Cuộc đua giữa các CTCK: Rầm rộ tăng vốn, lợi nhuận “so kè”

Năm 2025 đánh dấu bước ngoặt lịch sử của chứng khoán Việt Nam với cột mốc đặc biệt mang tên nâng hạng . Thị trường đi lên mạnh mẽ cùng thanh khoản bùng nổ giúp các công ty chứng khoán (CTCK) mở rộng quy mô vốn, tài sản, đồng thời đẩy mạnh các mảng hoạt động chính đem về lợi nhuận lớn chưa từng có.

Cuộc đua tăng vốn đặc biệt sôi động

Đối với lĩnh vực tài chính nói chung và chứng khoán nói riêng, vốn là yếu tố mang tính sống còn. Sự phát triển của thị trường chứng khoán ngày càng đòi hỏi năng lực vốn lớn hơn từ phía các CTCK. Thực tế cho thấy các CTCK đã có nhiều động thái mạnh mẽ để cải thiện chỉ tiêu quan trọng này thời gian qua.

Tính đến cuối quý 3/2025, tổng vốn chủ sở hữu nhóm CTCK lên đến 308.000 tỷ đồng, tăng 43.000 tỷ so với cuối năm 2024 và là mức cao nhất từ trước đến nay. Trong đó, 5 CTCK dẫn đầu gồm TCBS, SSI, VNDirect, VPBankS và VIX có vốn chủ sở hữu trên 20.000 tỷ đồng. Chưa bao giờ cuộc đua về vốn trong ngành chứng khoán sôi động như hiện nay.

TCBS đã vươn lên dẫn đầu toàn ngành về quy mô vốn chủ sở hữu với hơn 40.000 tỷ đồng, trở thành CTCK đầu tiên đạt đến cột mốc này. So với thời điểm đầu năm, vốn chủ sở hữu của TCBS đã tăng 62%, mức cao nhất trong nhóm CTCK top đầu. Vốn chủ sở hữu tăng chủ yếu đến từ việc tăng vốn điều lệ và lợi nhuận tích luỹ.

Hoạt động cho vay bùng nổ, dư nợ loạt của CTCK cao kỷ lục

Năng lực vốn cải thiện giúp các CTCK mở rộng mạnh mẽ các hoạt động chính, đặc biệt là cho vay. Tổng dư nợ cho vay toàn thị trường ước tính vào khoảng 383.000 tỷ đồng, tăng hơn 138.000 tỷ so với cuối năm ngoái và là mức cao kỷ lục từ trước đến nay. Hầu hết các CTCK đều ghi nhận dư nợ tăng trưởng so với đầu năm và là mức cao nhất từ trước đến nay.

Với quy mô vốn hàng đầu thị trường, “bộ đôi” TCBS và SSI cũng dẫn đầu toàn ngành về hoạt động cho vay. TCBS là CTCK có dư nợ cho vay lớn nhất thị trường tính đến cuối quý 3 với hơn 40.000 tỷ trong khi SSI cũng bám sát ngay phía sau với dư nợ chỉ kém đôi chút. Ngoài ra, VPBankS cũng tăng tốc mạnh mẽ trong hoạt động này với dư nợ vươn lên xếp thứ 3 toàn ngành.

Hoạt động cho vay đang ngày càng đóng vai trò quan trọng vào kết quả kinh doanh của các CTCK trong bối cảnh môi giới cạnh tranh cao, tự doanh khó duy trì tăng trưởng trong dài hạn. Với việc thị trường chứng khoán phát triển mạnh mẽ với số lượng nhà đầu tư ngày càng đông đảo, nhu cầu vay margin được dự báo sẽ tiếp tục tăng mạnh, tạo dư địa lớn cho các CTCK.

Xuất hiện CTCK đầu tiên có tài sản vượt 100.000 tỷ

Các hoạt động chủ lực mở rộng góp phần thúc đẩy tổng tài sản của các CTCK tăng trưởng mạnh mẽ. Thống kê cho thấy 10 CTCK có quy mô lớn nhất có tổng tài sản từ khoảng 30.000 tỷ trở lên và đều ghi nhận mức tăng trưởng 2 con số. Thậm chí, VPBankS ghi nhận tổng tài sản tăng trưởn đến 133% so với đầu năm, qua đó vượt mặt hàng loạt tên tuổi lâu năm để leo lên vị trí thứ 3, chỉ sau SSI và TCBS.

Tại thời điểm cuối quý 3/2025, SSI là CTCK có tổng tài sản lớn nhất ngành với giá trị trên 100.000 tỷ đồng, bỏ xa top phía sau. Đây là CTCK đầu tiên trong lịch sử chứng khoán Việt Nam chạm đến cột mốc này. Theo sau SSI là TCBS với tổng tài sản hơn 80.000 tỷ. Cả 2 CTCK này đều ghi nhận quy mô tài sản tăng trưởng mạnh từ đầu năm.

Quy mô tài sản tăng trưởng mạnh, thậm chí có tốc độ nhanh hơn mức tăng vốn chủ sở hữu phần nào cho thấy mức độ sử dụng đòn bẩy gia tăng trong nhóm CTCK. Đây là một động thái hợp lý trong bối cảnh mặt bằng lãi suất cho vay thấp, các CTCK tận dụng điều kiện này để tìm kiếm thêm nguồn vốn nhằm mở rộng hoạt động kinh doanh.

Cuộc chiến giành thị phần ngày càng khốc liệt

Bên cạnh năng lực về vốn, thị phần là một yếu tố quan trọng để đánh giá một CTCK. Trong cuộc đua giành thị phần , VPS tiếp tục cho thấy sự vượt trội khi đứng đầu trên cả 3 sàn HoSE, HNX, UPCoM và thị trường phái sinh. Tuy nhiên, thị phần của VPS đã bị thu hẹp đáng kể với top phía sau, đặc biệt khi SSI đang trở lại mạnh mẽ và TCBS cũng tăng tốc ngoạn mục.

SSI từng có thời gian dài “vô địch” về thị phần trên HoSE trước khi VPS nổi lên với đội ngũ mỗi giới hùng hậu nhờ chế độ hoa hồng cạnh tranh. Trong khi đó, TCBS lại có chiến lược khác biệt khi tiên phong áp dụng chính sách “Zero fee” đồng thời áp dụng công nghệ, fintech và không cần môi giới. Chiến lược này giúp TCBS vượt qua nhiều tên tuổi lâu năm để giành vị trí thứ 3 về thị phần giao dịch trên HoSE.

Thị phần lớn phần nào phản ánh độ dày của tệp khách hàng giúp các CTCK bán chéo các sản phẩm khác như cho vay margin , tư vấn, chứng chỉ quỹ… Những nguồn thu này có thể lớn hơn rất nhiều phí giao dịch, vì thế ngày càng nhiều CTCK lựa chọn chính sách Zero fee như TCBS để cạnh tranh giành thị phần .

“Ngựa ô” đột phá lợi nhuận

Thị trường bùng nổ, lợi nhuận của các CTCK cũng tăng trưởng tích cực. 10 CTCK lãi lớn nhất 9 tháng đầu năm đều có lợi nhuận trước thuế trên nghìn tỷ và tăng trưởng dương so với cùng kỳ năm ngoái. Thậm chí, một số CTCK còn tăng trưởng bằng lần, qua đó ghi nhận lợi nhuận cao kỷ lục kể từ khi hoạt động.

Mặc dù không đứng top đầu thị phần môi giới và hoạt động cho vay nhưng VIX lại là CTCK gây ấn tượng nhất trên đường đua lợi nhuận . CTCK này ghi nhận lợi nhuận trước thuế hơn 5.100 tỷ trong 9 tháng đầu năm, tăng trưởng hơn 650% so với cùng kỳ 2024. Lợi nhuận của VIX chủ yếu đến từ hoạt động tự doanh khi trong bối cảnh thị trường đi lên mạnh mẽ.

VPBankS cũng là một cái tên đáng chú ý khi tăng tốc mạnh mẽ trong quý 3 vừa qua. Lợi nhuận trước thuế quý 3 của CTCK này thậm chí còn tăng đột biến gấp gần 7 lần cùng kỳ, vượt qua cả TCBS và SSI để xếp thứ 2 toàn ngành. Tính chung 9 tháng đầu năm, VPBankS đã vượt qua nhiều tên tuổi lớn để xếp thứ 4 về lợi nhuận .

Xét về dài hạn, TCBS, SSI, VPS lại cho thấy phong độ ổn định nhờ sức mạnh trải đều trên các mảng nghiệp vụ quan trọng như môi giới, cho vay. Các yếu tố cấu thành nên lợi nhuận có tính bền vững hơn giúp các CTCK này vẫn đạt hiệu quả cao ngay cả trong những giai đoạn thị trường không quá bùng nổ.

Ngôi vương vốn hóa đổi chủ

Không chỉ trong hoạt động kinh doanh, cuộc đua vốn hóa giữa các CTCK cũng đang sôi động chưa từng có sau làn sóng IPO. Ấn tượng nhất là thương vụ TCBS IPO thành công cùng mức định giá cao “ngất ngưởng” hơn 4 tỷ USD.

Mặc dù sau khi lên sàn chứng khoán cổ phiếu TCX đã điều chỉnh giảm nhưng vốn hóa của TCBS vẫn ở mức trên 100.000 tỷ, cao nhất ngành chứng khoán . Thương vụ bom tấn này không chỉ kích hoạt hiệu ứng định giá lại trên nhóm chứng khoán mà còn làm nóng cuộc đua IPO, tạo thêm hàng hoá chất lượng cho thị trường.

Trong khi đó, VPS hiện đang trong quá trình IPO thu hút đến gần 20.000 nhà đầu tư tham gia. Khối lượng đặt mua hiện đã vượt tổng lượng cổ phiếu chào bán (202,3 triệu đơn vị). Thương vụ dự kiến mang về cho VPS hơn 12.000 tỷ đồng. Dù vậy, con số này không phải là số tiền lớn nhất mà một CTCK huy động được từ hoạt động IPO.

Thương vụ IPO huy động số vốn kỷ lục trong ngành chứng khoán thuộc về VPBankS với gần 13.000 tỷ đồng. Với sự hậu thuẫn từ hệ sinh thái tài chính toàn diện của VPBank, CTCK này sẽ là một đối trọng đáng gờm trong ngành chứng khoán sau khi niêm yết. Thực tế cho thấy, VPBankS cũng đang tăng tốc mạnh mẽ trên nhiều phương diện.

Nhìn chung, thị trường chứng khoán tăng trưởng mở ra cơ hội lớn cho các CTCK. Tuy nhiên, phần thưởng chắc chắn không thuộc về số đông. Những CTCK thực sự có tham vọng, tiềm lực và sẵn sàng nắm bắt, sẽ vươn lên mạnh mẽ. Mặt khác, các CTCK kém lĩnh hoạt, chậm thay đổi hơn có thể tụt lại phía sau trong môi trường cạnh tranh ngày càng khốc liệt.