Vì sao TPHCM cần 10.800 tỉ cho đường sắt tốc độ cao?

Sở Xây dựng TPHCM vừa báo cáo Bộ Xây dựng về tiến độ các dự án đường sắt đô thị trên địa bàn, phục vụ cuộc họp của Ban chỉ đạo các công trình trọng điểm, dự án quan trọng quốc gia trong lĩnh vực đường sắt.

Đối với dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam, TPHCM đã giao nhiệm vụ cho chủ đầu tư triển khai công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư; đồng thời chuẩn bị xây dựng hạ tầng kỹ thuật khu tái định cư Long Bửu (giai đoạn 2) bằng vốn đầu tư công của TP; mục tiêu hoàn tất giải phóng mặt bằng trong năm 2026. Năm 2025, TP không đề xuất vốn Trung ương cho nhiệm vụ này, nhưng kiến nghị Bộ Xây dựng tổng hợp báo cáo để bố trí 10.800 tỉ đồng vốn ngân sách Trung ương trong năm 2026 phục vụ giải phóng mặt bằng.

Tuyến metro số 2 (Bến Thành – Tham Lương) đang được hoàn thiện thủ tục thẩm định, điều chỉnh báo cáo nghiên cứu khả thi; dự kiến khởi công trong tháng 1-2026. Đồng thời, TP phối hợp tỉnh Đồng Nai cập nhật tuyến Thủ Thiêm – Long Thành vào các quy hoạch liên quan và chuẩn bị trình HĐND hai địa phương thống nhất giao TPHCM làm cơ quan thẩm quyền triển khai theo hình thức PPP, dự kiến hoàn thành vào năm 2030.

Với tuyến đường sắt quốc gia TPHCM – Cần Thơ, Ban Quản lý dự án Mỹ Thuận đang lập báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, dự kiến trình Quốc hội quyết định chủ trương tại kỳ họp cuối năm 2025 và khởi công vào năm 2027. Tuyến Biên Hòa – Vũng Tàu được triển khai lập báo cáo tiền khả thi giai đoạn 2026 - 2035. Riêng tuyến Bàu Bàng – Cái Mép, TP HCM và Đồng Nai đang phối hợp thống nhất giao Tổng công ty Becamex IDC nghiên cứu đầu tư theo hình thức PPP.

Theo quy hoạch được phê duyệt, mạng lưới đường sắt đô thị toàn vùng sau sáp nhập (TPHCM – Bình Dương – Bà Rịa Vũng Tàu) có tổng chiều dài khoảng 1.012 km. TP đang rà soát quy hoạch chung đến năm 2040, tầm nhìn 2060, trong đó cập nhật hệ thống ga, depot, khu vực TOD và không gian ngầm đô thị.

Nhiều cơ chế, chính sách đặc thù cho phát triển đường sắt đô thị đã được ban hành, gồm Nghị quyết 188/2025/QH15, Luật Đường sắt 2025 và Nghị định 123/2025/NĐ-CP. TPHCM cũng đã thành lập Ban Chỉ đạo phát triển mạng lưới đường sắt đô thị, kiện toàn nhân sự sau sáp nhập địa giới và ban hành các quy chế, chương trình làm việc.

HĐND TP đã dành vốn chuẩn bị đầu tư cho bảy tuyến metro thuộc danh mục của Quốc hội. Ban Quản lý đường sắt đô thị đang triển khai các gói thầu tư vấn để thực hiện thủ tục chuẩn bị đầu tư.

Tuyến metro số 1 (Bến Thành – Suối Tiên) đã vận hành thương mại từ tháng 12-2024, đạt sản lượng bình quân hơn 53.000 lượt khách mỗi ngày.