Nhật Bản đón tin buồn chưa từng có, xảy ra trước dự báo 16 năm

Đây là con số thấp kỷ lục kể từ khi Nhật Bản bắt đầu thống kê sinh đẻ vào năm 1899 và xảy ra sớm hơn 16 năm so với các dự báo chính thức từng đưa ra.

Theo ước tính từ các chuyên gia dựa trên dữ liệu 10 tháng đầu năm, con số 670.000 trẻ sơ sinh năm 2025 sẽ thấp hơn đáng kể so với mức 749.000 được Viện Nghiên cứu Dân số và An sinh Xã hội Quốc gia dự báo vào năm 2023. Ngay cả kịch bản "thấp" nhất mà chính phủ từng tính đến cũng vẫn dự kiến có khoảng 681.000 ca sinh trong năm 2025.

Thống kê chỉ tính trẻ có quốc tịch Nhật Bản, không bao gồm trẻ có bố mẹ là người nước ngoài.

Sự sụt giảm này không chỉ khiến các nhà hoạch định chính sách thêm lo ngại, mà còn làm nổi bật thách thức lớn nhất trong nhiệm kỳ của Thủ tướng Sanae Takaichi khi phải cân bằng giữa tăng trưởng kinh tế , kiểm soát nhập cư và sự suy giảm dân số bản địa.

Hồi cuối tháng 11, bà Takaichi đã chủ trì cuộc họp đầu tiên của "Trụ sở Chiến lược Dân số", nhóm công tác mới do chính phủ lập ra để đối phó với khủng hoảng nhân khẩu học. Trước đó, Nhật Bản đã cam kết chi khoảng 23 tỷ USD trong giai đoạn 2024-2027 để khuyến khích sinh đẻ, nhưng kết quả thực tế đang đi ngược kỳ vọng.

Một trong những nguyên nhân sâu xa là số lượng kết hôn đang lao dốc. Năm nay, số cặp đôi đăng ký kết hôn ước tính còn chưa đến 500.000, bằng một nửa so với mức đỉnh năm 1972. Trong bối cảnh Nhật Bản vẫn giữ tập tục sinh con trong hôn nhân, đây là yếu tố trực tiếp kéo giảm tỷ lệ sinh . Song song đó, số người qua đời hàng năm tiếp tục tăng, khiến dân số Nhật Bản giảm hơn 900.000 người chỉ trong năm 2024.

Giáo sư Masakazu Yamauchi từ Đại học Waseda cho biết con số sinh năm 2025 có thể giảm khoảng 3% so với mức 686.000 vào năm ngoái, đánh dấu năm thứ 10 liên tiếp Nhật Bản ghi nhận mức sinh thấp kỷ lục. Ông cũng cảnh báo rằng các dự báo trung hạn hiện tại không còn phù hợp với xu thế thực tế và cần được điều chỉnh xuống mức bi quan hơn.

Tuy nhiên, việc thừa nhận các dự báo bi quan sẽ đồng nghĩa với thất bại trong nhiều năm nỗ lực chính sách dân số của chính phủ. Chiến lược gia Masatoshi Kikuchi từ Mizuho Securities nhận định rằng, nếu điều chỉnh theo xu hướng hiện tại, Nhật Bản sẽ buộc phải chuẩn bị tinh thần cho các chính sách thuế cao hơn và cắt giảm phúc lợi hưu trí.

Một số nhà nhân khẩu học cũng đang theo dõi liệu năm 2026, năm “Ngọ hỏa” (Hinouma) trong lịch Nhật, có ảnh hưởng đến tỷ lệ sinh hay không. Trong năm Hinouma gần nhất (1966), vì quan niệm con gái sinh vào năm này sẽ mang lại xui rủi, số ca sinh ở Nhật đã giảm tới 25%.

Tuy nhiên, giáo sư Takashi Inoue tại Đại học Aoyama Gakuin cho rằng lớp trẻ ngày nay hầu như không quan tâm đến tín ngưỡng cổ truyền này. Ông nói: “Khi tôi giảng về năm 1966, hầu hết sinh viên không hề biết gì về nó. Trong thời đại công nghệ và AI, người trẻ coi đó chỉ là chuyện của quá khứ. Tôi không nghĩ điều này sẽ tác động đến quyết định kết hôn hay sinh con của họ.”