Vụ gần 500 xe buýt TPHCM có thể ngừng hoạt động vì thiếu khí: Doanh nghiệp nói gì?

Liên quan đến việc Công ty CP Phân phối Khí Thấp áp Dầu khí Việt Nam (PV GAS D) đã gửi văn bản số 803/KTA-KD đến Công ty CP Kinh doanh Khí miền Nam (KMN) thông báo ngừng cung cấp khí thiên nhiên để sản xuất khí nén CNG kể từ ngày 1-1-2026, đại diện KMN cho biết công ty đang cung cấp CNG cho hàng trăm doanh nghiệp sản xuất trong nhiều lĩnh vực như thép, kim loại, gạch men, gốm sứ, thủy tinh, thực phẩm và dệt nhuộm. Trong đó, chỉ riêng hệ sinh thái của Tập đoàn Sojitz (Nhật Bản) tại Việt Nam đã có khoảng 20 doanh nghiệp đang sử dụng CNG do KMN cung cấp.

Đặc biệt, doanh nghiệp còn cung cấp nhiên liệu CNG cho gần 500 xe buýt công cộng tại TPHCM. Nếu nguồn khí bị cắt, hoạt động sản xuất của nhiều nhà máy sẽ bị gián đoạn, chuỗi cung ứng có nguy cơ đứt gãy, trong khi hệ thống xe buýt công cộng của TPHCM có thể rơi vào tình trạng tê liệt.

Theo số liệu hoạt động, trong năm 2024, KMN đã cung cấp khoảng 146 triệu Sm³ CNG, phục vụ hàng trăm khách hàng tại các khu công nghiệp ở TPHCM, Đồng Nai, Tây Ninh và Cần Thơ. Tuy nhiên, trong nhiều năm qua, doanh nghiệp này gặp bất lợi về điều kiện thương mại khi mua khí so với Công ty CP CNG Việt Nam (đơn vị do Tổng công ty khí Việt Nam - PV GAS nắm quyền chi phối).

Cụ thể, ngày 31-1-2020, Hội đồng quản trị PV GAS từng ban hành Nghị quyết số 11/NQ-KVN với định hướng áp dụng mức giá khí bán cho KMN cao hơn khoảng 12% so với giá khí dành cho Công ty CP CNG Việt Nam.

Thời điểm đó, KMN đã kiến nghị Cục Cạnh tranh (nay là Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia) vào cuộc và sau khi cơ quan này có ý kiến, chính sách giá khí nêu trên đã được dừng lại. Tuy nhiên, theo KMN, sự khác biệt bất lợi về điều kiện thương mại vẫn tồn tại trong nhiều năm.

Trước nguy cơ gián đoạn nguồn cung, từ ngày 26-8 đến 18-12-2025, KMN đã gửi tổng cộng 6 văn bản đề nghị PV GAS và PV GAS D xem xét gia hạn hợp đồng mua bán khí nhằm bảo đảm hoạt động liên tục cho doanh nghiệp và khách hàng. Tuy nhiên, các kiến nghị này không nhận được phản hồi thỏa đáng.

Tháng 11-2025, Tập đoàn Công nghiệp – Năng lượng Quốc gia Việt Nam (PVN) đã ban hành văn bản số 10821/CNNL-TMDV, chỉ đạo PV GAS xem xét và giải quyết dứt điểm các vướng mắc liên quan, nhằm tránh ảnh hưởng đến uy tín của tập đoàn. Dù vậy, theo KMN, cho đến nay, việc chỉ đạo này vẫn chưa được triển khai trên thực tế.

Ngày 25-11, PV GAS có văn bản trả lời KMN, cho rằng việc gia hạn hợp đồng là trách nhiệm của KMN và PV GAS D, song không đưa ra giải pháp cụ thể để xử lý vấn đề trong bối cảnh PV GAS là đơn vị duy nhất nắm giữ nguồn khí và quyết định việc bán khí cho các đơn vị trên thị trường.

Cũng trong tháng 11, KMN đã gửi đơn phản ánh, kiến nghị đến Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia và cơ quan này đã làm việc với các bên liên quan, bao gồm KMN và PV GAS D, đồng thời yêu cầu PV GAS cung cấp thông tin phục vụ quá trình xem xét. Tuy nhiên, trong khi cơ quan quản lý cạnh tranh vẫn đang chờ phản hồi thì ngày 18-12-2025, PV GAS D bất ngờ ban hành văn bản 803 thông báo ngừng cung cấp khí thiên nhiên cho KMN, đẩy doanh nghiệp và hàng loạt khách hàng sử dụng CNG vào tình thế cấp bách ngay trước thềm năm mới.

Trao đổi thêm với Báo Người Lao Động, đại diện KMN cho biết nếu không còn được cung cấp khí từ PV GAS D, doanh nghiệp chỉ còn một lựa chọn là mua khí thấp áp với mức giá áp dụng cho các hộ tiêu thụ công nghiệp đang mua trực tiếp từ hệ thống đường ống để sản xuất CNG.

Tuy nhiên, khi mua khí theo mức giá này rồi nén thành CNG, KMN phải gánh thêm hàng loạt chi phí như nén khí, vận chuyển, giải nén và phân phối, khiến giá thành đội lên rất cao, nên không thể bán cho khách hàng theo chính sách giá hiện hành.

Vì vậy, KMN đã đề nghị các khách hàng xem xét chuyển sang sử dụng nhiên liệu thay thế là LNG, song giá LNG do PV GAS chào bán hiện cũng ở mức cao. Trong trường hợp khách hàng không chấp nhận các mức giá mới, KMN buộc phải dừng cung cấp CNG, dù hợp đồng mua bán giữa các bên vẫn còn hiệu lực.