Một mặt hàng chủ lực của Mỹ bị Trung Quốc "quay lưng", quốc gia BRICS chớp cơ hội phá thế cân bằng, giáng đòn vào "món hời" của Washington: Mọi chuyện bắt đầu từ gần một thập kỷ trước

Các nhà xuất khẩu đậu nành Mỹ đối mặt nguy cơ mất hàng tỷ USD doanh thu từ thị trường Trung Quốc trong năm nay khi đàm phán thương mại vẫn bế tắc. Trong khi đó, các doanh nghiệp nhập khẩu Trung Quốc đã chốt hợp đồng mua đậu nành từ Brazil giữa lúc cao điểm xuất khẩu của Mỹ.

Ba nguồn tin cho Reuters biết, các nhà nhập khẩu Trung Quốc đã hoàn tất mua khoảng 8 triệu tấn đậu tương cho tháng 9, toàn bộ từ Nam Mỹ. Với tháng 10, họ đã đặt khoảng 4 triệu tấn, tương đương một nửa nhu cầu dự kiến, cũng từ Nam Mỹ.

Ông Wang Wenshen, chuyên gia phân tích tại Sublime China Information, nhận định: “Khối lượng mua đậu tương lớn trong quý 3 cho thấy ngành này đang tích cực trữ hàng để phòng rủi ro nguồn cung quý 4”.

Năm ngoái, Trung Quốc đặt mua khoảng 7 triệu tấn đậu nành từ Mỹ cho tháng 9-10. Khi căng thẳng thương mại chưa được giải quyết, nếu Trung Quốc tiếp tục không mua đậu nành Mỹ từ tháng 9 – thời điểm bắt đầu niên vụ xuất khẩu của Mỹ, giá hợp đồng tương lai đậu nành tại Chicago, vốn đang gần chạm đáy 5 năm, có thể chịu áp lực thêm.

Thông thường, Trung Quốc nhập khẩu đậu nành Mỹ chủ yếu trong giai đoạn từ tháng 9 đến tháng 1, trước khi nguồn cung từ Brazil thế chỗ sau vụ thu hoạch ở Nam Mỹ. Một thương nhân tại Singapore cho biết, các đơn hàng tháng 10 của Trung Quốc sẽ hoàn tất trong đầu tháng tới.

Trên thực tế, lượng đậu nành nhập khẩu của Trung Quốc từ thị trường Mỹ đã giảm mạnh kể từ năm 2018, thời điểm Tổng thống Mỹ Donald Trump khai mào cuộc chiến thương mại nhằm vào Trung Quốc.  Năm 2015, lượng đậu nành Trung Quốc nhập khẩu từ Mỹ và Brazil không chênh lệch quá nhiều. Tuy nhiên, đến năm 2018, cách biệt trở nên rõ rệt. Brazil, một quốc gia thành viên của BRICS , vươn lên mức trên dưới 60 triệu tấn trong suốt từ đó tới nay. Trong khi sản lượng nhập khẩu từ Mỹ biến động nhưng chưa một lần vượt qua mốc 40 triệu tấn.

Mỹ là nhà xuất khẩu đậu nành lớn thứ hai thế giới, chỉ sau Brazil. Đậu nành, dưới dạng hạt nguyên, thức ăn chăn nuôi hoặc dầu, là trụ cột của ngành nông nghiệp Mỹ. Thậm chí, ngành công nghiệp đậu nành còn có đóng góp cho khoảng 0,6% GDP Mỹ, với giá trị lên tới 124 tỷ USD, theo nghiên cứu của Hiệp hội Chế biến Hạt có Dầu Quốc gia (NOPA) và Ủy ban Đậu nành Mỹ (USB).

Theo dữ liệu từ nền tảng OEC, đậu nành đóng góp hơn 27 tỷ USD vào kim ngạch xuất khẩu hàng năm của Mỹ trong năm 2023, cao hơn bất kỳ mặt hàng nông nghiệp nào khác. Loại hạt này cũng là mặt hàng nông sản lớn nhất của Mỹ xuất khẩu vào Trung Quốc trước khi căng thẳng thương mại bùng phát. Năm 2024, Trung Quốc nhập khoảng 105 triệu tấn đậu tương, gồm 22,13 triệu tấn từ Mỹ trị giá 12 tỷ USD.

Triển vọng mờ mịt vì căng thẳng thương mại

Ngày 10/8, ông Trump kêu gọi Trung Quốc tăng gấp 4 lần lượng mua đậu nành trước hạn chót đình chiến thuế quan. Đây là việc mà giới phân tích cho là bất khả thi vì điều đó đồng nghĩa Trung Quốc phải gần như mua toàn bộ từ Mỹ.

Ngày 11/8, hai bên đồng ý gia hạn đình chiến thêm 90 ngày. Tuy nhiên, theo 3 thương nhân, điều này khó thúc đẩy mua hàng vì Bắc Kinh áp thuế nhập khẩu đậu nành Mỹ ở mức cao (23%), khiến hàng Mỹ kém cạnh tranh.

Trung Quốc có thể nối lại mua đậu tương Mỹ nếu đạt được thoả thuận giảm thuế. Ông Johnny Xiang, nhà sáng lập công ty tư vấn AgRadar Consulting tại Bắc Kinh, nhận định: “Nếu hai bên đạt thoả thuận vào tháng 11, Trung Quốc có thể quay lại mua đậu nành Mỹ, gây áp lực lên doanh thu vụ mới của Brazil”.

Theo 2 nguồn tin, nếu không tính thuế, đậu nành Mỹ giao tháng 10 hiện rẻ hơn khoảng 40 USD/tấn so với hàng Brazil mà Trung Quốc đang mua. Dù vậy, Trung Quốc hiện có nguồn cung dồi dào sau khi nhập khẩu ở mức kỷ lục những tháng gần đây.

Theo Reuters