Startup AI điêu đứng sau khi được Mark Zuckerberg rót 14 tỷ USD, từ kỳ vọng giúp Meta thay đổi cuộc chơi trở thành mớ hỗn độn

Vài tháng trước, Scale AI vẫn còn được xem là biểu tượng điển hình của một startup thời AI : tăng trưởng thần tốc, nắm trong tay những hợp đồng huấn luyện dữ liệu lớn nhất thị trường, trở thành nơi mà các ông lớn như Google, OpenAI hay Meta tìm đến để “mài sắc” chatbot của họ.

Thế nhưng kể từ mùa hè năm nay, khi Meta rót 14 tỷ USD vào công ty và mang theo nhà sáng lập Alexandr Wang về đội mình, bức tranh bắt đầu đổi màu. Thay vì cú hích mạnh mẽ như kỳ vọng, thương vụ lại trở thành điểm ngoặt khiến Scale AI đối mặt với hàng loạt rạn nứt nội bộ, thách thức tài chính và sụt giảm uy tín trên thị trường.

Sự nghi ngờ lớn đến mức, một nhà thầu của chính Scale AI đã phải tìm đến ChatGPT, chatbot mà anh ta từng kiểm thử lỗ hổng, để hỏi về số phận công ty mình. Và câu trả lời nhận được thật sự nghiệt ngã.

Hoảng loạn nội bộ

Ngay khi Meta công bố đầu tư, nhiều người tin rằng Scale AI sẽ thu hút thêm công việc, củng cố vị thế trong ngành. Tuy nhiên hiệu ứng kéo theo lại trái ngược. Khách hàng lớn ngừng hợp tác, khối lượng công việc của đội ngũ đánh giá mô hình giảm rõ rệt, và chính những người làm việc trong công ty, từ nhân viên văn phòng đến cộng tác viên dữ liệu, bắt đầu lo lắng cho tương lai.

Thậm chí, một nhân viên đã tìm đến ChatGPT để hỏi về số phận Scale AI , và câu trả lời ai nghe cũng lạnh gáy: “Scale AI sẽ không còn tồn tại như một thực thể độc lập có uy tín trong vòng 24 tháng”.

Dự báo đó không đại diện cho bất kỳ cơ quan chính thức nào, nhưng nó phản ánh một cảm giác thật đang lan rộng: Scale AI không còn là Scale AI của trước kia.

Trước cú bắt tay với Meta, Scale AI là nơi Big Tech tìm đến để kiểm tra áp lực và hoàn thiện các mô hình AI . Nhưng ngay sau thương vụ, các khách hàng lớn như OpenAI và Google đã ngừng hợp tác. Cùng lúc đó, làn sóng tin tức tiêu cực và những thay đổi nội bộ đã tước đi ánh hào quang của startup này.

Điều khiến Scale AI trở nên hùng mạnh một thời chính là đội ngũ gắn nhãn dữ liệu đông đảo. Nhưng đây cũng là nhóm phản ứng mạnh nhất khi mọi thứ đi xuống. Họ nói về mức thù lao giảm sâu, các buổi kiểm tra năng lực không lương kéo dài hàng chục giờ, khối lượng công việc ít đến mức không đủ sống, và những dự án mà thời gian làm thực tế chỉ tính bằng phút mỗi vài ngày.

Một người làm nhiệm vụ kể lại với tờ Business Insider (BI) rằng đã dành gần 40 giờ trong một tháng để tham gia đào tạo mà không nhận được bất kỳ công việc thực tế nào. Mức lương cho một số dự án đã bị giảm từ 50 USD xuống còn khoảng 20 USD mỗi giờ, thậm chí có công việc chỉ trả 99 xu cho ba phút làm việc.

Dữ liệu nội bộ cho thấy hoạt động trao đổi trong cộng đồng Outlier, nền tảng gig work của Scale AI với hơn 100.000 người làm nhiệm vụ, đã giảm mạnh như một tín hiệu cho thấy sự rã đám ngầm bên trong hệ sinh thái của startup này.

Các chủ đề thảo luận hàng tuần chỉ thu hút hàng chục thay vì hàng trăm phản hồi như trước. Sự thất vọng này đã khiến người lao động lũ lượt rời bỏ nền tảng, đổ về các đối thủ như Mercor, vốn trả tiền cho các buổi đào tạo tương tự.

Ngay cả đội ngũ “Red Team”, vốn được xem là cốt lõi trong công cuộc kiểm thử chatbot, cũng không nằm ngoài vòng xoáy.

Trong khi người phát ngôn Joe Osborne khẳng định công ty đang đi đúng hướng với doanh thu mảng ứng dụng tăng gấp đôi và mảng dữ liệu có lợi nhuận hơn sau thỏa thuận với Meta, thì thực tế lại chứng kiến nhiều đợt cắt giảm nhân sự đau lòng.

Sau thương vụ Meta, công việc trở nên ít đến mức Scale AI tiến hành nhiều đợt cắt giảm: từ sa thải 14% nhân sự toàn thời gian, tiếp theo là việc chấm dứt hợp đồng với 12 nhà thầu thuộc nhóm kiểm định vào tháng 9/2025 cho đến kết thúc hợp đồng với các nhóm cộng tác viên ở Dallas và những người được cho là “hiệu suất thấp”. Nhưng nhiều người trong cuộc nói thật: vấn đề không nằm ở năng suất, mà là khối lượng công việc không còn đủ.

Nhiều cựu nhân viên tin rằng sự cắt giảm này đến từ khối lượng công việc kiểm định đã cạn kiệt sau khi các khách hàng lớn quay lưng.

Lao dốc

Trong khi nội bộ Scale AI chao đảo, thị trường cũng không dành nhiều ưu ái hơn. Định giá của công ty trên các sàn giao dịch cổ phần thứ cấp giảm từ mức 29 tỷ USD xuống chỉ còn 9-15 tỷ USD, thậm chí 7,3 tỷ USD tại một nền tảng khác. Dù Scale AI nói con số đó thiếu cơ sở vì không có giao dịch thực, xu hướng chung vẫn rõ: niềm tin nhà đầu tư đang lung lay.

Nhiều người tin rằng Meta chủ yếu nhắm đến Alexandr Wang, và sự đầu tư này chỉ là cơ cấu để có được người đứng đầu.

Ngược lại, đối thủ lại nổi lên mạnh mẽ. Surge AI đạt định giá 24 tỷ USD mà không cần gọi vốn, còn Mercor huy động được đến 350 triệu USD với định giá 10 tỷ USD, đồng thời giành được các dự án từ chính Meta, cổ đông lớn của Scale AI .

Điều này dẫn đến việc Scale AI phải đệ đơn kiện Mercor, cáo buộc đối thủ này lôi kéo khách hàng lớn. Tuy nhiên các CEO đối thủ lại công khai chỉ trích Scale AI về mức lương thấp và chất lượng dữ liệu.

Chính làn sóng rời bỏ nhân sự và khách hàng ngày càng mạnh trên đang khiến Scale AI từ vị trí dẫn đầu phải đối mặt nguy cơ bị vượt mặt ngay trong cuộc đua mình từng mở đường.

Bên cạnh khủng hoảng nhân sự và suy giảm định giá, Scale AI còn phải xử lý những sự cố làm tổn hại niềm tin: việc dùng Google Docs công khai để quản lý tài liệu mật, để lộ thông tin cá nhân của cộng tác viên, những bảng thống kê công khai liệt kê hàng nghìn người là “spam”, “gian lận” và các báo cáo cho thấy chất lượng dữ liệu đã từng xuống thấp khi công ty phát triển quá nhanh.

Dù lãnh đạo Scale AI khẳng định mọi chỉ số chất lượng đang ở mức cao nhất, những câu chuyện từ chính người trong cuộc khiến lời trấn an trở nên ít thuyết phục.

Thực tế, Scale AI vẫn có những điểm sáng: doanh thu từ khách hàng doanh nghiệp và chính phủ tăng, công ty mở phòng lab robot mới, nhận nhiều hợp đồng quốc phòng, và theo người phát ngôn, quý hiện tại có thể là quý tốt nhất năm 2025. Công ty cũng đang có khoảng 1 tỷ USD tiền mặt và chưa cần gọi vốn thêm.

Thế nhưng câu hỏi không phải là Scale AI còn bao nhiêu tiền, mà là họ còn bao nhiêu thời gian để xoay chuyển tình thế. Trong ngành huấn luyện dữ liệu AI đang đổi thay nhanh chóng với đối thủ mạnh hơn, khách hàng đòi hỏi hơn và nhân lực khó giữ chân hơn, Scale AI không thể dựa vào danh tiếng cũ.

Từ biểu tượng của một kỷ nguyên AI đang bùng nổ, Scale AI giờ trở thành ví dụ điển hình cho mặt trái của việc phát triển quá nhanh và phụ thuộc vào một “người khổng lồ”. Liệu họ có thể thoát khỏi “lời nguyền hậu thâu tóm”, nơi nhiều startup từng thăng hoa rồi trở thành cái bóng của chính mình sau khi được các đại tập đoàn đầu tư? Câu trả lời vẫn đang ở phía trước, nhưng với nhiều cựu nhân viên, cái kết của họ với Scale AI đã quá rõ ràng.

*Nguồn: BI, Fortune