Nỗ lực giữ ổn định tỉ giá

Hơn 1 tháng trở lại đây, giá USD ở thị trường trong nước biến động mạnh khiến nhiều người lo ngại có thể ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất - kinh doanh cuối năm.

Áp lực lớn cho doanh nghiệp

Thống kê cho thấy tháng 8 vừa qua, tỉ giá USD ở Vietcombank tăng đến 142 đồng ở chiều mua và 122 đồng ở chiều bán so với cuối tháng 7, trong khi tại BIDV, mức tăng lần lượt là 176 đồng và 135 đồng. Trên thị trường tự do, biến động còn rõ rệt hơn, khi giá tăng khoảng 140 đồng/USD, chốt ở mức 26.650 - 26.720 đồng/USD. Tính từ đầu năm, cả tỉ giá trung tâm và tỉ giá thương mại đã tăng khoảng 3,68%, mức tăng đáng kể so với giai đoạn trước.

Theo các doanh nghiệp (DN), biến động tỉ giá đã nhanh chóng tác động đến hoạt động sản xuất - kinh doanh, đặc biệt với những DN đang nhập nguyên liệu chuẩn bị cho mùa cao điểm cuối năm. Ông Võ Thanh Lộc, Giám đốc thương mại hệ thống cửa hàng Farmers Market (TP HCM), cho biết những ngày qua ông rất sốt ruột khi thấy tỉ giá "nóng" lên ngay vào mùa cao điểm nhập hàng Tết. Tuy nhiên, ông cho biết DN vẫn duy trì lượng nhập khẩu dự kiến. Khi hàng cập cảng, giá bán lẻ cuối cùng sẽ được DN tính toán dựa trên chi phí thực tế và mặt bằng chung thị trường. "Có điều, thị trường Tết cạnh tranh rất gay gắt, không thể thấy tỉ giá tăng là lập tức tăng giá bán tương ứng, mà còn phải cân nhắc mặt bằng giá chung và sức mua của người tiêu dùng" - ông Lộc nói.

Cũng theo ông Lộc, ngành bán lẻ, việc tìm được nguồn hàng tốt, có lợi thế về sản xuất và giá thành rẻ mới là yếu tố quyết định khả năng tiêu thụ, còn tỉ giá chỉ là một phần trong bài toán tổng thể.

Ông Bạch Khánh Nhựt, Phó Chủ tịch Thường trực Hiệp hội Điều Việt Nam (Vinacas), cho biết ngành điều vừa nhập khẩu nguyên liệu vừa xuất khẩu điều nhân nên nhìn qua tưởng như cân bằng khi tỉ giá biến động. Nhưng thực tế lại khác, bởi đa phần DN không có sẵn USD mà phải mua trên thị trường tự do để nhập khẩu và trả nợ. Với mức tỉ giá hiện tại, chi phí nhập khẩu đội lên cao hơn nhiều so với dự tính, khiến các DN điều gặp khó khăn. "Trong khi xuất khẩu điều nhân đang chững lại, nhiều DN không bán được hàng vì thị trường Mỹ và châu Âu gần như đóng băng, khách hàng chỉ mua cầm chừng, nghe ngóng tình hình kinh tế thế giới và chưa mở rộng ký kết đơn hàng" - ông Nhựt nói.

Cũng theo ông Nhựt, hiện các DN chủ yếu trông chờ vào thị trường Trung Quốc để phục vụ mùa trung thu, trong khi vẫn thấp thỏm chờ đến tháng 10, thời điểm được kỳ vọng sôi động hơn khi bước vào cao điểm mua sắm cuối năm. "Không riêng ngành điều, các DN khác đều mong tỉ giá ổn định để dễ tính toán. Hiện tại, bài toán kinh doanh chỉ xoay quanh việc cân đối giá vốn - giá bán, chứ rất khó để vạch ra kế hoạch dài hạn" - ông Nhựt chia sẻ.

Chiến lược can thiệp chủ động

Đáng chú ý là tỉ giá USD tại Việt Nam leo thang liên tục bất chấp đồng bạc xanh trên thị trường quốc tế có xu hướng hạ nhiệt. Nếu tính từ đầu năm, chỉ số USD (DXY) đã giảm khoảng 11% nhưng tại Việt Nam, đồng tiền này vẫn tăng giá so với VNĐ. Giới chuyên gia cho rằng sự ngược chiều này một phần đến từ nhu cầu ngoại tệ nhập khẩu hàng hóa tăng cao của DN khi thương mại toàn cầu nhiều biến động.

Trao đổi với phóng viên Báo Người Lao Động chiều 1-9, PGS-TS Nguyễn Hữu Huân (Đại học Kinh tế TP HCM - UEH) nhận định chính sách tiền tệ đang được Ngân hàng Nhà nước (NHNN) duy trì theo hướng nới lỏng nhằm giữ mặt bằng lãi suất thấp để hỗ trợ tăng trưởng kinh tế. "Trong bối cảnh đó, tỉ giá USD/VNĐ khó tránh khỏi sức ép tăng giá và có thể tiếp tục biến động từ nay đến cuối năm. Điều quan trọng là DN cần tính toán kỹ, tránh tình trạng tăng giá bán hàng hóa ngay lập tức khi chi phí nhập khẩu tăng do tỉ giá nhích lên. Thay vào đó, họ có thể tận dụng các công cụ phòng ngừa rủi ro tài chính phù hợp để giảm bớt tác động tiêu cực" - ông Huân khuyến nghị.

Ở một góc nhìn khác, ông Vũ Minh Đức, đại diện thương mại Hiệp hội Nho khô bang California (Mỹ) tại Việt Nam, cho rằng cần nhìn tỉ giá trong tương quan với các đồng tiền chủ chốt khác. "Đúng là USD tăng giá tại Việt Nam nhưng ở nhiều thị trường khác, USD lại giảm nếu so với đồng euro hay bảng Anh. Do vậy, DN Việt nhập khẩu hàng hóa bằng USD vẫn có lợi hơn so với khi giao dịch bằng các đồng tiền khác" - ông Đức phân tích.

Dù vậy, trong khoảng 1 tuần trở lại đây, tỉ giá USD/VNĐ đã có dấu hiệu hạ nhiệt. Đây được xem là tín hiệu tích cực, báo hiệu sức ép lên tỉ giá có thể dịu bớt trong giai đoạn cuối năm 2025. Ông Nguyễn Thanh Lâm, Giám đốc phân tích khối khách hàng cá nhân - Công ty Chứng khoán Maybank, cho biết đã có thời điểm tỉ giá trên thị trường vượt xa mốc 26.500 đồng/USD. Ngay lập tức, NHNN đã thể hiện sự chủ động trong việc ổn định thị trường bằng những giải pháp kịp thời, như: thông báo bán USD thông qua hợp đồng kỳ hạn 180 ngày có thể hủy bỏ, ở mức 26.550 đồng/USD, cao hơn so với tỉ giá thị trường lúc đó (26.512 đồng/USD). "Lần can thiệp này chỉ giới hạn ở những ngân hàng có trạng thái ngoại hối âm, với mức phân bổ vừa đủ để cân bằng trạng thái. Qua đó, giúp giảm áp lực tỉ giá trong ngắn hạn nhưng vẫn bảo toàn dự trữ ngoại hối. Đây là chiến lược can thiệp rất chủ động, vừa ổn định tâm lý thị trường vừa hạn chế đầu cơ và tạo dư địa để Việt Nam linh hoạt ứng phó với biến động toàn cầu" - ông Lâm nhấn mạnh.

Ở góc độ khác, các chuyên gia của Công ty Chứng khoán MBS lưu ý rằng dù USD được dự báo tiếp tục giảm về cuối năm khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) có thể bắt đầu hạ lãi suất, song áp lực nội tại với tỉ giá vẫn còn. Một trong những nguyên nhân là nhu cầu nhập khẩu hàng hóa từ Mỹ tăng mạnh khi mức thuế 0% bắt đầu có hiệu lực, trong khi xuất khẩu có thể chậm lại, khiến thặng dư thương mại bị thu hẹp. Ngoài ra, khoảng cách giá vàng trong nước và thế giới ngày càng nới rộng trong bối cảnh giá vàng quốc tế đi lên, vô hình trung kích thích nhu cầu gom ngoại tệ trên thị trường tự do để nhập vàng lậu.