Từng bị coi là rác, một loại vỏ hạt của Việt Nam nay được thế giới săn đón, hóa ‘mỏ vàng’ trăm triệu USD

Từng bị coi là phế phẩm phải đốt bỏ, gây ô nhiễm môi trường, vỏ hạt điều nay trở thành nguồn nguyên liệu mang lại giá trị hàng trăm triệu USD mỗi năm. Bình Phước (cũ) thủ phủ ngành điều đang nổi lên như trung tâm chế biến dầu từ vỏ hạt điều , thu hút cả doanh nghiệp trong nước lẫn vốn ngoại.

Vỏ điều phế phẩm đổi đời

Theo tính toán, mỗi kg hạt điều sau khi tách nhân có tới 60-70% là vỏ. Từ 1 tấn hạt điều khô chỉ thu được 250-300kg nhân, còn lại 700-750kg vỏ.

Trước đây, lượng vỏ này thường bị vứt bỏ hoặc tận dụng làm chất đốt, vừa lãng phí vừa gây ô nhiễm.

Sự ra đời của công nghệ ép dầu từ vỏ điều đã thay đổi hoàn toàn cục diện. Từ chỗ là rác thải, vỏ điều nay mang lại giá trị kinh tế lớn, từng “cứu nguy” cho không ít doanh nghiệp trong giai đoạn giá điều nhân sụt giảm.

Tại Bình Phước (cũ) đã có khoảng 30 doanh nghiệp đầu tư chế biến dầu từ vỏ điều.

Dầu điều làm gì?

Dầu điều là đầu vào quan trọng trong sản xuất sơn, chất chống gỉ, keo dán, bột ma sát làm bố thắng xe máy, ô tô… Thị trường trong nước chỉ tiêu thụ khoảng 20% sản lượng, còn lại chủ yếu xuất khẩu sang châu Âu, Mỹ, Trung Quốc, Hàn Quốc và Nhật Bản.

Ước tính, sản phẩm từ vỏ điều chiếm 5-15% giá trị toàn ngành, tương đương 300-400 triệu USD mỗi năm.

Công ty TNHH Chế biến nông sản Phước Thành là một trong những đơn vị đầu tiên cải tiến máy ép xơ dừa thành máy ép vỏ điều. Quy trình ép khá đơn giản: vỏ được lọc rác, đưa xuống máy, dầu chảy vào bồn chứa, bã ra băng tải. Mỗi tấn vỏ cho 230kg dầu, phần còn lại tận dụng làm chất đốt thay than đá.

Công ty TNHH Sản xuất thương mại Thiên Bảo BP đã đầu tư 22 máy ép, công suất 400 tấn/ngày. Nhờ thu mua, chế biến, tiêu thụ ngay tại kho, doanh nghiệp tiết kiệm chi phí vận chuyển. Hiện giá bán dầu thô khoảng 15 triệu đồng/tấn, bã vỏ điều 1,5 triệu đồng/tấn.

Công nghệ ép dầu từ vỏ điều xuất hiện từ năm 2003. Có thời điểm, ngành này phát triển ồ ạt, tạo cạnh tranh gay gắt, thậm chí phải nhập vỏ từ nước ngoài để đáp ứng nhu cầu.

Từ năm 2021, thị trường dầu điều bùng nổ trở lại, kéo theo giá nguyên liệu và sản phẩm tăng. Ngoài dầu thô, phụ phẩm bã khô còn được tận dụng làm viên nén sinh khối, phục vụ sản xuất điện. Dầu điều cũng có khả năng thay thế một phần dầu diesel, góp phần giảm phát thải. Đây chính là yếu tố giúp vỏ điều hút mạnh vốn đầu tư trong và ngoài nước.

Từ chỗ là phế phẩm gây ô nhiễm, vỏ hạt điều nay trở thành “vàng đen” của ngành điều, mang lại lợi ích kép: vừa nâng cao giá trị xuất khẩu, vừa bảo vệ môi trường. Với chiến lược phát triển chuỗi giá trị sản xuất – xuất khẩu bền vững, Bình Phước (cũ)  đang đặt ngành hàng này ngang hàng với sản phẩm chủ lực là nhân điều, mở ra triển vọng dài hạn cho thủ phủ điều Việt Nam.