Chuyên gia lo mức giảm trừ gia cảnh 15,5 triệu đồng/tháng sớm lỗi thời

Quốc hội đã thông qua Nghị quyết về điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh của thuế thu nhập cá nhân. Theo đó, mức giảm trừ với người nộp thuế là 15,5 triệu đồng/tháng (186 triệu đồng/năm) và mức giảm trừ với mỗi người phụ thuộc là 6,2 triệu đồng/tháng. Mức mới sẽ được áp dụng từ kỳ tính thuế năm 2026.

Nhận xét về sự điều chỉnh này, TS Nguyễn Ngọc Tú, nguyên Vụ trưởng Tổng cục Thuế, giảng viên Trường Đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội, cho biết tuy đã phù hợp hơn trước nhưng vẫn còn thấp. " Nếu không tiếp tục nâng lên, mức này sẽ sớm trở nên lạc hậu và bất hợp lý, nhất là khi nền kinh tế dự kiến tăng trưởng mạnh, có thể đạt trên 10% vào năm 2026'', ông Tú nói.

Ông Tú cũng phân tích thêm: mức giảm trừ cho người phụ thuộc dự kiến là 6,2 triệu đồng - đây là khoản giảm trừ áp dụng cho những người mà người nộp thuế có nghĩa vụ nuôi dưỡng. Trong khi đó, chi phí thực tế cho người phụ thuộc như cha mẹ, con cái đang tuổi ăn học hiện nay rất cao.

Đồng quan điểm, TS Châu Đình Linh (Trường Đại học Ngân hàng TP.HCM) nhận định việc Bộ Tài chính điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh dựa vào các yếu tố như tăng trưởng GDP và thu nhập bình quân đầu người là một động thái đúng đắn, đáng ghi nhận.

Tuy nhiên, mức giảm trừ gia cảnh 15,5 triệu đồng/tháng chỉ tương đối phù hợp ở năm 2025. Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam tăng trưởng nhanh và mạnh, mức này sẽ không bám sát thực tế và có thể nhanh chóng lỗi thời khi vừa có hiệu lực.

"Việc điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh là cần thiết và hợp lý vì mức hiện hành không còn phù hợp với mặt bằng giá cả và thu nhập hiện nay. Tuy nhiên, thời điểm có hiệu lực lại là vào kỳ tính thuế năm 2026, có nghĩa là phải hơn 1 năm nữa, khi chi phí sinh hoạt và lạm phát có thể biến động mạnh '', TS Châu Đình Linh nêu vấn đề.

Vị chuyên gia này cũng băn khoăn liệu mức giảm trừ gia cảnh 15,5 triệu đồng/tháng có phù hợp với mọi tỉnh, thành phố không?

"Tôi cho rằng mức giảm trừ gia cảnh 15,5 triệu đồng là chưa phù hợp cho mọi tỉnh, thành phố. Nên nhớ, chi phí sinh hoạt ở các thành phố lớn như Hà Nội hay TP.HCM rất cao, do đó đặt ra mức này vẫn chưa thực sự hợp lý và cần nghiên cứu thêm để có sự thay đổi'', TS Châu Đình Linh nêu quan điểm.

Về mức giảm trừ đối với mỗi người phụ thuộc là 6,2 triệu đồng/tháng, TS Châu Đình Linh cũng nhận định vẫn thấp so với các nước trên thế giới.

" Một gia đình có hai con nhỏ, nếu người chồng là lao động chính với thu nhập khoảng 20 - 25 triệu đồng/tháng, sau khi trừ giảm trừ gia cảnh và các khoản bảo hiểm, số thu nhập tính thuế vẫn còn khá cao. Nhưng trên thực tế, chi phí sinh hoạt ở đô thị như Hà Nội hay TP.HCM có thể tiêu tốn gần hết thu nhập đó '', TS Châu Đình Linh nêu thực tế.

Do đó, vị chuyên gia này đề xuất cần nâng mức giảm trừ gia cảnh cho người nộp thuế lên khoảng 17 triệu đồng/tháng, đồng thời nâng mức giảm trừ cho người phụ thuộc lên tối thiểu bằng 50% mức giảm trừ của cá nhân người nộp thuế , tương đương khoảng 8,5 triệu đồng/tháng.

Bên cạnh đó, TS Châu Đình Linh cũng cho rằng để chính sách bám sát được với thực tiễn, mức giảm trừ gia cảnh phải được điều chỉnh thường xuyên hơn. "Cần có cơ chế cập nhật mức giảm trừ gia cảnh định kỳ, chẳng hạn mỗi 2 - 3 năm một lần. Ngoài ra, cũng nên phân biệt giữa các vùng, vì chi phí sinh hoạt ở thành phố lớn và nông thôn chênh lệch rất nhiều'' , TS Châu Đình Linh đề xuất.

TS Châu Đình Linh cho rằng quy định mới cần áp dụng sớm thay vì chờ đến 2026, bởi lẽ nếu áp dụng năm 2026 thì độ trễ của chính sách cao, người nộp thuế phải chờ đến tháng 3/2027 mới quyết toán.

Tương tự, ông Nguyễn Văn Được - Tổng Giám đốc Công ty TNHH Kế Toán và Tư vấn thuế Trọng Tín - cho biết mức giảm trừ gia cảnh mới được Chính phủ điều chỉnh theo tốc độ tăng thu nhập bình quân đầu người và tốc độ tăng GDP bình quân đầu người.

'' Mức giảm trừ gia cảnh này mặc dù được đánh giá là đã tiệm cận hơn với mức sống của người dân, song vẫn chưa theo kịp với tốc độ tăng trưởng thực tế của kinh tế và xã hội '', ông Nguyễn Văn Được nhận định.

Theo ông Được, mức giảm trừ gia cảnh mới được xây dựng tăng khoảng hơn 40% so với mức cũ. " Đây là mức tăng dựa trên việc biến động thu nhập bình quân đầu người và GDP bình quân đầu người từ năm 2020 đến nay khoảng 40 - 42%, tức là vẫn điều chỉnh theo kiểu cơ học. Cách làm này sẽ khiến luật luôn bị lỗi thời do thực tế mức tăng này có thể đã vượt ngưỡng 42% vào thời điểm mức giảm trừ gia cảnh mới có hiệu lực' ', ông Nguyễn Văn Được đánh giá.

Về mức giảm trừ cho người phụ thuộc dự kiến là 6,2 triệu đồng, ông Được cho rằng con số này dù đã tăng nhưng vẫn còn thấp so với chi phí sinh hoạt, đặc biệt tại các thành phố như Hà Nội, TP.HCM...

Chuyên gia phân tích nếu mức giảm trừ gia cảnh quá thấp, đồng nghĩa với việc nghĩa vụ thuế của người lao động sẽ tăng lên, làm giảm thu nhập của người nộp thuế , gián tiếp làm ảnh hướng đến sức cầu của hàng hóa, dịch vụ, dẫn tới khó kích thích các hoạt động sản xuất kinh tế.

Ông Nguyễn Văn Được cũng nhấn mạnh trong tương lai, tinh thần của Luật Thuế thu nhập cá nhân sửa đổi sẽ giao Chính phủ điều chỉnh linh hoạt mức giảm trừ gia cảnh. Ngoài ra, Luật Thuế thu nhập cá nhân sửa đổi còn cho phép khấu trừ chi phí y tế, giáo dục trước khi nộp thuế thu nhập cá nhân.