Dự kiến mở rộng trường hợp thu hồi đất và áp dụng "quy tắc 75%"

Chiều 18-11, tiếp tục kỳ họp thứ 10, Quốc hội đã nghe Bộ trưởng Bộ NN-MT Trần Đức Thắng trình bày tờ trình dự thảo Nghị quyết của Quốc hội quy định một số cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thi hành Luật Đất đai.

Với mục tiêu tháo gỡ các "điểm nghẽn" thực tế đang làm chậm tiến độ các dự án đầu tư và giải phóng mặt bằng, dự thảo đưa ra 4 nhóm chính sách có tác động sâu rộng đến kinh tế - xã hội. Đó là cơ chế thu hồi đất và giải phóng mặt bằng; đơn giản hóa phương pháp định giá đất; rút ngắn quy trình, thủ tục hành chính; tạo sự linh hoạt cho nhà đầu tư và xử lý dự án chuyển tiếp.

Liên quan đến cơ chế thu hồi đất và giải phóng mặt bằng - nội dung có tác động mạnh nhất để xử lý tình trạng dự án "treo" do không thỏa thuận được với một số ít người sử dụng đất, dự thảo đưa ra “quy tắc 75%”. Theo đó, đối với các dự án thỏa thuận nhận quyền sử dụng đất, nếu đã hết thời hạn mà nhà đầu tư đã thỏa thuận được trên 75% diện tích và 75% số lượng người sử dụng đất, Nhà nước sẽ hỗ trợ thu hồi phần diện tích còn lại để giao cho chủ đầu tư (hoặc cho chủ đầu tư thuê).

Bên cạnh đó, dự thảo cũng quy định trường hợp thu hồi đất cho dự án trong khu thương mại tự do, trung tâm tài chính quốc tế và đất để thanh toán cho hợp đồng BT. Đối với các dự án đầu tư công khẩn cấp hoặc tái định cư tại chỗ, cho phép thu hồi đất trước khi hoàn thành bố trí tái định cư (có cơ chế tạm cư).

Về định giá đất, thay vì áp dụng các phương pháp định giá đất cụ thể phức tạp (thặng dư, thu nhập...) gây kéo dài thời gian, dự thảo đề xuất phương pháp đơn giản hơn, giúp đẩy nhanh tiến độ phê duyệt phương án bồi thường. Cụ thể là áp dụng bảng giá đất và hệ số điều chỉnh (hệ số K). Giá đất để tính bồi thường và giá đất tái định cư được tính trực tiếp bằng giá đất trong bảng giá đất nhân với hệ số điều chỉnh. HĐND cấp tỉnh quyết định bảng giá đất và được phép sửa đổi, bổ sung khi cần thiết trong năm (thay vì xem xét sửa đổi định kỳ).

Nhằm giải quyết tình trạng chậm trễ trong khâu thủ tục, thời gian niêm yết công khai phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư giảm từ 30 ngày xuống còn 10 ngày. Thời gian tổ chức đối thoại khi có ý kiến không đồng ý giảm từ 60 ngày xuống còn 30 ngày…

Dự thảo cũng cho phép người sử dụng đất (trừ đơn vị sự nghiệp công lập) được lựa chọn chuyển từ trả tiền thuê đất hàng năm sang trả một lần, hoặc ngược lại; giúp doanh nghiệp chủ động bài toán tài chính. Các dự án đã có chủ trương đầu tư trước ngày 1-7-2014 nhưng chưa được giao đất (mà việc chậm trễ không phải do lỗi nhà đầu tư) thì không phải đấu giá, đấu thầu lại.

Báo cáo thẩm tra do Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi trình bày tại phiên họp cho biết, đa số ý kiến trong Ủy ban cho rằng, “quy tắc 75%” tuy tạo điều kiện thuận lợi cho nhà đầu tư, nhưng cần làm rõ hơn cơ sở đề xuất tỷ lệ diện tích và tỷ lệ số người đồng thuận; cơ chế xử lý đối với diện tích còn lại của dự án khi nhà đầu tư đã thỏa thuận được trên 75% diện tích và nhận được sự đồng thuận của trên 75% số lượng chủ sử dụng đất trong phạm vi thực hiện dự án.

“Việc xử lý diện tích đất còn lại và số người có đất còn lại cần phải bảo đảm quyền con người, quyền công dân theo quy định của Hiến pháp; hạn chế phát sinh khiếu nại, khiếu kiện”, Chủ nhiệm Phan Văn Mãi nêu rõ.

Cơ quan thẩm tra cũng đề nghị cần có quy định hài hòa lợi ích khi tính tiền bồi thường, tránh khả năng phát sinh khiếu nại, khiếu kiện khi áp dụng bảng giá đất và hệ số điều chỉnh để tính tiền bồi thường đối với những trường hợp còn lại vì giá đất trong bảng giá thường thấp hơn mức giá trung bình đã thỏa thuận.

Dự thảo nghị quyết sẽ được các đại biểu Quốc hội nghiên cứu, cho ý kiến tại phiên họp tổ và phiên họp toàn thể trong những ngày làm việc tới.