Ngành đóng tàu Hải Phòng dần phục hồi

Tín hiệu khởi sắc

Hải Phòng vốn được mệnh danh là “thủ phủ” đóng tàu với truyền thống hơn 100 năm. Những năm đầu thế kỷ XXI, thành phố có trên 40 cơ sở đóng tàu, quy tụ nhiều tên tuổi lớn như Nam Triệu, Phà Rừng, Bạch Đằng, Tam Bạc, Sông Cấm… Ngành đóng tàu từng tạo việc làm cho hàng chục nghìn công nhân, kỹ sư, đóng góp quan trọng cho kinh tế địa phương và cả nước.

Tuy nhiên, vào giai đoạn khó khăn, nhiều nhà máy rơi vào tình trạng đình trệ, đơn hàng giảm sút, lao động rời bỏ ngành. Một số doanh nghiệp đứng trước nguy cơ phá sản, sức cạnh tranh giảm sút rõ rệt.

Khoảng 3 năm gần đây, sự trở lại của các hợp đồng đóng mới tàu quốc tế, đặc biệt với đối tác Hàn Quốc, được coi là bước ngoặt giúp khôi phục vị thế của ngành. Ngày 9/8 vừa qua, Công ty TNHH MTV Đóng tàu Bạch Đằng (thuộc Tổng công ty Công nghiệp tàu thủy – SBIC) đã hạ thủy thành công tàu chở dầu/hóa chất quốc tế dung tích 9.300m3 mang tên Great Whale. Đơn vị cũng khởi công seri 3 tàu dầu, hóa chất 14.000m3, dài 132m, rộng 20,4m, cao mạn 11,5m, trọng tải khoảng 12.950 tấn. Đây là dòng tàu có kỹ thuật đặc thù, thiết kế hoạt động ở vùng biển quốc tế theo quy phạm IACS Reg 47 và giám sát bởi đăng kiểm Hàn Quốc (KR). Với các hợp đồng đã ký, doanh nghiệp duy trì đủ việc làm cho người lao động đến năm 2027.

Tại Công ty TNHH MTV Đóng tàu Nam Triệu cũng vừa bàn giao tàu hàng rời Trường Minh Dream 01 trọng tải 65.000 DWT – một trong số tàu lớn nhất do Việt Nam đóng mới. Thành công này giúp doanh nghiệp tiếp tục nhận hợp đồng đóng mới thêm hai tàu cùng loại. Năm 2024, Công ty CP Đóng tàu Sông Cấm triển khai đóng mới 59 tàu và sửa chữa một tàu, lợi nhuận trước thuế vượt 100 tỷ đồng, cao gấp ba lần kế hoạch đặt ra.

Theo nhận định của lãnh đạo các doanh nghiệp, việc liên tiếp ký kết và triển khai đơn hàng tàu biển quy mô lớn cho thấy ngành đóng tàu Hải Phòng đang phục hồi rõ nét, mở ra giai đoạn phát triển mới. Đến nay, hầu hết các doanh nghiệp đóng tàu đã có đơn hàng kín đến năm 2028, thậm chí 2030. Lãnh đạo thành phố cũng tích cực làm việc với đối tác quốc tế để thúc đẩy hợp tác lâu dài, củng cố vị thế trung tâm đóng tàu lớn của cả nước.

Nỗi lo thiếu hụt nhân lực

Dù đơn hàng dồi dào, thách thức lớn nhất với các doanh nghiệp đóng tàu Hải Phòng hiện nay là thiếu hụt nhân lực, đặc biệt là lao động kỹ thuật cao.

Ông Nguyễn Bá Sơn - Phó Giám đốc Công ty TNHH MTV Đóng tàu Bạch Đằng cho biết: “Có thời điểm, Đóng tàu Bạch Đằng có tới 3.000 công nhân, kỹ sư. Nay số lao động bám trụ chỉ còn dưới 200 người, trong khi nhu cầu rất lớn.”

Cùng chung khó khăn trên, lãnh đạo Công ty TNHH MTV Đóng tàu Phà Rừng chia sẻ: “Với nhiệm vụ đóng mới hàng loạt tàu dầu, hóa chất cho đối tác Hàn Quốc nói trên và sửa chữa trung bình 70–80 tàu/năm, doanh nghiệp cần thêm 300–500 lao động, đặc biệt lao động có tay nghề cao.”

Để thu hút nhân lực, một số doanh nghiệp đã chủ động đưa ra chính sách đãi ngộ hấp dẫn. Ông Lê Đoàn Tám - Chủ tịch HĐQT Công ty CP Đóng tàu Thái Bình Dương đã ký văn bản với chính sách đặc biệt chưa từng có tại doanh nghiệp. Doanh nghiệp quyết định tăng 2 bậc lương cho lao động trực tiếp, 1 bậc cho lao động gián tiếp từ ngày 1/10/2025. Tiền thưởng Tết Nguyên đán cũng tăng lên mức 2 tháng lương thực lĩnh. Lãnh đạo công ty kỳ vọng chính sách mới sẽ khuyến khích người lao động gắn bó, đồng thời thu hút thêm nhiều nhân sự tay nghề cao.

Theo đánh giá của Cục Hàng hải và Đường thủy Việt Nam (thuộc Bộ Xây dựng) hiện nay, việc tuyển sinh ngành đóng tàu đang gặp khó khăn do lo ngại việc làm, xu hướng chọn ngành và mức lương khởi điểm chưa hấp dẫn. Chỉ một số ít sinh viên tốt nghiệp làm đúng ngành, thiếu giảng viên có trình độ tiến sĩ. Các trường cao đẳng cũng khó tuyển sinh do ngành đóng tàu được xem là ngành nặng, độc hại và nguy hiểm, dẫn đến thiếu nhân lực tay nghề cao.

Do đó, các doanh nghiệp đóng tàu Hải Phòng mong muốn các ban, ngành thành phố và các cơ quan chức năng quan tâm hỗ trợ công tác đào tạo, thu hút sinh viên theo học chuyên ngành đóng tàu. Việc hình thành nguồn nhân lực ổn định, chất lượng sẽ là nền tảng quan trọng để ngành tiếp tục duy trì đà tăng trưởng trong nhiều năm tới.

Với truyền thống hơn 100 năm cùng sự phục hồi rõ rệt những năm gần đây, Hải Phòng kỳ vọng sẽ tiếp tục khẳng định vai trò trung tâm đóng tàu của cả nước và khu vực, góp phần vào mục tiêu phát triển kinh tế biển Việt Nam.