Ngưỡng chịu thuế hộ kinh doanh bao nhiêu là phù hợp?

Bán hơn 10 tô bún/ngày đã phải đóng thuế?

Bộ Tài chính đề xuất cá nhân có hoạt động sản xuất, kinh doanh có doanh thu năm từ 200 triệu đồng trở xuống sẽ không phải nộp thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) đồng bộ với luật Thuế giá trị gia tăng, luật Thuế TNDN và chủ trương bỏ khoán thuế từ 1.1.2026. Tuy vậy, đa số cho rằng doanh thu 200 triệu đồng trong một năm là quá thấp và "không phù hợp với tình hình giá cả, thực tế nền kinh tế".

ẢNH: LAM NGHI

Với mức doanh thu dưới 200 triệu đồng/năm mới được miễn thuế, trung bình một ngày, hộ kinh doanh chỉ đạt doanh thu khoảng 540.000 đồng, chưa bao gồm các chi phí đầu vào. Bà Nguyễn Thị Hoa, bán bún bò trên đường Trường Sa (phường Nhiêu Lộc, TP.HCM), nói thẳng: Mức thu 540.000 đồng một ngày chưa tính chi phí là không đủ ăn. Một tô bún bò bà đang bán tại quán từ 45.000 - 65.000 đồng. Mỗi ngày, nồi bún bò của gia đình bán có 3 người làm gồm 2 vợ chồng già và cô cháu giúp việc; doanh thu sau khi trừ các chi phí mua thịt, chả, rau, bún, điện, nước, thuê người phụ bán… còn lại khoảng 500.000 đồng, đó là chưa kể phí mặt bằng do bán ngay trước cửa nhà. "Thu về 1 triệu đồng/ngày, chưa trừ các chi phí đã không đủ sống, đừng nói đến chuyện chỉ bán được hơn 500.000 đồng đã phải đóng thuế", bà Hoa nói.

Như vậy, với người bán bún bò, hủ tíu…, mức doanh thu 540.000 đồng/ngày nói trên chỉ tương đương bán 10 tô bún bò, hủ tíu mỗi ngày (50.000 - 55.000 đồng/tô); tương đương 20 ổ bánh mì kẹp thịt (25.000 đồng/ổ bánh mì)…

Góp ý cho dự thảo luật Quản lý thuế (thay thế), bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn thuế VN (VTCA), đề xuất nên nâng ngưỡng doanh thu chịu thuế giá trị gia tăng (VAT) và thuế thu nhập cá nhân (TNCN) đối với hộ, cá nhân kinh doanh lên 400 - 500 triệu đồng/năm. Bà Cúc nói: "Xét chi phí hoạt động của hộ kinh doanh trong bối cảnh hiện nay, với giá cả nguyên liệu, nhân công và chi phí sinh hoạt ngày càng tăng, mức doanh thu 200 triệu đồng/năm là khó có thể phản ánh đúng quy mô và hiệu quả hoạt động thực tế. Ngưỡng 400 - 500 triệu đồng/năm, tương đương 1 triệu đồng/ngày, sẽ phù hợp với thực tiễn và giúp giảm áp lực hành chính và chi phí tuân thủ cho hàng triệu hộ cá thể".

Tại hội thảo lấy ý kiến dự thảo luật Quản lý thuế mới đây, một số chuyên gia thuế đề xuất, chỉ hộ kinh doanh có doanh thu trên 1 tỉ đồng/năm mới đóng thuế, dưới mức đó nên cho miễn thuế và không phải thực hiện hóa đơn chứng từ, chế độ kế toán... nhằm giảm áp lực, chi phí tuân thủ cho hộ kinh doanh . Đặc biệt, việc này giảm được nguồn lực cho công chức ngành thuế. Với mức đề xuất này, doanh thu chưa bao gồm chi phí của hộ kinh doanh trong một ngày khoảng 2,7 triệu đồng.

Nên tách bạch ngưỡng chịu thuế với cá nhân và hộ kinh doanh

Dự thảo luật Quản lý thuế sửa đổi đề xuất chia hộ, cá nhân kinh doanh thành 4 nhóm theo doanh thu . Nhóm 1 có doanh thu dưới 200 triệu đồng/năm không phải nộp thuế; nhóm 2 doanh thu từ 200 triệu đến dưới 1 tỉ đồng; nhóm 3 từ 1 - 3 tỉ đồng (sản xuất) hoặc 1 - 10 tỉ đồng (dịch vụ); nhóm 4 có doanh thu hơn hơn 10 tỉ đồng. Trong đó, nhóm 3 và 4 sẽ phải dùng hóa đơn điện tử và áp dụng chế độ kế toán phù hợp.

Theo GS-TS Võ Xuân Vinh, Viện trưởng Viện Nghiên cứu kinh doanh , Đại học Kinh tế TP.HCM, hiện tại dự thảo luật Quản lý thuế sửa đổi đang đề xuất mức ngưỡng thu nhập của cá nhân kinh doanh và hộ kinh doanh giống nhau, đó là doanh thu dưới 200 triệu đồng/năm sẽ được miễn thuế; trên 200 triệu đồng là phải đóng thuế. Tuy nhiên, cần phải tách bạch kinh tế hộ gia đình khác thu nhập cá nhân. Hiện tại, mức doanh thu 200 triệu đồng áp với một cá nhân kinh doanh thì tương đối phù hợp, nhưng nếu áp theo hộ kinh doanh thì không đúng. Cứ lấy trung bình hộ kinh doanh ở VN thường từ 3 - 4 người, như vậy doanh thu phải nhân lên 3 - 4 lần, tương đương khoảng 600 - 800 triệu đồng mới hợp lý. Nếu áp đồng đều một cá nhân như một hộ là thiếu tính khách quan.

"Cơ quan quản lý có thể tham khảo số liệu hộ kinh doanh gia đình ở VN trung bình bao nhiêu nhân khẩu phụ thuộc và hoạt động, hoặc phải tiến hành khảo sát nhanh để có dữ liệu. Từ đó, đưa ra mức doanh thu tương đối phù hợp, khoa học và thực tế hơn, trên tinh thần hộ kinh doanh phải có chính sách khác cá nhân kinh doanh . Theo đó, mức doanh thu với hộ kinh doanh có thể gấp 3 - 4 lần, tùy dữ liệu khảo sát của cơ quan soạn thảo luật về hộ kinh doanh ", GS Vinh nói.

Ngoài ra, GS Võ Xuân Vinh cũng cho rằng, việc sử dụng con số tuyệt đối trong luật là cần phải hạn chế. Bởi qua quá trình phát triển, nhất là trong bối cảnh nền kinh tế tăng trưởng nhanh, năm nay ước 8%, từ năm sau phải tăng trưởng 2 con số…; mặt bằng giá cả có thể thay đổi. Việc cố định một con số doanh thu vào luật năm nay, sang năm chi phí sản xuất kinh doanh tăng hoặc giảm, mức doanh thu chịu thuế trong luật sẽ không còn phù hợp, lúc đó lại bàn chuyện sửa luật. Trong khi thời gian sửa một bộ luật hay nghị định, thông tư đều rất lâu, như vậy làm mất cơ hội của nhiều bên liên quan.

Cùng quan điểm, PGS-TS Đinh Trọng Thịnh cũng cho rằng, mức đề xuất 200 triệu đồng/năm cho doanh thu một hộ gia đình là quá thấp, đi ngược chủ trương khuyến khích hộ gia đình kinh doanh , khuyến khích tư nhân tham gia vào sản xuất kinh doanh . Ngay cả doanh thu lên 300 triệu đồng/năm với một hộ kinh doanh cũng đã thấp. Vật giá tăng từng tháng, hiện tại hộ kinh doanh phải chi phí cho các khoản tuân thủ luật pháp như xuất hóa đơn điện tử từng lần bán, kê khai đầu vào - đầu ra… Chi phí có đội lên mà mới bán thu về thấp lại loay hoay tính toán để đóng thuế gây nhiều khó khăn cho họ là không đáng. Vấn đề không phải là con số bao nhiêu, mà mức đề xuất đó phù hợp thực tế và có thể thay đổi khi giá cả hàng hóa biến động tăng hay không.