Bóc trần chiêu 'mổ heo': Mô hình lừa đảo đầu tư xuyên biên giới

Mỹ vừa công bố thu giữ khoảng 15 tỷ USD Bitcoin trong chuyên án triệt phá mạng lưới “mổ heo” bị cáo buộc vận hành từ Campuchia , sử dụng lao động cưỡng bức để lừa đảo đầu tư tiền mã hoá. Đây là vụ tịch thu tài sản số lớn nhất mà Bộ Tư pháp Mỹ từng tiến hành, phơi bày quy mô xuyên quốc gia của một chiêu lừa đảo đang bùng phát mạnh ở khu vực Đông Nam Á.

“Mổ heo” – nuôi lòng tin để lừa đầu tư

“Mổ heo” (pig butchering) là cách gọi nôm na của một mô hình lừa đảo đầu tư có tổ chức, bắt nguồn từ cụm từ tiếng Trung “sha zhu pan” (giết heo). Tên gọi này phản ảnh đúng bản chất: nạn nhân bị “nuôi” trong một thời gian dài để tạo lòng tin, trước khi bị “mổ thịt” - tức chiếm đoạt toàn bộ tiền đầu tư.

Một vụ “mổ heo” điển hình thường trải qua ba giai đoạn.

Giai đoạn đầu là “săn tìm” (hunting). Kẻ lừa đảo tiếp cận nạn nhân qua mạng xã hội, ứng dụng hẹn hò, trang cá nhân LinkedIn hoặc tin nhắn “nhầm số”. Chúng đóng vai người thành đạt, thân thiện, duy trì liên lạc thường xuyên với nạn nhân, từ đó xây dựng một mối quan hệ có vẻ chân thật. Nạn nhân thường không cảm thấy bị lừa mà tin rằng mình đang gặp một người bạn hoặc đối tác đáng tin cậy.

Tiếp đó là giai đoạn “vỗ béo” (fattening). Sau một thời gian tán tỉnh hoặc làm quen, kẻ gian khéo léo chuyển hướng câu chuyện sang đầu tư. Chúng giới thiệu những “cơ hội sinh lời” hấp dẫn, thường là thông qua các nền tảng tiền mã hóa hoặc sàn giao dịch giả mạo nhưng được thiết kế tinh vi như thật. Để tăng tính thuyết phục, nạn nhân có thể được rút thử một khoản lãi nhỏ, khiến họ tin rằng mình đang đầu tư sinh lợi thật sự.

Từng bước một, nạn nhân bị dẫn dắt nạp thêm tiền để “mở khoá tài khoản”, “nâng hạng đầu tư” hoặc “tránh thuế”.

Khi số tiền đã đủ lớn, giai đoạn cuối – “mổ thịt” (butchering) – bắt đầu. Nạn nhân bị chặn rút tiền, bị yêu cầu đóng thêm “phí” hoặc “thuế” giả, hoặc đơn giản là không thể liên hệ lại với đối tượng. Các tài khoản bị khóa, đường dây liên lạc biến mất. Tiền được chuyển qua nhiều lớp ví điện tử, giao dịch qua quầy (OTC) và các sàn phi tập trung, khiến việc truy vết gần như bất khả thi.

Chiêu thức tinh vi, xuyên biên giới và khó triệt phá

Khác với những vụ lừa đảo “đánh nhanh, rút gọn”, “mổ heo” là quá trình dài hơi, đánh vào tâm lý và lòng tin của nạn nhân. Nhiều người không chỉ coi kẻ lừa là “người yêu” mà còn là “cố vấn tài chính”, dẫn đến việc họ chủ động chuyển tiền.

Một đặc điểm khiến mô hình này nguy hiểm là khả năng vận hành xuyên biên giới. Nạn nhân có thể ở Mỹ, tiền được chuyển sang sàn ở Singapore, nhưng tổ chức đứng sau lại đặt trụ sở tại Campuchia hoặc Myanmar. Sự phân mảnh này khiến các cơ quan điều tra khó phối hợp, đặc biệt khi liên quan tới những khu vực có hệ thống pháp luật yếu và hạ tầng điều tra hạn chế.

Một yếu tố khác khiến “mổ heo” khó dẹp bỏ là việc các băng nhóm tội phạm sử dụng lao động cưỡng bức trong các “trung tâm lừa đảo” đặt tại Đông Nam Á.

Nhiều người tham gia trực tiếp vào hoạt động lừa đảo thực chất cũng là nạn nhân của buôn người. Họ bị dụ sang làm “công việc công nghệ”, sau đó bị tịch thu giấy tờ, giam giữ và ép phải thực hiện các kịch bản lừa đảo. Điều này khiến ranh giới giữa nạn nhân và thủ phạm trở nên phức tạp về mặt pháp lý, đồng thời tạo ra một “cỗ máy lừa đảo” vận hành liên tục, thay thế nhân lực dễ dàng.

Cùng với đó, các đường dây "mổ heo" đã lợi dụng công nghệ chuỗi khối (blockchain) để rửa tiền. Dù blockchain có thể truy vết giao dịch, nhưng việc sử dụng ví điện tử, sàn phi tập trung, các dịch vụ trá hình OTC và mạng lưới trung gian khiến dòng tiền bị xé nhỏ, khó xác định điểm đến cuối cùng.

Đây là lý do vì sao nhiều vụ việc dù có dấu vết rõ ràng vẫn không thể thu hồi tài sản .

Mỹ triệt phá mạng lưới “mổ heo” kỷ lục

Ngày 14/10, Bộ Tư pháp Mỹ (DOJ) công bố cáo trạng đối với Chen Zhi, Chủ tịch tập đoàn Prince Holding Group tại Campuchia , với tội danh âm mưu lừa đảo chuyển tiền và rửa tiền. Nhà chức trách đồng thời thu giữ 127.271 Bitcoin – tương đương khoảng 15 tỷ USD, được cho là tài sản liên quan trực tiếp đến hoạt động lừa đảo. Đây là vụ tịch thu tiền mã hoá lớn nhất trong lịch sử Bộ Tư pháp Mỹ.

Theo hồ sơ điều tra, Chen và đồng phạm bị cáo buộc điều hành một mạng lưới lừa đảo quy mô lớn. Chúng sử dụng lao động bị buôn bán và cưỡng bức tại các “khu phức hợp” ở Campuchia để tiếp cận nạn nhân quốc tế, dẫn dụ nạn nhân đầu tư vào các nền tảng do tổ chức kiểm soát, sau đó chiếm đoạt toàn bộ tiền gửi.

Cùng ngày, Bộ Tài chính Mỹ phối hợp với Văn phòng Đối ngoại, Khối Thịnh vượng chung và Phát triển của Vương quốc Anh (FCDO) áp các biện pháp trừng phạt quy mô lớn nhắm vào Prince Group Transnational Criminal Organization.

Mạng lưới Chống tội phạm tài chính thuộc Bộ Tài chính Mỹ cũng ban hành quy định theo Mục 311 nhằm cắt Huione Group – một tổ chức tài chính có trụ sở tại Campuchia bị cáo buộc rửa tiền cho mạng lưới “mổ heo” – khỏi hệ thống tài chính Mỹ.

Đông Nam Á – “điểm nóng” của các trung tâm lừa đảo

Trong vài năm trở lại đây, Campuchia , Myanmar và Lào nổi lên như những “điểm nóng” của các trung tâm lừa đảo xuyên biên giới. Nhiều điều tra quốc tế cho thấy các mạng lưới tội phạm có tổ chức đã lập nên các “khu phức hợp lừa đảo” với quy mô hàng nghìn người, được bảo vệ nghiêm ngặt và vận hành như một dây chuyền sản xuất tội phạm.

Các cơ sở này thường đội lốt doanh nghiệp hợp pháp như công ty công nghệ hoặc trung tâm dịch vụ để tuyển dụng lao động từ nhiều quốc gia bằng lời mời việc làm giả. Khi tới nơi, người lao động bị tịch thu giấy tờ, giam giữ và ép tham gia các chiến dịch lừa đảo trực tuyến, trong đó “mổ heo” là chiêu phổ biến nhất.

Báo cáo của Liên Hợp Quốc mô tả đây là “một ngành công nghiệp tội phạm” trị giá hàng tỷ USD mỗi năm.

Doanh thu khổng lồ khiến mô hình này không chỉ giới hạn ở Đông Nam Á. Các chuyên gia ghi nhận các trung tâm lừa đảo đang mở rộng sang Trung Đông, Đông Âu, Mỹ Latinh và châu Phi nhằm tránh áp lực truy quét từ chính quyền địa phương. Tại khu vực biên giới Thái Lan – Myanmar, giới chức ước tính vẫn còn khoảng 100.000 người đang bị buộc làm việc trong các cơ sở kiểu này, bất chấp các chiến dịch trấn áp.