Giá dầu 150 USD/thùng không còn là chuyện xa vời

Mỹ và Liên minh châu Âu đã "miễn cưỡng" bỏ qua các biện pháp trừng phạt đối với xấu khẩu dầu và khí đốt của Nga trong cuộc tiến công quân sự vào Ukraine do lo ngại những tác động đối với nguồn cung năng lượng của châu Âu – điều có thể khiến giá xăng dầu tăng vọt.

Tuy nhiên, các cường quốc có vẻ đang xem xét lại quyết định của mình và một lệnh trừng phạt mới có thể sẽ được đưa ra. Các nhà phân tích nhận định, nếu phương Tây cấm dầu của Nga, giá dầu thô thế giới có thể tăng vọt lên 150 USD/thùng.

Nhưng ngay cả trong trường hợp không có lệnh trừng phạt nào với dầu của Nga, giá dầu vẫn đang được đặt ở mức rất cao và vẫn có thể tăng cao hơn nữa vì người mua và các nhà máy lọc dầu đang đặt chế độ "tự trừng phạt". Họ không dám động đến dầu thô của Nga và đang tìm kiếm các nguồn cung thay thế.

Cùng với việc Mỹ và phương Tây xem xét về một lệnh trừng phạt, thoả thuận hạt nhân với Iran vừa bị đình trệ đẩy giá dầu lên mức cao nhất kể từ năm 2008. Theo đó, dầu Brent đã tiến sát 130 USD/thùng trong khi dầu WTI cũng tăng gần 11%, lên hơn 126 USD/thùng.

Các nhà phân tích nhận định, thoả thuận hạt nhân với Iran – nếu thành công – là "lực cản" duy nhất với giá dầu lúc này. Mặc dù vậy, ngay cả khi dầu Iran quay lại thị trường, nó vẫn không thể bù đắp cho lượng dầu mất đi từ Nga.

"Trong khi một số người vẫn kiên quyết với ý tưởng rằng một thoả thuận với Iran sẽ cung cấp nhiều cứu trợ cho thị trường, chúng tôi một lần nữa cảnh báo rằng thoả thuận vẫn chưa được thực hiện và lượng dầu quá nhỏ để lấp đầy sự gián đoạn từ Nga", Reuters trích dẫn ý kiến của nhà phân tích Helima Croft từ RBC Capital.

Xuất khẩu dầu thô và các sản phẩm từ dầu qua đường biển của Nga đang gặp những thách thức ngày cảng lớn khi các thương nhân, nhà máy lọc dầu, ngân hàng, công ty bảo hiểm và chủ tàu chở dầu không muốn đụng đến bất cứ thứ gì từ Nga.

"Chúng tôi ước tính khoảng 70% lượng dầu thô xuất khẩu của Nga sẽ không thể chạm tới được. Con số này tương đương 3,8 triệu thùng dầu/ngày", Amrita Sen – Giám đốc nghiên cứu của Energy Aspects nói với CNBC.

Xuất khẩu sản phẩm thô và tinh chế từ dầu của Nga đã giảm 1/3, tương đương 2,5 triệu thùng/ngày trong tuần trước, theo ước tính của Energy Intelligence – dựa trên dữ liệu vận chuyển và phỏng vấn các thương nhân. Những người tham gia thị trường dầu đã bắt đầu nhận ra rằng rất nhiều dầu của Nga có thể "biến mất" khỏi thị trường trong tương lai gần – ngay cả khi phương Tây không áp đặt các biện pháp trừng phạt trực tiếp với dầu của Nga. Điều này làm tăng thêm sự hỗn loạn với một thị trường vốn đang mất cân bằng.

Các nhà phân tích nhận định, các biện pháp trừng phạt đối với dầu từ Nga – nước xuất khẩu khoảng 5 triệu thùng/ngày dầu thô và 2,8 triệu thùng/ngày các sản phẩm tinh chế - sẽ có tác động lớn hơn nhiều đến cán cân thị trường so với các lệnh trừng phạt với Iran và Venezuela trước đây.

Tuy nhiên, ngay cả khi không có các biện pháp trừng phạt trực tiếp, người mua đã bắt đầu "tự trừng phạt" dầu Nga. Các nhà máy lọc dầu đã bắt đầu thay thế dầu thô của Nga. Một số nhà nhập khẩu dầu thô Nga lớn nhất của Mỹ, bao gồm Monroe Energy – người mua dầu Nga lớn thứ 3 của Mỹ, đã bắt đầu ngừng mua dầu Nga.

"Do tình hình hiện tại và sự không chắc chắn trên thị trường, Neste hầu như đã thay thế dầu thô của Nga bằng các loại dầu thô khác, chẳng hạn dầu Biển Bắc" Neste của Phần Lan cho biết vào tuần trước. Neste đang chuẩn bị cho "nhiều lựa chọn khác nhau trong mua sắm, sản xuất và vận chuyển".

Hôm 3/3, Tập đoàn năng lượng Galp của Bồ Đào Nha cho biết họ đã đình chỉ tất cả giao dịch mua mới các sản phẩm dầu mỏ có nguồn gốc từ Nga hoặc từ các công ty Nga. "Quyết định của chúng tôi rất đơn giản: Galp sẽ không tham gia vào cuộc chiến tài chính", công ty cho biết.

Trong khi đó tại Nga, Surgutneftegaz đã không thể giao hàng ngay trong 3 cuộc đấu thầu liên tiếp trong tuần qua vì không có ai bỏ thầu, ngay cả với mức chiết khấu xấp xỉ 20 USD/thùng cho loại dầu Urals.

Dòng chảy dầu của Nga đã bị gián đoạn ngay cả khi các lệnh trừng phạt chưa được đưa ra một cách chính thức. Thị trường sẽ gặp khó trong việc tìm kiếm dầu thay thế cho dù trong kịch bản tốt đẹp nhất, Iran có thể sớm xuất khẩu dầu trở lại.