Điều gì sẽ xảy ra khi Chính phủ Mỹ đóng cửa? Thiệt hại từ 7 năm trước vẫn chưa thể bù đắp hoàn toàn

Mỹ đang đối mặt với nguy cơ chính phủ phải đóng cửa lần đầu tiên sau gần 7 năm nếu đảng Cộng hòa và Dân chủ không đạt được thỏa thuận vào phút chót để duy trì ngân sách liên bang.

Theo quy định, chính phủ sẽ ngừng hoạt động từ 0h01 ngày 1/10 (giờ Washington) nếu Quốc hội không thông qua thỏa thuận được cả 2 viện chấp thuận. Việc đóng cửa sẽ khiến một số dịch vụ công bị đình trệ, hàng trăm nghìn nhân viên liên bang phải nghỉ việc không lương và làm chậm trễ công bố các dữ liệu kinh tế quan trọng của Mỹ.

Tại sao Chính phủ Mỹ trên bờ vực đóng cửa?

Hàng năm, Quốc hội Mỹ phải thông qua các dự luật chi tiêu trước ngày 1/10 (thời điểm bắt đầu năm tài khóa) để đảm bảo hoạt động cho các cơ quan liên bang. Khi chưa có dự luật nào được thông qua cho năm tài khóa mới, các nghị sĩ cần tạm thời thông qua biện pháp duy trì ngân sách (continuing resolution – CR).

Nhà Trắng và các nghị sĩ Cộng hòa đề xuất một CR “sạch”, giữ mức chi tiêu hiện tại đến 21/11. Tuy nhiên, phe Dân chủ phản đối vì muốn thỏa thuận bao gồm cả việc gia hạn vĩnh viễn các khoản trợ cấp bảo hiểm y tế sắp hết hạn vào cuối năm. Khoảng 24 triệu người Mỹ hiện được bảo hiểm dưới Đạo luật Chăm sóc Sức khỏe Giá phải chăng (ACA) sẽ chứng kiến chi phí tăng cao nếu quốc hội không gia hạn các khoản giảm thuế tạm thời dự kiến hết hạn vào cuối năm nay.

Tổng thống Donald Trump đã triệu tập cuộc họp lưỡng đảng tại Nhà Trắng vào ngày 29/9 để tìm giải pháp, song cuộc họp kết thúc mà không có tiến triển. Hai bên tiếp tục đổ lỗi cho nhau vì bế tắc.

Phát biểu sau cuộc họp, Phó Tổng thống JD Vance cho biết: “Tôi nghĩ chúng ta đang tiến tới tình trạng chính phủ đóng cửa vì đảng Dân chủ không chịu làm điều đúng đắn. Tôi hy vọng họ sẽ thay đổi ý định”.

“Nếu nhìn vào đề xuất ban đầu của họ, đó là một gói chi tiêu 1.500 tỷ USD mà người dân Mỹ phải chi hàng trăm tỷ USD để chăm sóc y tế cho người nhập cư bất hợp pháp, trong khi chính họ đang chật vật để trả hóa đơn y tế. Chúng tôi thấy điều đó là vô lý”, ông Vance nói.

Kể từ năm 1981 đã có 14 lần chính phủ Mỹ phải đóng cửa một phần, hầu hết chỉ kéo dài vài ngày. Lần gần đây nhất cũng là lần dài nhất, kéo dài 35 ngày vào giai đoạn 2018-2019 do tranh chấp về vấn đề nhập cư trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump.

Hệ quả nếu chính phủ đóng cửa

Nếu đóng cửa, chính phủ sẽ ngừng mọi hoạt động “không thiết yếu”, dẫn tới hàng trăm nghìn công chức nghỉ việc tạm thời và nhiều cơ sở liên bang, bao gồm cả công viên quốc gia, phải đóng cửa. Trong lần đóng cửa gần nhất cuối năm 2018 – đầu 2019, khoảng 800.000 nhân viên bị ảnh hưởng.

Những vị trí “thiết yếu” như quân nhân, cảnh sát liên bang vẫn phải làm việc nhưng thường không được trả lương cho tới khi ngân sách được thông qua. Điểm khác biệt lần này là Nhà Trắng, vốn đang cắt giảm quy mô chính phủ thông qua Bộ Hiệu quả Chính phủ (DOGE), đã khuyến nghị các cơ quan xem xét “cắt giảm biên chế” vĩnh viễn thay vì chỉ cho nghỉ việc tạm thời.

Tác động kinh tế

Theo Văn phòng Ngân sách Quốc hội (CBO), lần đóng cửa trước khiến GDP Mỹ thiệt hại 11 tỷ USD, trong đó 3 tỷ USD không thể bù đắp. Các chuyên gia cảnh báo, nếu đề xuất cắt giảm nhân sự được triển khai, thị trường lao động Mỹ – vốn đã suy yếu – có thể chịu thêm áp lực.

Đóng cửa cũng đồng nghĩa với việc Cục Thống kê Lao động (BLS) tạm đóng cửa, kéo theo trì hoãn công bố báo cáo việc làm tháng 9 – vốn là dữ liệu quan trọng đối với quyết sách của Cục Dự trữ Liên bang (Fed). Báo cáo này bao gồm số liệu việc làm phi nông nghiệp và tỷ lệ thất nghiệp, vốn được giới đầu tư theo dõi sát sao trước thềm cuộc họp Fed tháng 10.

Mặc dù Fed vẫn có thể dựa vào các nguồn dữ liệu tư nhân và báo cáo từ 12 ngân hàng khu vực, nhưng sự thiếu vắng số liệu chính thức có thể khiến thị trường thêm bất ổn.

Tổng hợp