Vụ án SJC: "Phù phép" hàng ngàn lượng vàng để trục lợi

Hôm nay (25-9), cựu Tổng Giám đốc Công ty Vàng bạc Đá quý Sài Gòn (SJC) Lê Thúy Hằng (SN 1970, quê TP Hải Phòng) hầu tòa cùng 15 đồng phạm trong vụ án xảy ra tại SJC. Bị cáo Hằng bị VKSND Tối cao xác định là chủ mưu, cầm đầu trong vụ án.

Chiếm đoạt hơn 73 tỉ đồng

Theo cáo trạng, sai phạm của Lê Thúy Hằng, cùng các cộng sự, tập trung vào 2 nhóm: tham ô tài sản và lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ. Thứ nhất, về tham ô tài sản, từ năm 2021, Hằng chỉ đạo cấp dưới lập các văn bản khống, nâng định mức hao hụt trong quá trình gia công vàng miếng từ 0,00007 chỉ/miếng lên 0,0005 chỉ/miếng. Nhờ việc "nới" khống này, nhóm lãnh đạo SJC đã chiếm đoạt 91 lượng vàng dôi dư từ gia công và 4,8521 lượng vàng thu hồi từ việc quét xưởng, tổng cộng 95,8521 lượng vàng.

Thứ hai, về lợi dụng chức vụ, quyền hạn, từ năm 2021 đến tháng 9-2024, SJC được Ngân hàng Nhà nước (NHNN) giao nhiệm vụ gia công lại vàng miếng SJC bị móp méo để tái lưu thông. Tuy nhiên, thay vì chỉ thực hiện đúng số lượng vàng móp méo được giao, Lê Thúy Hằng đã chỉ đạo cấp dưới đưa vàng nguyên liệu mua từ bên ngoài vào dây chuyền gia công, rồi hợp thức hóa bằng cách gắn số seri, đóng dấu SJC như vàng do NHNN quản lý. Lợi dụng việc được NHNN giao gia công vàng miếng SJC móp méo, Lê Thúy Hằng đã 56 lần giao vàng nguyên liệu cho các đồng phạm để tổ chức sản xuất thêm 6.255 lượng vàng miếng SJC trái quy định, bán ra ngoài nhằm thu lợi bất chính, gây thiệt hại cho ngân sách nhà nước hơn 74,8 tỉ đồng. Sau khi bán hưởng chênh lệch, Hằng được hưởng lợi hơn 64,1 tỉ đồng.

VKSND Tối cao nhận định dù dưới hình thức tham ô tài sản hay lợi dụng chức vụ, quyền hạn khi thi hành công vụ, cựu Tổng Giám đốc SJC Lê Thúy Hằng đều hướng tới cùng một mục đích là vụ lợi cá nhân, chiếm đoạt và trục lợi từ tài sản thuộc phạm vi quản lý. Theo cáo trạng, tổng số thiệt hại và tài sản bị chiếm đoạt trong vụ án là 107,46 tỉ đồng. Trong đó, bản thân bị cáo Hằng bỏ túi khoảng 73,5 tỉ đồng.

Các hành vi này không chỉ gây thiệt hại cho SJC và NHNN mà còn ảnh hưởng đến thương hiệu và chính sách điều hành giá vàng quốc gia. Việc "biến" vàng nguyên liệu thành vàng miếng SJC đã trực tiếp xâm hại đến uy tín thương hiệu vàng quốc gia. Vàng SJC không chỉ là sản phẩm thương mại mà còn mang tính chất công cụ điều tiết thị trường do NHNN quản lý độc quyền. Khi bị "pha trộn" vàng ngoài sổ sách, thị trường sẽ mất niềm tin, chính sách bình ổn giá vàng của nhà nước bị bóp méo, kéo theo hệ lụy đối với an ninh tài chính - tiền tệ quốc gia.

Nhiều sai phạm

Ngoài bị cáo Lê Thúy Hằng, cơ quan tố tụng xác định còn 4 bị cáo khác cùng lúc phạm 2 tội "Tham ô tài sản" và "Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ", gồm: Trần Tấn Phát, Mai Quốc Uy Viễn (cựu Giám đốc xưởng vàng thuộc Xí nghiệp Nữ trang Tân Thuận), Đoàn Lê Thanh (cựu tổ trưởng tổ nấu vàng đổ thỏi xưởng vàng Tân Thuận) và Hoàng Lệ Huê (cựu Giám đốc SJC Chi nhánh miền Trung). Trong đó, bị cáo Lê Thúy Hằng được xác định là chủ mưu, cầm đầu; các bị cáo còn lại giữ vai trò thực hành, giúp sức tích cực.

Theo cáo trạng, hành vi của các bị can này đã phạm vào điểm a khoản 4 điều 353 và khoản 3 điều 356 Bộ Luật Hình sự. Đây là khung hình phạt đặc biệt nghiêm khắc, trong đó tội "Tham ô tài sản" có mức phạt từ 20 năm tù đến tù chung thân hoặc tử hình, còn tội "Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ" có khung hình phạt từ 5 năm đến 15 năm tù.

Ngoài việc kê biên, thu giữ tài sản lớn để khắc phục hậu quả, cơ quan điều tra còn phát hiện nhiều sai phạm khác tại SJC và các cá nhân, doanh nghiệp liên quan nhưng chủ yếu xử lý hành chính và kiến nghị cơ quan có thẩm quyền tiếp tục xem xét.

Cụ thể, quá trình điều tra cũng cho thấy ngoài các bị cáo đã bị khởi tố, vẫn còn một số cá nhân thuộc SJC cùng những người có liên quan khác đã tham gia ở những mức độ, vị trí khác nhau trong các hành vi sai phạm. Tuy nhiên, cơ quan điều tra xác định vai trò của họ chưa đến mức phải truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc hành vi chỉ dừng lại ở dấu hiệu vi phạm khác. Vì vậy, Cơ quan Cảnh sát điều tra - Bộ Công an không khởi tố hình sự mà kiến nghị cơ quan chủ quản có thẩm quyền xem xét, xử lý theo quy định.

Đáng chú ý, từ nguồn tin do Đoàn Thanh tra NHNN chuyển sang, kết quả điều tra xác định có những sai phạm trong hoạt động hạch toán giao dịch vàng tại SJC; đồng thời phát hiện một số doanh nghiệp và cá nhân có giao dịch mua bán vàng với SJC cũng vi phạm về ghi chép sổ sách, kê khai thuế. Tuy nhiên, do SJC vẫn thực hiện nghĩa vụ khai báo và nộp thuế cho nhà nước, cơ quan điều tra cho rằng chưa đủ căn cứ để xem xét trách nhiệm hình sự. Thay vào đó, Cơ quan Cảnh sát điều tra - Bộ Công an đã kiến nghị SJC xử lý hành chính đối với các cá nhân sai phạm trong nội bộ; đồng thời chuyển thông tin, tài liệu liên quan cho cơ quan thuế để tiến hành kiểm tra, xử lý các vi phạm về kê khai, nộp thuế của những doanh nghiệp, cá nhân có liên quan, theo đúng quy định pháp luật.