“Mở đường” cho khối ngoại tiếp cận thị trường chứng khoán Việt Nam

Bộ Tài chính chính thức ban hành Quyết định số 3761/QĐ-BTC ngày 06/11/2025 về Kế hoạch triển khai Quyết định số 2014/QĐ-TTg về phê duyệt Đề án nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam, trong đó có một nội dung quan trọng liên quan đến tỷ lệ sở hữu nước ngoài (“room” ngoại).

Cụ thể, Bộ Tài chính yêu cầu Cục Đầu tư nước ngoài chủ trì, phối hợp với Vụ Pháp chế, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN ) và các đơn vị có liên quan rà soát danh mục ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện, nghiên cứu, xem xét đề xuất mở rộng hoặc loại bỏ hạn chế sở hữu nước ngoài đối với các lĩnh vực không liên quan đến an ninh quốc gia theo quy định, thúc đẩy cải thiện môi trường đầu tư, nâng cao sức hấp dẫn của thị trường vốn Việt Nam, từ đó đề xuất các văn bản cần sửa đổi, bổ sung, thay thế. Thường xuyên rà soát, tăng khả năng tiếp cận của nhà đầu tư nước ngoài đối với các ngành nghề hiện đang hạn chế tiếp cận về tỷ lệ sở hữu nước ngoài.

Nhiều năm qua, vấn đề room ngoại tại các công ty đại chúng là một trong những rào cản lớn nhất đối với thị trường chứng khoán Việt Nam trong tiến trình nâng hạng , đặc biệt là theo tiêu chuẩn của MSCI . Những bất cập liên quan đến room ngoại tạo ra khó khăn trong việc tiếp cận của các nhà đầu tư nước ngoài , ảnh hưởng đến tính thanh khoản và quy mô của thị trường chứng khoán .

Thực tế, tỷ lệ sở hữu nước ngoài tối đa tại Việt Nam không cố định, phụ thuộc vào ngành nghề kinh doanh, có thể là 50% hoặc 100%. Trước đây, doanh nghiệp được quyền tự quyết room ngoại miễn là thấp hơn mức tối đa theo quy định. Điều này dẫn đến tình trạng một số doanh nghiệp đặt room ngoại rất thấp, thậm chí chỉ khoảng 5-10% với những lý do như đề phòng bị thâu tóm, giữ chỗ cho nhà đầu tư chiến lược tiềm năng, hay bảo vệ lợi ích của một nhóm cổ đông kiểm soát…

Tuy nhiên, tình trạng này đã được hạn chế. Chính phủ đã ban hành Nghị định 245 ngày 11/09/2025 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 155/2020/NĐ-CP, quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Chứng khoán . Theo đó, quy định trước đây về công ty đại chúng tự quyết định tỷ lệ sở hữu nước ngoài tối đa đã được bãi bỏ. Việc này nhằm tạo điều kiện tiếp cận thị trường với nhà đầu tư nước ngoài .

Với quy định mới, chỉ những công ty đại chúng đã thông báo room ngoại trước đó được tiếp tục giữ nguyên hoặc thay đổi. Công ty đại chúng phải công bố tỷ lệ sở hữu này trên trang thông tin điện tử của doanh nghiệp , Sở giao dịch chứng khoán và hoàn thành thủ tục thông báo trong vòng 12 tháng. Tổng công ty Lưu ký chứng khoán Việt Nam (VSDC) cập nhật và công bố trên website tỷ lệ sở hữu tối đa, hiện hữu của nhà đầu tư ngoại tại từng công ty đại chúng .

Có thể thấy, các cơ quan quản lý đang có những biện pháp quyết liệt để mở đường cho khối ngoại tiếp cận thị trường chứng khoán Việt Nam. Động thái diễn ra trong bối cảnh khối ngoại bán ròng triền miên bất chấp Việt Nam đã được FTSE Russell thông báo lộ trình nâng hạng .

Tính từ đầu năm 2025 đến nay, khối ngoại đã bán ròng tổng cộng hơn 123.000 tỷ đồng trên HoSE. Lực bán gia tăng rõ rệt từ tháng 8 khi VN-Index neo cao ở vùng đỉnh lịch sử. Thực tế nhiều năm qua cho thấy, các giai đoạn mua ròng của khối ngoại diễn ra khá ngắn ngủi, chỉ khoảng vài tháng trước khi đảo chiều. Xu hướng này được kỳ vọng sẽ sớm thay đổi khi Việt Nam chính thức lên Thị trường Mới nổi thứ cấp của FTSE Russell.

Báo cáo mới đây của FTSE Russell đã hé lộ tỷ trọng của cổ phiếu Việt Nam trong các rổ chỉ số sau khi nâng hạng . Cụ thể, Việt Nam sẽ chiếm tỷ trọng 0,04% trong rổ FTSE Global All Cap, 0,02% trong rổ FTSE All-World, 0,34% trong rổ FTSE Emerging All Cap và 0,22% trong rổ FTSE Emerging Index. Các chỉ số theo dõi đã được FTSE thiết lập để mô phỏng hiệu ứng trước khi chính thức tái phân loại.