Vì sao Công ty Cảng Phước An (PAP) bị xử phạt lên tới 327,5 triệu đồng?

Trước đó, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã ra quyết định xử phạt hành chính đối với PAP với tổng số tiền lên tới 327,5 triệu đồng, vì ba hành vi vi phạm nghiêm trọng.

Thứ nhất, công ty bị phạt 15 triệu đồng do không quy định trong quy chế nội bộ về quản trị công ty việc áp dụng công nghệ hiện đại để cổ đông có thể tham dự và phát biểu tại đại hội cổ đông bằng hình thức trực tuyến hoặc điện tử.

Thứ hai, vi phạm nghiêm trọng hơn là các giao dịch với cổ đông, người quản lý và các bên liên quan mà không được Đại hội đồng cổ đông hoặc Hội đồng quản trị thông qua, khiến công ty bị phạt tới 137,5 triệu đồng.

Cụ thể, năm 2024, PAP vay tiền từ Công ty TNHH MTV Đầu tư Xây dựng KCN Nhơn Trạch 6A, một đơn vị có liên quan đến người nội bộ của công ty. Ngoài ra, trong giai đoạn từ 2023 đến đầu năm 2025, PAP còn cấp hàng loạt khoản vay lớn cho các tổ chức có liên quan tới cổ đông như Công ty Cổ phần Đầu tư Xây dựng và Vật liệu xây dựng Sài Gòn hay Công ty TNHH Thương mại - Dịch vụ - Sản xuất Tâm Thành Tài , với tổng số tiền lên tới hơn 63 tỷ đồng.

Nghiêm trọng nhất, PAP bị phạt 175 triệu đồng vì công bố thông tin sai lệch về số tiền sử dụng cho các gói thầu GS1, GS2 và các gói mua sắm tại các báo cáo tiến độ sử dụng vốn được gửi đến cơ quan chức năng trong năm 2023 và 2024. Sai lệch trong công bố thông tin là một hành vi gây tổn hại trực tiếp đến quyền lợi cổ đông và tính minh bạch của thị trường. Ủy ban Chứng khoán Nhà nước yêu cầu PAP buộc phải cải chính hoặc hủy bỏ các thông tin sai lệch này.

Cũng theo kết luận thanh tra, PAP đã huy động gần 1.000 tỷ đồng qua hai đợt chào bán cổ phiếu riêng lẻ vào các năm 2022 và 2024. Tuy nhiên, kết quả thanh tra cho thấy một số tồn tại, thiếu sót trong việc công bố thông tin và sử dụng nguồn vốn sau phát hành.

Đợt chào bán cổ phiếu riêng lẻ năm 2022 được PAP triển khai theo các nghị quyết Đại hội đồng cổ đông (ĐHĐCĐ) và Hội đồng quản trị (HĐQT) trong tháng 5 và 6/2022. Đến ngày 11/11/2022, HĐQT thông qua việc chào bán 50 triệu cổ phiếu cho 4 nhà đầu tư cá nhân với giá 11.600 đồng/cổ phiếu, thu về 580 tỷ đồng. Số cổ phiếu này được hạn chế chuyển nhượng trong vòng 1 năm.

Theo kế hoạch ban đầu, toàn bộ số tiền huy động được dự kiến dùng để thanh toán tạm ứng cho các nhà thầu xây lắp Gói thầu XL01 thuộc Dự án Cảng Phước An và khu dịch vụ hậu cần logistics.

Tuy nhiên, sau đó, PAP đã có đến 8 lần điều chỉnh phương án sử dụng vốn thông qua các nghị quyết của ĐHĐCĐ và HĐQT. Tính đến tháng 11/2024, toàn bộ số tiền đã được sử dụng cho các mục đích như chi phí xây dựng, quản lý dự án và bổ sung vốn lưu động.

Mặc dù, PAP đã thực hiện công bố thông tin theo quy định, song đoàn thanh tra phát hiện một số sai lệch trong các báo cáo tiến độ sử dụng vốn. Cụ thể, tại Báo cáo tiến độ sử dụng vốn số 1068/PAP-TCHC ngày 13/11/2023, PAP công bố đã sử dụng 3,53 tỷ đồng cho Gói thầu GS2, trong khi tài liệu thực tế cho thấy con số là 4,71 tỷ đồng.

Tương tự, tại Báo cáo tiến độ sử dụng vốn số 544/PAP-TCHC ngày 13/5/2024, số tiền sử dụng cho các gói thầu GS1, GS2 và mua sắm 2 cũng không khớp với tài liệu thực tế do chính PAP cung cấp. Đáng chú ý, PAP báo cáo đã chi 1,8 tỷ đồng cho Gói thầu mua sắm 3, trong khi báo cáo kiểm toán khẳng định chưa hề sử dụng số tiền này.

Đợt chào bán cổ phiếu riêng lẻ tiếp theo được triển khai trong năm 2024, theo các nghị quyết của ĐHĐCĐ và HĐQT trong năm 2023 và đầu năm 2024. Kết quả, ngày 23/7/2024, PAP chào bán thành công 32 triệu cổ phiếu cho 5 nhà đầu tư cá nhân với giá 12.000 đồng/cổ phiếu, thu về 384 tỷ đồng.

Phương án sử dụng vốn ban đầu bao gồm thanh toán chi phí cho các gói thầu thuộc dự án Cảng Phước An và Khu dịch vụ hậu cần, thanh toán các khoản nợ vay và bổ sung vốn lưu động. Sau đó, PAP đã điều chỉnh phương án sử dụng vốn, với phần lớn vẫn tập trung vào việc thanh toán các gói thầu và chi phí quản lý dự án.

Tính đến thời điểm 15/4/2025, PAP đã sử dụng khoảng 283,7 tỷ đồng, còn lại hơn 100 tỷ đồng đang được gửi tiết kiệm hoặc giữ trong tài khoản phong tỏa. Công ty cũng đã thực hiện công bố thông tin về tiến độ sử dụng vốn theo đúng quy định tại Nghị định số 155/2020/NĐ-CP.

Vi phạm chưa dừng lại ở khía cạnh quản trị và công bố thông tin, hoạt động kinh doanh của Cảng Phước An trong quý 1/2025 cũng khiến giới đầu tư không khỏi lo ngại. Dù đã ghi nhận doanh thu 13,69 tỷ đồng cải thiện so với cùng kỳ không ghi nhận, nhưng PAP vẫn báo lỗ sau thuế lên tới 122,6 tỷ đồng, tăng gấp 82 lần so với mức lỗ 1,49 tỷ đồng cùng kỳ năm ngoái.

Nguyên nhân chính đến từ việc công ty kinh doanh dưới giá vốn, dẫn tới lợi nhuận gộp âm 53,16 tỷ đồng. Bên cạnh đó, chi phí tài chính tăng vọt lên 62,81 tỷ đồng, trong khi chi phí bán hàng và quản lý doanh nghiệp cũng tiêu tốn 9,37 tỷ đồng, khiến bài toán lợi nhuận trở nên bất khả thi.

Tính đến cuối quý 1/2025, lỗ luỹ kế của PAP đã vượt ngưỡng 153,8 tỷ đồng, tương đương 6,6% vốn điều lệ, đẩy doanh nghiệp này đến gần hơn với ngưỡng báo động.

Điểm đáng lo ngại không kém là cấu trúc tài chính rủi ro cao của PAP. Dù tổng tài sản đến ngày 31/3/2025 tăng 7,8% so với đầu năm (đạt 7.677,2 tỷ đồng), nhưng nợ vay cũng tăng mạnh. Tổng dư nợ vay ngắn và dài hạn đã lên tới 3.556,3 tỷ đồng, tăng 282,9 tỷ đồng so với đầu năm, tương đương 1524% vốn chủ sở hữu.

Trong đó, nợ vay dài hạn chiếm phần lớn với 3.365,5 tỷ đồng, còn nợ ngắn hạn là 190,8 tỷ đồng. Về tài sản, PAP đang sở hữu 4.024,3 tỷ đồng tài sản cố định (chiếm 52,4% tổng tài sản) và 2.345,3 tỷ đồng tài sản dở dang dài hạn (chiếm 30,5%). Tuy nhiên, những khoản này chưa thể tạo ra dòng tiền ngay, trong khi áp lực nợ vẫn liên tục tăng.