Tài liệu rà soát dự luật Quản lý thuế (sửa đổi) vừa được công bố. Tại dự thảo lần cuối (lần 9) Bộ Tài chính gửi Bộ Tư pháp rà soát trước khi Quốc hội biểu quyết thông qua, một trong những nội dung nhận được nhiều quan tâm là kiểm tra thuế .

Dự kiến, luật Quản lý thuế (sửa đổi) sẽ có hiệu lực thi hành từ ngày 1.7.2026
ẢNH: NGỌC THẮNG
Theo dự luật, việc kiểm tra thuế tại trụ sở của cơ quan quản lý thuế được thực hiện trên cơ sở hồ sơ thuế, cơ sở dữ liệu quản lý thuế có trên hệ thống thông tin quản lý thuế; cơ quan hải quan kiểm tra thực tế hàng hóa xuất khẩu, hàng hóa nhập khẩu trong trường hợp cần thiết và còn đủ điều kiện.
Cơ quan quản lý thuế có quyền yêu cầu người nộp thuế giải trình, bổ sung thông tin, tài liệu; ban hành quyết định ấn định thuế, xử lý vi phạm về thuế, hoặc chuyển sang kiểm tra tại trụ sở người nộp thuế.
Việc kiểm tra tại trụ sở người nộp thuế được thực hiện trong các trường hợp sau: hồ sơ thuộc diện kiểm tra trước hoàn thuế; có dấu hiệu vi phạm pháp luật; được lựa chọn theo kế hoạch, chuyên đề; theo yêu cầu, đề nghị của cơ quan, người có thẩm quyền.
Người nộp thuế có rủi ro cao thuộc các trường hợp: chia, tách, sáp nhập, hợp nhất, chuyển đổi loại hình doanh nghiệp, phá sản, giải thể, chấm dứt hoạt động, cổ phần hóa, chấm dứt hiệu lực mã số thuế, chuyển địa điểm kinh doanh...
Thời hạn kiểm tra thuế không quá 20 ngày, kể từ ngày công bố quyết định kiểm tra, trường hợp cần thiết thì có thể gia hạn 1 lần nhưng không quá 20 ngày.
Thời hạn kiểm tra thuế đối với doanh nghiệp có giao dịch liên kết không quá 40 ngày, trường hợp cần thiết có thể gia hạn 1 lần nhưng không quá 40 ngày.
Trường hợp cần thu thập, trao đổi thông tin với cơ quan thuế nước ngoài thì thời hạn kiểm tra thuế có thể kéo dài nhưng không quá 2 năm. Thời hạn kiểm tra này không bao gồm thời gian tạm dừng kiểm tra.
Trao đổi với Thanh Niên, luật sư Nguyễn Văn Được, Tổng giám đốc Công ty TNHH Kế toán và tư vấn thuế Trọng Tín, Ủy viên thường trực Hội Tư vấn thuế Việt Nam, cho rằng đề xuất về thời hạn kiểm tra thuế Bộ Tài chính nêu tại dự thảo mới nhất chưa có sự ghi nhận, điều chỉnh so với trước đó, dù các chuyên gia, doanh nghiệp có khá nhiều góp ý.

Trường hợp thông thường, kiểm tra thuế tối đa lên tới 40 ngày là quá dài, gây khó khăn cho hoạt động của doanh nghiệp
ẢNH: ĐAN THANH
Kiểm tra thuế với các trường hợp thông thường tối đa lên tới 40 ngày (bao gồm cả gia hạn 20 ngày) là quá dài, gây khó khăn cho doanh nghiệp. Với trường hợp doanh nghiệp có giao dịch liên kết , tổng thời lượng kiểm tra có thể lên tới 80 ngày cũng chưa hợp lý.
Vị chuyên gia phân tích, điều 110.4c luật Quản lý thuế hiện hành quy định thời gian kiểm tra không quá 10 ngày làm việc và gia hạn 1 lần không quá 10 ngày.
Cạnh đó, điều 20 luật Thanh tra nêu rất rõ, nếu thanh tra ở cấp quận, huyện (trước đây), thời hạn là 30 ngày, còn thanh tra cấp tỉnh trở lên là 45 ngày.
Hiện nay không thực hiện thanh tra thuế , song lại đề xuất cho phép kéo dài, gia hạn việc kiểm tra thuế với tổng lượng thời gian dài hơn thời gian thanh tra thuế trước đây là chưa phù hợp với chủ trương cải cách thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp.
Để đảm bảo thời hạn kiểm tra thấp hơn thanh tra, ông Được đề xuất, với trường hợp thông thường, thời hạn kiểm tra thuế không quá 15 ngày, kể từ ngày công bố quyết định kiểm tra; trường hợp cần thiết thì có thể gia hạn 1 lần nhưng không quá 15 ngày.
Với doanh nghiệp có giao dịch liên kết , thời hạn kiểm tra thuế không quá 30 ngày làm việc, trường hợp cần thiết thì có thể gia hạn 1 lần nhưng không quá 30 ngày làm việc.
"Quy định như trên vừa đồng bộ với luật Thanh tra, vừa phù hợp thực tiễn, tạo thuận lợi cho người nộp thuế, đồng thời tăng hiệu quả quản lý nhà nước", ông Được nhấn mạnh.
Trước đó, góp ý vào dự luật, nhiều doanh nghiệp cũng bày tỏ băn khoăn về kiểm tra thuế .
Theo Tập đoàn Công nghiệp - Viễn thông quân đội (Viettel), thời hạn kiểm tra thuế 40 ngày làm việc tương ứng 15% thời gian làm việc 1 năm. Nếu tính cả thời gian gia hạn 40 ngày thì tổng là 80 ngày làm việc, tương ứng 30% thời gian làm việc 1 năm của doanh nghiệp. Điều này sẽ ảnh hưởng rất lớn đến hoạt động sản xuất, kinh doanh.
Viettel đề nghị sửa đổi nội dung về thời hạn kiểm tra cho phù hợp hơn với quy định tại luật Thanh tra.