Từ phòng Lab đến thị trường: Bước chuyển mới trong đổi mới sáng tạo tại Việt Nam

Sáng kiến Lab2Market do InnoEx khởi xướng được kỳ vọng phá vỡ mô hình nghiên cứu truyền thống, nơi mà các phát minh thường mất nhiều năm để đến được người dùng cuối.

Thay vào đó, hơi thở thị trường được đưa trực tiếp vào các phòng Lab, còn tri thức nghiên cứu được rút ngắn hành trình để bước ra thương mại hóa. Đây là hướng đi phù hợp trong bối cảnh Việt Nam đang thúc đẩy hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, gắn liền giữa nghiên cứu – đào tạo – ứng dụng.

Đổi mới sáng tạo, theo các diễn giả, không chỉ gắn với lợi nhuận kinh tế mà còn mang theo sứ mệnh xã hội: giải quyết thách thức cộng đồng, nâng cao chất lượng sống, và tạo nền tảng tri thức cho tương lai.

GS. Dương Nguyễn Vũ, Phó Hiệu trưởng VinUniversity, nhấn mạnh: “Không phải công trình nào cũng có thể hoặc cần thương mại hóa ngay. Giá trị cốt lõi của nghiên cứu là tạo ra tri thức mới – nền tảng cho những sáng chế sau này. Đổi mới không phải chỉ để kiếm tiền, mà để tạo ra thay đổi tích cực cho xã hội.”

Kinh nghiệm từ các quốc gia tiên tiến cho thấy, chỉ khi có sự hợp tác chặt chẽ giữa đại học – doanh nghiệp – chính phủ, nghiên cứu mới thực sự bước ra khỏi phòng Lab.

Mô hình “tam giác hợp tác” này không chỉ rút ngắn khoảng cách từ nghiên cứu đến ứng dụng mà còn tạo môi trường để các công trình khoa học trở thành sản phẩm có giá trị kinh tế và xã hội. Chính vì vậy, ngay trong khuôn khổ InnoEx , ban tổ chức đã công bố các thỏa thuận hợp tác chiến lược với nhiều trường đại học và viện nghiên cứu lớn trên cả nước.

Bà Trương Lý Hoàng Phi, Trưởng Ban tổ chức InnoEx , khẳng định: “Lab2Market chính là cơ chế mới, mang đến sự đồng kiến tạo hiệu quả giữa nghiên cứu, đào tạo và ứng dụng thực tiễn, đưa Việt Nam tiến gần hơn tới kỷ nguyên đổi mới sáng tạo bền vững.”

Sở hữu trí tuệ – Nền tảng cho thương mại hóa và hội nhập

Song hành với câu chuyện Lab2Market , vấn đề sở hữu trí tuệ (IP) nổi lên như một nền tảng không thể thiếu để bảo vệ và khai thác giá trị nghiên cứu.

Trong nền kinh tế tri thức, IP chính là “nhiên liệu” cho đổi mới sáng tạo, là công cụ giúp doanh nghiệp tạo lợi thế cạnh tranh và khẳng định vị thế trên thị trường quốc tế. Ông Sudeepto Roy, Phó Chủ tịch Kỹ thuật Qualcomm, cho rằng: “Mọi nền kinh tế đều phải trải qua bốn giai đoạn phát triển – tiêu dùng, sản xuất, thiết kế và đổi mới. Chỉ khi làm chủ và biết cách bảo vệ tài sản trí tuệ, một quốc gia mới có thể bứt phá.”

Thực tế tại Việt Nam đã có những minh chứng rõ ràng. TS. Nguyễn Thanh Mỹ, Chủ tịch RYNAN Technology Vietnam, chia sẻ rằng chỉ với hai bằng sáng chế cấp phép cho một doanh nghiệp Trung Quốc, ông đã thu về gần 300 triệu USD. Từ trải nghiệm này, ông nhấn mạnh: “Cách tốt nhất để độc quyền sản phẩm chính là thông qua IP. Không có IP, doanh nghiệp khó vươn ra thị trường quốc tế.”

Tuy nhiên, không ít công nghệ sáng tạo trong nước vẫn chưa được khai thác thương mại hiệu quả, dẫn đến lãng phí nguồn lực và bỏ lỡ cơ hội cạnh tranh toàn cầu.

Để hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp, Qualcomm đã công bố chương trình “Learn to Protect Vietnam” – một khóa học trực tuyến miễn phí về bốn loại hình sở hữu trí tuệ gồm sáng chế, bản quyền, nhãn hiệu và bí mật thương mại.

Dự kiến ra mắt vào tháng 10/2025 bằng cả tiếng Việt và tiếng Anh, chương trình nhằm trang bị kiến thức căn bản cho doanh nghiệp và nhà sáng tạo, từ đó nâng cao năng lực hội nhập.

Trong bối cảnh Việt Nam đặt mục tiêu trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo khu vực, việc gắn kết giữa nghiên cứu và thị trường thông qua sáng kiến Lab2Market , đồng thời củng cố nền tảng sở hữu trí tuệ, được xem là hai yếu tố then chốt.

Đây không chỉ là bước chuyển về tư duy, mà còn là lời khẳng định rằng đổi mới sáng tạo ở Việt Nam đang hướng tới sự cân bằng giữa lợi ích kinh tế và tác động xã hội, đưa khoa học và công nghệ trở thành động lực phát triển bền vững.