CEO Vingroup: 'Chúng tôi muốn được cống hiến nhưng nguồn lực không phải vô hạn'

Ông nghĩ thế nào về việc vừa qua có thêm một số doanh nghiệp đăng ký tham gia đầu tư Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam?

Ông Nguyễn Việt Quang: Chúng tôi rất vui vì có thêm nhiều doanh nghiệp đề xuất tham gia Dự án đường sắt tốc độ cao (ĐSTĐC) Bắc - Nam. Đây là tín hiệu đáng mừng, cho thấy cộng đồng doanh nghiệp ngày càng có tinh thần cống hiến và trách nhiệm với đất nước trong kỷ nguyên mới.

Việc nhiều doanh nghiệp tham gia có khiến VinSpeed cân nhắc lại hình thức đăng ký đầu tư khác không, thưa ông?

Ngay từ đầu chúng tôi đã đăng ký phương án đầu tư tư nhân trực tiếp. Theo đó, nhà nước cho vay 80% không lãi suất trong 30 năm, chúng tôi tự thu xếp 20%. Hiện nay chúng tôi cũng vẫn chỉ đăng ký phương án này. Còn nếu làm PPP, chúng tôi không thể tự huy động được 80% còn lại.

Ngoài ra, trong 30 năm tới, chúng tôi sẽ phải bù thêm rất, rất nhiều để trả cho nhà nước nên không thể gánh thêm được phần lãi vay. Chúng tôi muốn được cống hiến nhưng nguồn lực không phải là vô hạn.

Nếu VinSpeed đầu tư trực tiếp thì nhà nước và xã hội được lợi gì, thưa ông?

Nhà nước và xã hội được lợi ở 5 điểm chính sau:

Thứ nhất, nhà nước chỉ cần cho vay 80% thay vì tự trả 100% tổng mức đầu tư.

Thứ hai, nhà nước thu hồi 80% vốn cho vay sau 30 năm thay vì chờ hoàn vốn sau 140 năm, thậm chí lâu hơn.

Thứ ba, hệ thống được đưa vào vận hành sau 5 năm thay vì sau 10 năm. Điều này sẽ tạo động lực cho kinh tế đất nước phát triển, giao thông tiện lợi, chi phí di chuyển của nhân dân giảm, đời sống của nhân dân các vùng dọc tuyến được cải thiện.

Thứ tư, nhà nước không lo bị đội vốn và bị kéo dài tiến độ.

Thứ năm, nhà nước có được ngành công nghiệp đường sắt cao tốc mà không phải bỏ vốn đầu tư.

Tất cả các nghiên cứu đều khẳng định dù phương thức đầu tư nào thì dự án này vẫn chắc chắn lỗ, có đúng vậy không thưa ông?

Thực tế đã chứng minh, tuyệt đại đa số các dự án đường sắt cao tốc trên khắp thế giới đều phải chấp nhận lỗ dài hạn, thậm chí không tính được thời điểm có lãi. Duy nhất tuyến đường sắt cao tốc Bắc Kinh - Thượng Hải là có lãi nhưng chúng ta không có hàng tỉ lưu lượng hành khách mỗi năm như Trung Quốc. Với ĐSTĐC Bắc - Nam, chúng tôi dự tính số lỗ lên tới hàng chục tỉ USD.

Ông có thể phân tích cụ thể vì sao lại lỗ nhiều như vậy không?

Theo báo cáo nghiên cứu tiền khả thi đã được Quốc hội thông qua thì tạm tính doanh thu bình quân/năm (tính trung bình cho 30 năm đầu vận hành) là 5,6 tỉ USD/năm, trong đó chi phí vận hành trực tiếp (chưa tính khấu hao và lãi vay) là 4,2 tỉ USD/năm.

Bên cạnh đó, chi phí đầu tư mở rộng công suất phục vụ hành khách để đạt lưu lượng khách mang lại doanh thu nói trên là 18,06 tỉ USD (không nằm trong tổng mức đầu tư 61 tỉ USD ban đầu). Như vậy, dòng tiền từ hoạt động vận hành của dự án trong 30 năm dự kiến khoảng 42 tỉ USD.

Ảnh: V.G

Sau đó, chúng tôi phải trả lãi vay hằng năm cho khoản vay 10,51 tỉ USD, dự tính khoảng 1,05 tỉ USD/năm (trong 10 năm đầu vận hành).

Như vậy tính tổng sau 30 năm thì tổng có thể thu về được là 10,5 tỉ USD (sau khi trả lãi khoản vay 10,51 tỉ USD), trong khi tổng số tiền mà chúng tôi phải hoàn trả cho nhà nước là 49,08 tỉ USD, chưa kể khoản đầu tư ban đầu 10,51 tỉ USD của chúng tôi.

Ngoài ra, bình quân sau mỗi 30 năm, chúng tôi lại phải đầu tư thay thế hoặc sửa chữa lớn toàn bộ các đoàn tàu, thiết bị.

Nếu phải bù nhiều như vậy, liệu có nguy cơ VinSpeed… "chạy làng" giữa chừng không? Doanh nghiệp đã có phương án đảm bảo tài chính như thế nào?

Không có chuyện "chạy làng" hay "bỏ của chạy lấy người". Nhà sáng lập VinSpeed - ông Phạm Nhật Vượng đã lên kế hoạch huy động tài chính rõ ràng cho việc này trong 30 năm tới đây.

Nguồn đầu tiên là cổ tức từ tất cả các công ty của ông Vượng trong 30 năm tới. Nếu chưa đủ, ông Vượng sẽ bán cổ phần các công ty riêng như GSM, VinEnergo, V-Green… Nếu vẫn chưa đủ, ông sẽ bán tiếp một phần cổ phần của Vingroup sau 30 năm nữa.

Chúng tôi đã tính toán rất thận trọng và hoàn toàn tự tin về các kế hoạch này.

Có ý kiến cho rằng VinSpeed đăng ký làm dự án này chủ yếu là để lấy các dự án TOD dọc tuyến, điều này có đúng không?

Hoàn toàn không đúng. Chúng tôi từng đăng ký làm TOD như là một phần thu nhập để bù đắp thêm cho các chi phí kể trên và để góp phần phát triển các địa phương mà tuyến đường sắt đi qua, đặc biệt là các tỉnh miền Trung.

Còn nếu chỉ nhằm phát triển bất động sản ở các địa phương này, chúng tôi hoàn toàn có thể chủ động nắm bắt những lời mời gọi từ các dự án có vị trí tốt hơn rất nhiều mà không cần phải "mượn cớ" làm ĐSTĐC. Thực tế, các nhà ga đường sắt thường ở xa trung tâm các tỉnh, thành kém xa về triển vọng đầu tư.

Để thể hiện rõ thiện chí của mình, chúng tôi đã đề xuất với Bộ Xây dựng bỏ phần TOD ra khỏi dự án này.

Ông nghĩ sao nếu Chính phủ chọn hình thức đầu tư công hoặc PPP, hoặc giao nhà đầu tư khác?

Đây là dự án rất quan trọng, có thể mang lại lợi ích kinh tế lớn cho đất nước nên dù nhà đầu tư là ai, chúng tôi mong Chính phủ nhanh chóng thúc đẩy dự án này.

Về phần chúng tôi, nếu không được giao, chúng tôi sẽ lấy làm tiếc vì không có cơ hội cống hiến cho một dự án có ý nghĩa rất lớn với đất nước. Nhưng ở góc độ doanh nghiệp thực sự sẽ rất đỡ áp lực hơn rất nhiều (cười).