Bí mật độc quyền máy quang khắc EUV: Cựu kỹ sư ASML nhận lên tới 700.000 USD để chia sẻ cho Trung Quốc

Máy EUV là công nghệ then chốt để sản xuất các chip bán dẫn tiên tiến, cung cấp năng lượng cho AI, điện toán hiệu năng cao và điện tử thế hệ mới. ASML của Hà Lan hiện là công ty duy nhất trên thế giới làm chủ công nghệ này, với mỗi chiếc máy có giá khoảng 250 triệu USD.

Công ty mất gần hai thập kỷ và hàng tỷ euro trước khi sản xuất được chip thương mại đầu tiên vào năm 2019. Mỹ đã cấm ASML bán hệ thống EUV cho Trung Quốc từ năm 2018, với các hạn chế được mở rộng vào năm 2022.

Nhưng theo báo cáo của Reuters, Trung Quốc đã hoàn thiện một nguyên mẫu máy quang khắc EUV vào đầu năm 2025 được xây dựng bởi các kỹ sư cũ của ASML, những người đã đảo ngược công nghệ của công ty. Chìa khóa của đột phá này nằm ở chiến lược tuyển dụng táo bạo.

Nhóm nghiên cứu bao gồm các cựu kỹ sư ASML gốc Trung Quốc mới nghỉ hưu, được tuyển dụng với khoản tiền thưởng ký hợp đồng từ 420.000 đến 700.000 USD. Một kỹ sư kỳ cựu nhận được thẻ căn cước giả cùng với khoản tiền thưởng, và phát hiện các đồng nghiệp cũ khác cũng đang làm việc dưới danh tính giả để duy trì tính bảo mật.

Việc sử dụng danh tính giả cho thấy mức độ nghiêm ngặt và bí mật của dự án - một dấu hiệu rõ ràng về tầm quan trọng chiến lược mà Bắc Kinh đặt vào nỗ lực này. Đây không phải là những cá nhân đơn lẻ hành động riêng rẽ, mà là một phần của chương trình có tổ chức do nhà nước tài trợ với quy mô chưa từng có.

ASML đã cố gắng bảo vệ bí mật thương mại của mình thông qua hành động pháp lý. Công ty giành được bản án 845 triệu USD vào năm 2019 chống lại một cựu kỹ sư Trung Quốc bị cáo buộc đánh cắp bí mật thương mại. Tuy nhiên, theo các tài liệu của vụ án, bị cáo đã nộp đơn phá sản và tiếp tục hoạt động tại Bắc Kinh với sự hỗ trợ của chính phủ Trung Quốc. Vì vậy chiến thắng này đã trở nên vô nghĩa.

Dự án đánh dấu đỉnh cao của sáng kiến kéo dài 6 năm, được mô tả là phiên bản Dự án Manhattan của Trung Quốc. Huawei đóng vai trò điều phối chính trong mạng lưới các công ty và viện nghiên cứu nhà nước liên quan đến hàng nghìn kỹ sư.

Một nguồn tin nói với Reuters: "Mục tiêu là để Trung Quốc cuối cùng có thể chế tạo chip tiên tiến trên các máy móc hoàn toàn do Trung Quốc sản xuất. Trung Quốc muốn đuổi Mỹ 100% ra khỏi chuỗi cung ứng của mình."

Theo những nguồn tin của Reuters biết về dự án này, chiếc máy lấp gần như toàn bộ sàn nhà máy và đang hoạt động, tạo ra ánh sáng cực tím thành công, mặc dù chưa sản xuất được chip hoạt động. Chính phủ Trung Quốc đặt mục tiêu sản xuất chip hoạt động vào năm 2028, mặc dù các nguồn tin gần với dự án cho biết năm 2030 là thực tế hơn.

Con số này vẫn sớm hơn nhiều năm so với dòng thời gian một thập kỷ mà nhiều nhà phân tích dự đoán, và đặc biệt là so với dự báo của CEO ASML Christophe Fouquet, người khẳng định Trung Quốc sẽ tụt hậu 10 đến 15 năm nếu không có EUV.

Trung Quốc không chỉ dựa vào các kỹ sư cũ của ASML. Nước này cũng đã thu gom các linh kiện từ máy ASML cũ và tìm nguồn cung cấp phụ tùng thông qua thị trường đã qua sử dụng, với trên các buổi bán đấu giá ở Trung Quốc đối với thiết bị quang khắc ASML cũ, như vào tháng 10/2025 trên Alibaba.