Không phải Thái Lan hay Việt Nam, một quốc gia Đông Nam Á đón tin buồn với sầu riêng: Xuất khẩu giảm 7 lần do thời tiết, thị phần tại Trung Quốc dưới 1%

Xuất khẩu sầu riêng của Philippines sang Trung Quốc trong năm nay đã sụt giảm mạnh, chỉ đạt khoảng 5.000 tấn, so với mức 35.000 tấn của năm ngoái, tương đương mức giảm 85,7%. Thông tin được ông Larry Miculob, Chủ tịch Hiệp hội Xuất khẩu Sầu riêng Philippines (DEAP), công bố tại diễn đàn “Business Matters” tổ chức ở trung tâm thương mại Abreeza, thành phố Davao.

Theo ông Miculob, năm 2025 là một năm đầy thách thức đối với ngành sầu riêng Philippines, chủ yếu do suy giảm sản lượng chứ không phải do nhu cầu thị trường. Các trang trại sầu riêng trên khắp đảo Mindanao – vùng trồng sầu riêng trọng điểm của cả nước đang chịu tác động nặng nề từ các hiện tượng thời tiết cực đoan liên quan đến biến đổi khí hậu.

“Sầu riêng được xem là một mặt hàng nông sản mới nổi khi thị trường nước ngoài, đặc biệt là Trung Quốc, ngày càng mở rộng. Tuy nhiên, sản xuất loại trái cây này phụ thuộc rất lớn vào điều kiện thời tiết,” ông Miculob cho biết.

Theo ông, lượng mưa lớn kéo dài trong giai đoạn từ tháng 5 đến tháng 7 đã khiến nhiều vườn sầu riêng bị rụng hoa và trái non, làm giảm đáng kể sản lượng thu hoạch trong năm nay. Trong điều kiện bình thường, mùa thu hoạch sầu riêng ngắn ngày tại Philippines bắt đầu vào tháng 2–3, trong khi vụ chính diễn ra từ tháng 8 đến tháng 11. Tuy nhiên, các yếu tố thời tiết bất lợi đã làm gián đoạn chu kỳ này.

“Đây không phải là một năm tốt đẹp đối với chúng tôi. Khó khăn không đến từ thị trường mà đến từ khâu sản xuất. Dù vậy, chúng tôi vẫn phải tiếp tục, nếu không sẽ bị loại khỏi cuộc chơi,” ông Miculob nhấn mạnh.

Hiện nay, thị phần sầu riêng của Philippines tại Trung Quốc vẫn dưới 1%, thấp hơn đáng kể so với các quốc gia xuất khẩu lớn trong khu vực như Thái Lan, Việt Nam và Malaysia – những nước đang chiếm ưu thế nhờ quy mô sản xuất lớn và chuỗi cung ứng ổn định hơn.

Dù tụt hậu so với các nước láng giềng Đông Nam Á, ông Miculob cho rằng Trung Quốc vẫn là thị trường giàu tiềm năng đối với các nhà xuất khẩu sầu riêng đến từ Mindanao. Theo ông, mối quan hệ song phương tích cực giữa Philippines và Trung Quốc trong những năm gần đây đã tạo nền tảng thuận lợi cho hoạt động xuất khẩu nông sản.

Tháng 4/2023, Philippines lần đầu tiên xuất khẩu thành công 18 tấn sầu riêng tươi từ Davao sang Bắc Kinh, đánh dấu cột mốc quan trọng khi sầu riêng trồng tại địa phương chính thức thâm nhập thị trường Trung Quốc. Sự kiện này diễn ra sau khi Tổng thống Ferdinand Marcos Jr. ký thỏa thuận song phương với Trung Quốc vào tháng 1/2023, mở đường cho việc tiếp cận thị trường của loại trái cây này.

Hiện có 21 doanh nghiệp xuất khẩu sầu riêng đã đăng ký hoạt động tại Mindanao, trong khi 7 doanh nghiệp khác đang chờ được Tổng cục Hải quan Trung Quốc (GACC) phê duyệt. Tổng diện tích trồng sầu riêng tại Mindanao hiện đạt khoảng 15.000 ha, đồng thời đã được mở rộng thêm 5.000 ha trong thời gian gần đây.

Các giống sầu riêng phổ biến được nông dân Philippines trồng gồm puyat, arancillo, cob và chanee. Diện tích mở rộng tập trung tại những khu vực trước đây trồng cao su ở Makilala, Arakan và thành phố Kidapawan (Bắc Cotabato). Ngoài ra, nhiều trang trại chuối bị ảnh hưởng bởi bệnh héo rũ Fusarium (bệnh Panama) cũng đã chuyển sang trồng sầu riêng , đặc biệt tại San Isidro và thành phố Panabo (Davao del Norte).

Theo ông Miculob, khoảng 98% sản lượng sầu riêng của Philippines hiện đến từ các trang trại nhỏ, với quy mô dưới 50 cây mỗi hecta – một đặc điểm cho thấy ngành sầu riêng nước này vẫn còn phân tán và dễ bị tổn thương trước các cú sốc khí hậu.