Chuyển đổi giao thông xanh: Chần chừ sẽ thêm gánh nặng cho thế hệ sau

Đồng loạt tăng tốc chuyển đổi phương tiện xanh

UBND TP.HCM vừa có tờ trình gửi HĐND TP xin chủ trương ban hành Nghị quyết về lộ trình, chính sách hỗ trợ chuyển đổi xe buýt điện, năng lượng xanh. Đây là chương trình thuộc giai đoạn một của Đề án kiểm soát khí thải phương tiện giao thông trên địa bàn TP.HCM. 

ẢNH: NGUYỄN DUY

Theo UBND TP.HCM, sau sáp nhập, hệ thống xe buýt của thành phố hiện có 176 tuyến, gần 2.400 xe, trong đó 627 ô tô điện (26%), 451 xe buýt CNG (18%), còn lại chạy dầu diesel. Mạng lưới này đến năm 2030 dự kiến tăng lên 297 tuyến với hơn 3.600 xe, toàn bộ vận hành bằng điện, năng lượng xanh. Trong đó, gần 1.500 xe sẽ được đầu tư mới song song với thay thế toàn bộ ô tô đang chạy dầu diesel, kể cả CNG do không còn đáp ứng tiêu chí năng lượng sạch.

TP.HCM đặt mục tiêu đến năm 2030, toàn bộ xe buýt của thành phố sẽ vận hành bằng điện và năng lượng xanh, sớm hơn 20 năm so với yêu cầu của Chính phủ. Cùng với đó, chuyển đổi theo lộ trình các loại phương tiện khác như shipper, xe cá nhân, phân vùng phát thải thấp... từng bước trở thành đô thị xe điện đầu tiên của Việt Nam.

Thực tế, sau thời gian quyết liệt "vẽ đường" cho giao thông xanh bằng những hành động cụ thể, TP.HCM hiện là địa phương dẫn đầu cả nước về tốc độ chuyển đổi phương tiện sử dụng năng lượng sạch. Thống kê từ Phòng Quản lý vận tải đường bộ (Sở Xây dựng TP.HCM) cho biết, thành phố đã chuyển đổi được hơn 14.000 xe máy công nghệ sang sử dụng điện. Trong lĩnh vực taxi, toàn thành phố có hơn 21.300 xe đang hoạt động, trong đó 68% đã chuyển đổi sang xe điện . 

Thành phố đang tiếp tục khuyến khích mạnh mẽ các doanh nghiệp taxi, giao hàng, vận tải công nghệ chuyển đổi phương tiện nhằm giảm ô nhiễm không khí và tiếng ồn, đồng thời tạo hình ảnh đô thị hiện đại, văn minh. Nếu đề án kiểm soát khí thải phương tiện giao thông được triển khai đúng theo kế hoạch, đến năm 2030, TP.HCM sẽ giảm được 90% ô nhiễm không khí từ hoạt động giao thông.

Cũng là đô thị chịu thiệt hại nặng nề vì ô nhiễm không khí ngang ngửa TP.HCM, Thủ đô Hà Nội xác định giao thông xanh là trọng tâm phát triển đô thị hiện đại, thân thiện môi trường. Thời gian qua, chính quyền Hà Nội đã phối hợp với doanh nghiệp đầu tư mạnh mẽ cho hệ thống xe buýt điện, nối liền thành 1 hệ sinh thái phương tiện xanh đầu - cuối gồm metro - xe buýt - taxi.

Thủ đô Hà Nội đặt mục tiêu đến 2030, 50 - 70% nhu cầu di chuyển của người dân sẽ được chuyển sang phương tiện sạch. Khi đó, Hà Nội sẽ giảm đáng kể tiêu thụ nhiên liệu hóa thạch, giảm phát thải và cải thiện chất lượng không khí. Thành phố cũng đang triển khai hỗ trợ lãi vay cho doanh nghiệp đầu tư xe buýt điện, mở rộng trạm sạc, từng bước hạn chế xe sử dụng nhiên liệu truyền thống trong khu trung tâm.

Không chỉ 2 đô thị lớn nhất nước quyết liệt chuyển đổi, loạt địa phương như Đà Nẵng, Hải Phòng, Hà Tĩnh, Khánh Hòa, Huế... cũng đều đã lên kế hoạch chi tiết cho "cuộc cách mạng" giao thông xanh . Xe điện đang ngày càng phủ sóng mạnh mẽ trên khắp cả nước. Các chuyên gia dự báo, tốc độ tăng trưởng của thị trường xe điện Việt Nam có thể đạt hơn 40%/năm trong giai đoạn 2023 - 2030, nếu các chính sách hỗ trợ được duy trì ổn định. Ba yếu tố then chốt được xác định là hạ tầng sạc, ưu đãi thuế, và cơ chế khuyến khích đầu tư.

ẢNH: T.N

Không khí sạch chỉ có khi chúng ta quyết liệt thay đổi

Ủng hộ sự chuyển động mạnh mẽ của các thành phố, TS Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam nhấn mạnh: Thúc đẩy xe điện , chuyển đổi phương tiện xanh là con đường Việt Nam bắt buộc phải đi, không thể chần chừ. Chất lượng không khí đang ở mức báo động và ngày càng gia tăng. Không khí chúng ta hít thở mỗi ngày đang âm thầm trở thành một trong những mối đe dọa lớn nhất đối với sức khỏe cộng đồng. Trong đó, giao thông là nguyên nhân số 1 gây ô nhiễm không khí.

Theo ông Hoàng Dương Tùng, tại nhiều đô thị Việt Nam, số lượng các loại phương tiện giao thông lớn (xe máy, xe tải, xe buýt, xe con…), trong đó nhiều loại phương tiện giao thông có chất lượng kém vẫn đang lưu hành dẫn đến thải lượng ô nhiễm không khí mạnh. Một chiếc xe máy chạy xăng đời cũ có thể phát thải ra mức CO, HC, NOx và bụi mịn cao gấp 10 - 20 lần một chiếc ô tô đạt chuẩn Euro 4 - 5.

"Giặc" ô nhiễm không chỉ xâm lăng các thành phố lớn ở Việt Nam. Trên thế giới, báo chí Trung Quốc thậm chí đã phải dùng tới thuật ngữ "Airpocalypse" hay "ngày tận thế không khí" để mô tả những đợt ô nhiễm không khí cực kỳ nghiêm trọng xảy ra ở Trung Quốc, đặc biệt tại Bắc Kinh và vùng Hoa Bắc trong thập niên 2010. 

Kế hoạch hành động giảm ô nhiễm không khí của chính quyền nước này cũng đã xác định trọng tâm chuyển đổi xanh, trong đó xanh hóa giao thông đứng hàng đầu, rồi tới xanh hóa công nghiệp, xanh hóa đô thị và nông thôn. Đây trở thành chính sách môi trường có ảnh hưởng nhất của Trung Quốc.

Kế hoạch đó đã giúp quốc gia này cải thiện đáng kể chất lượng không khí trong giai đoạn 2013 - 2017, giảm 33% nồng độ PM2.5 (bụi mịn trong khí quyển) tại Bắc Kinh và 15% tại đồng bằng sông Châu Giang. Theo đánh giá của Đại học Chicago, từ năm 2014 đến năm 2022, nồng độ bụi mịn (PM2.5) trung bình của Trung Quốc đã giảm nhanh hơn bất kỳ quốc gia nào khác. Hiện nay, nồng độ bụi PM_2.5 ở Bắc Kinh đã xuống thấp hơn nhiều mức nồng độ hiện nay tại Hà Nội.

"Giảm ô nhiễm không khí không thể có phép màu trong ngày một ngày hai, phải giảm nhanh trước khi quá muộn. Chúng ta không thể thay đổi quá khứ, nhưng có thể kiến tạo tương lai. Không khí sạch không tự đến, mà chỉ có được khi chúng ta quyết liệt thay đổi. Việc phát triển giao thông xanh , trong đó có phương tiện giao thông chạy bằng điện sẽ góp phần rất lớn cải thiện môi trường của các đô thị tại Việt Nam" - TS Hoàng Dương Tùng nhận định.

Tuy nhiên, vị chuyên gia này cũng lưu ý không có "cuộc chiến" nào dễ dàng. Nỗ lực của riêng doanh nghiệp không thể thay đổi được tình trạng ô nhiễm trầm trọng hiện nay. Để thành công, cần sự chung tay của mỗi người dân, doanh nghiệp bằng những hành động cụ thể. Đặc biệt, cần vai trò trụ cột, dẫn dắt của nhà nước thông qua những chương trình mục tiêu cụ thể, quyết liệt, chính sách thiết thực nhằm thúc đổi tiến trình chuyển đổi diễn ra thuận lợi nhất, nhanh chóng nhất. "Mỗi phút chần chừ hôm nay đều đang góp phần làm nặng thêm gánh nặng môi trường mà con cháu chúng ta phải gánh chịu ngày mai" - TS Hoàng Dương Tùng nhấn mạnh.