giúp các tập đoàn triển khai công nghệ của hãng, và phát triển các công cụ doanh nghiệp như AgentKit (ra mắt tháng 10) để tự động hóa công việc. Dù người dùng cá nhân vẫn chiếm phần lớn doanh thu, tỷ trọng từ doanh nghiệp đang tăng.

Một nét khác trong chiến lược là “tích hợp dọc”, lấy cảm hứng từ Google. Chip tự thiết kế của Google, phát triển hơn 10 năm, đã trở thành lợi thế lớn, giúp chi phí rẻ hơn từ một nửa tới một phần mười so với chip Nvidia tương đương. 4 tỷ thiết bị Android cũng là kênh phân phối khổng lồ cho sản phẩm AI của hãng. Năm qua, OpenAI ký thỏa thuận với Broadcom để thiết kế silicon riêng, và mời Sir Jony Ive, cha đẻ thiết kế iPhone làm thiết bị tiêu dùng.

MÀN ĐI DÂY TRÊN CAO

Khác biệt là OpenAI không có “dòng tiền như thác đổ” từ công cụ tìm kiếm như Google. Một số nhà đầu tư đã bắt đầu dè chừng. Sếp một quỹ đầu tư mạo hiểm nhận xét khoản lỗ của OpenAI “bằng cả thâm hụt của nhiều chính phủ”.

Ông than rằng trong các cuộc gọi vốn “thậm chí không được phép hỏi” công ty đang đốt bao nhiêu tiền. Khi bị Brad Gerstner, một trong những nhà đầu tư trung thành nhất hỏi trên podcast gần đây rằng OpenAI sẽ tài trợ các cam kết chi tiêu gấp khoảng 100 lần doanh thu 2025 bằng cách nào, Altman đã gay gắt đáp trả: “Nếu anh muốn bán cổ phần, tôi sẽ tìm người mua cho”.

Những người phản đối chỉ trích Altman ngạo mạn. “Đây là WeWork phiên bản tăng lực”, một sếp quỹ khác (đầu tư vào đối thủ của OpenAI ) nói, ám chỉ công ty cho thuê văn phòng từng “bay cao” rồi sụp đổ vì nợ nần và kỳ vọng viển vông.

Nếu doanh số mảng khách hàng doanh nghiệp gây thất vọng và ChatGPT không được “tiền tệ hóa” theo cách khác, OpenAI có thể lao dốc nhanh. Nhưng hiện tại, Altman vẫn còn có rất nhiều người tin tưởng. “Nếu 5 năm trước có ai bảo tôi Sam sẽ chốt được từng ấy thương vụ, tôi sẽ không bao giờ tin. Anh ta giỏi hơn mọi người nghĩ”, một nhà đầu tư của ông nói. Năm tới sẽ là phép thử xem ông có phải chỉ là một “người trình diễn” hay hơn thế.

Theo: The Economist