Hiệu ứng chim mồi: Tại sao ly cà phê cỡ lớn lại rẻ hơn?

9 giờ trước
Trong kinh tế có một chiêu mà các nhà kinh doanh thường sử dụng để đánh vào tâm lý người mua.
Hiệu ứng chim mồi: Tại sao ly cà phê cỡ lớn lại rẻ hơn? - Ảnh 1

Ảnh minh họa

Trong kinh tế có một hiện tượng thêm một lựa chọn kém hấp dẫn (chim mồi ) vào danh sách sản phẩm/dịch vụ khiến người tiêu dùng có xu hướng chọn phương án mà nhà cung cấp mong muốn, dù trước đó họ có thể chọn phương án khác. Đó là hiệu ứng chim mồi .

Hiệu ứng chim mồi là gì?

Hiệu ứng mồi nhử mô tả cách mà khi chúng ta đang chọn giữa hai lựa chọn, việc thêm một lựa chọn thứ ba kém hấp dẫn hơn (mồi nhử) có thể ảnh hưởng đến cách chúng ta đánh giá hai lựa chọn ban đầu. Các lựa chọn mồi nhử được gọi là “thống trị bất đối xứng” (asymmetrically dominated): chúng hoàn toàn thua kém một lựa chọn (mục tiêu – target) nhưng chỉ thua kém một phần so với lựa chọn kia (đối thủ – competitor). Vì lý do này, hiệu ứng mồi nhử đôi khi còn được gọi là “hiệu ứng thống trị bất đối xứng” (asymmetric dominance effect).

Hãy tưởng tượng bạn đang xếp hàng ở rạp chiếu phim để mua bắp rang. Bạn không quá đói nên nghĩ sẽ mua một gói nhỏ. Khi đến quầy, bạn thấy: gói nhỏ $3, gói vừa $6.50, gói lớn $7. Bạn không thật sự cần gói lớn, nhưng cuối cùng vẫn mua nó vì nó có vẻ là một “món hời” hơn so với gói vừa.

Trong ví dụ này, gói lớn là mục tiêu mà rạp muốn bạn chọn, trong khi gói nhỏ là đối thủ. Việc thêm gói vừa làm mồi nhử (chỉ rẻ hơn gói lớn 50 xu) khiến bạn bị thuyết phục để chọn gói lớn.

Điều thú vị là: lựa chọn mồi nhử thường không được thiết kế để được chọn. Trong trường hợp này, giả định rằng sẽ không ai mua gói vừa vì nó quá đắt so với gói lớn. Mục đích duy nhất của mồi nhử là khiến một trong hai lựa chọn gốc – ở đây là gói lớn – trở nên hấp dẫn hơn.

Hay khi nhìn vào giá của ly cà phê bán tại Mỹ, bạn có thể thấy một điểm khá kỳ lạ: giá của ly cà phê cỡ vừa 12oz là 39k. Trong khi đó, ly cỡ nhỏ 10oz, khối lượng ít hơn 17% và có giá 29k, ít hơn 25% so với ly cỡ vừa. Còn ly cỡ lớn 16oz, khối lượng lớn hơn 33% và có giá 45k, chỉ cao hơn 15% so với ly cỡ vừa. Lúc này, ly cỡ nhỏ và cỡ lớn dường như rẻ hơn so với ly cỡ vừa. Tuy nhiên, đây là một cách làm rất thông minh để khiến khách hàng đưa ra lựa chọn dễ dàng hơn.

Nếu một khách hàng không quá quan tâm đến giá cả, thường sẽ chọn ly cỡ vừa vì nó vừa đủ lượng cà phê và giá cả hợp lý. Nhưng nếu là một sinh viên quan tâm đến chi tiêu tiết kiệm, thường chọn ly cỡ nhỏ để tiết kiệm tiền. Ngược lại, nếu là một tín đồ cà phê cần nhiều cà phê để tỉnh táo, thường sẽ chọn ly cỡ lớn vì nó có nhiều cà phê hơn với mức giá chỉ cao hơn một chút so với cỡ vừa. Như vậy, cỡ vừa được gọi là chim mồi trong trường hợp này, khiến lựa chọn cỡ nhỏ và cỡ lớn trở nên hấp dẫn hơn đối với người mua.

Tác động của hiệu ứng chim mồi

Một trong những tác động phổ biến nhất của hiệu ứng mồi nhử là khiến chúng ta tiêu xài và tiêu thụ nhiều hơn mức cần thiết. Khi có mồi nhử, chúng ta thường quyết định dựa trên cảm giác “có lợi nhất” hơn là dựa trên nhu cầu thực sự.

Ví dụ: chúng ta có thể chọn phần ăn combo burger + khoai tây thay vì món gà mà mình thích chỉ vì combo có vẻ hời hơn so với giá burger lẻ. Điều này khiến chúng ta chi tiêu nhiều hơn và có thể dẫn đến cảm giác hối tiếc sau mua (buyer’s remorse).

Hiệu ứng mồi nhử thường khiến ta chọn lựa chọn đắt hơn dù lợi ích thêm vào không đáng kể. Ví dụ:

Bạn đang tìm mua laptop và thấy ba lựa chọn:

$900 – cấu hình đủ dùng

$1.400 – RAM nhiều hơn một chút

$1.500 – máy mạnh mẽ hơn nhiều

Ban đầu, $900 có vẻ hợp lý nhất. Nhưng khoảng cách giá nhỏ giữa $1.400 và $1.500 khiến bạn chi nhiều hơn dự định – không phải vì cần, mà vì cảm thấy “đáng tiền”.

Hiệu ứng này còn ảnh hưởng đến đầu tư. Một nghiên cứu cho thấy việc thêm một công ty hoạt động kém (làm mồi nhử) vào danh sách cổ phiếu khiến nhà đầu tư có xu hướng chọn công ty hoạt động tốt hơn trong cùng ngành thay vì công ty tương đương ở ngành khác.

Hiệu ứng mồi nhử mạnh đến mức khiến chúng ta ra quyết định sai và hối hận sau đó. Mỉa mai là nó một phần xuất phát từ thiên kiến tránh hối tiếc (regret aversion) – tức là ta muốn tránh cảm giác đã chọn sai.

Ví dụ: Chọn laptop mạnh nhất vì nghĩ rằng các lựa chọn khác quá tệ, nhưng sau đó nhận ra nó quá nặng để mang đi, và hối hận vì đã chi quá nhiều.

Tin mới

FPT Shop ưu đãi độc quyền mùa tựu trường: Giảm đến 500.000 đồng cho học sinh, sinh viên
11 giờ trước
Nhân dịp tựu trường, FPT Shop hợp tác cùng các hãng điện thoại triển khai chương trình ưu đãi đặc biệt “Back to School” dành riêng cho học sinh, sinh viên từ lớp 10 trở lên trên toàn hệ thống.
Agribank - Cầu nối chiến lược đưa tín chỉ carbon Việt Nam vươn ra thị trường quốc tế
10 giờ trước
Tín chỉ carbon nổi lên như một “tài sản xanh” có giá trị. Tuy nhiên, để biến tiềm năng thành lợi ích thực sự, doanh nghiệp Việt cần một bệ đỡ tài chính vững chắc cùng sự đồng hành về chuyên môn, kết nối thị trường.
Tạm giam Giám đốc, Tổng đại lý bảo hiểm Trương Mạnh Hà
10 giờ trước
Trương Mạnh Hà bị bắt để điều tra liên quan đến hành vi lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản.
Trung Quốc sắp đón hơn 20 lãnh đạo thế giới đến sự kiện quan trọng
10 giờ trước
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình sẽ đón hơn 20 nhà lãnh đạo thế giới đến dự một diễn đàn an ninh khu vực vào tuần tới. Đây được coi là màn thể hiện mạnh mẽ sự đoàn kết của các nước phương Nam trong bối cảnh toàn cầu đang có những xáo trộn mạnh vì chính sách của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump.
Sacombank tung ưu đãi mùa tựu trường: Hoàn tiền học phí, săn deal siêu hời, quà tặng bùng nổ
9 giờ trước
Từ nay đến hết 31/10/2025, Sacombank triển khai chương trình ưu đãi “Tựu trường cùng Thẻ - Pay” dành cho khách hàng thanh toán học phí và mua sắm mùa tựu trường qua ứng dụng Sacombank Pay hoặc thẻ tín dụng Sacombank. Chương trình mang đến hàng loạt ưu đãi giá trị, giúp phụ huynh, học sinh – sinh viên và khách hàng trẻ tiết kiệm chi phí, khởi động năm học mới trọn niềm vui.

Bảng giá cập nhật trực tuyến

Thịt bò

BEEF

1.282.981.426 VNĐ / tấn

310.55 BRL / kg

0.00 %

- 0.00

Thịt gà

CHICKEN

29.952.070 VNĐ / tấn

7.25 BRL / kg

0.00 %

- 0.00

Thịt heo

LEAN HOGS

5.311.099 VNĐ / tấn

91.43 USD / lbs

0.25 %

+ 0.23

» Xem tất cả giá Thực phẩm

Tin cùng chuyên mục

Hãng vận tải biển lớn thứ ba thế giới làm việc với lãnh đạo TP. HCM, loạt dự án trọng điểm nào được quan tâm?
8 giờ trước
Bà Amelie Manon Humphreys, Tổng Giám đốc CMA CGM tại Việt Nam, cho biết tập đoàn mong muốn tìm hiểu quy hoạch, tiến độ triển khai và thủ tục đầu tư các dự án cảng biển tại TP. HCM.
93 chủ xe máy, ô tô có biển số sau nhanh chóng nộp phạt nguội theo Nghị định 168
8 giờ trước
Ngày 26/8, Công an tỉnh Thanh Hóa đã có thông báo kết quả phát hiện phương tiện vi phạm về trật tự an toàn giao thông qua Hệ thống camera giám sát an ninh trật tự, an toàn giao thông.
Các trường hợp được tính tham gia BHYT 5 năm liên tục, được chi trả 100%
7 giờ trước
Trong một số trường hợp, người lao động ngừng đóng BHYT vẫn được tính là đang tham gia để áp dụng quyền lợi chi trả 100%
Doanh nghiệp tư nhân và hành trình phát triển bền vững: Đừng chỉ là khẩu hiệu
7 giờ trước
Phát triển bền vững, kinh tế xanh, trách nhiệm xã hội – liệu có đang trở thành những cụm từ thời thượng nhưng xa rời thực tế?