Lo nông sản Việt mất lợi thế vì phí lên sàn online đắt đỏ

Ngày 1/10, Diễn đàn Nông dân quốc gia lần thứ X với chủ đề “ Kết nối thị trường - xây dựng thương hiệu - thúc đẩy tiêu thụ nông sản , góp phần tăng trưởng kinh tế đất nước 2 con số” diễn ra, với sự chủ trì của Chủ tịch Hội Nông dân Việt Nam Lương Quốc Đoàn và Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên.

Chậm lên sàn TMĐT , nông sản Việt khó vươn xa

Là người đặt câu hỏi đầu tiên, bà Vương Thị Thương, Nông dân Việt Nam xuất sắc năm 2025 đến từ Lạng Sơn - Giám đốc Hợp tác xã Nông sản Toàn Thương - đề cập việc Bộ Công Thương có những giải pháp gì để đưa các sản phẩm OCOP từ đặc sản địa phương vươn tầm quốc tế, trên các sàn thương mại điện tử? (TMĐT).

Trả lời về vấn đề này, ông Vũ Bá Phú - Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại, Bộ Công Thương - cho biết đang triển khai nhiều giải pháp để đưa sản phẩm OCOP ra thị trường quốc tế.

Theo đó, Bộ Công Thương hỗ trợ doanh nghiệp, HTX cải thiện chất lượng, bao bì, nhãn mác, truy xuất nguồn gốc, đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế. Đồng thời, lồng ghép quảng bá sản phẩm OCOP trong Chương trình Xúc tiến thương mại quốc gia và Chương trình Thương hiệu quốc gia, qua đó xây dựng hình ảnh sản phẩm OCOP Việt Nam gắn với chất lượng, bền vững, bản sắc văn hoá.

Hiện Bộ Công Thương đã hoàn thiện chiến lược và kế hoạch phát triển TMĐT quốc gia. Trong đó, lồng ghép mục tiêu, giải pháp thúc đẩy quảng bá và tiêu thụ sản phẩm OCOP qua kênh trực tuyến, đồng thời tổ chức hàng trăm lớp tập huấn cho hàng chục nghìn học viên là nông dân, HTX, hộ kinh doanh với nội dung tập trung vào kỹ năng TMĐT..

"Bộ cũng phối hợp với các sàn lớn như Amazon, Alibaba, Shopee, TikTok Shop để xây dựng gian hàng OCOP và triển khai mô hình Sàn Việt (SanViet) nhằm kết nối sàn TMĐT địa phương, hỗ trợ HTX, hộ kinh doanh mở rộng thị trường", ông Phú cho hay.

Tại diễn đàn, nhiều ý kiến băn khoăn về phí sàn thương mại điện tử và chi phí logistics đang trở thành rào cản lớn khiến nông sản Việt khó cạnh tranh.

Bà Lê Hoàng Oanh - Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, Bộ Công Thương - cho rằng, bán hàng trên sàn thương mại điện tử không chỉ là quảng bá hay mở gian hàng, mà điều cốt lõi là sản phẩm phải đạt chuẩn.

Theo bà Oanh, với thị trường trong nước, nhiều sản phẩm OCOP 3 sao có thể bán rộng rãi. Nhưng để ra quốc tế, sản phẩm cần đáp ứng yêu cầu cao hơn (OCOP 4-5 sao), tiêu chuẩn về chất lượng, số lượng, sản lượng, bao bì, nhãn mác.

Hiện nay, Bộ Công Thương đã ban hành nhiều ấn phẩm hướng dẫn xuất khẩu nông sản , nông lâm thủy sản sang các thị trường như Trung Quốc, Ấn Độ, Hàn Quốc, Nhật Bản… Trong đó quy định rõ tiêu chuẩn, quy chuẩn mà doanh nghiệp, hợp tác xã cần đáp ứng. "Nếu không đạt tiêu chuẩn, việc tiêu thụ trong nước đã khó, chứ chưa nói đến xuất khẩu", bà Oanh nói.

Chia sẻ thực tế, khi triển khai các phiên livestream bán hàng ở Lai Châu, bà Oanh nhận thấy có nhiều doanh nghiệp tham gia, nhưng chỉ một đơn vị sản xuất mật ong đủ tiêu chuẩn để đưa sản phẩm lên sàn thương mại điện tử.

"Điều này cho thấy việc nâng cao chất lượng vẫn là yếu tố then chốt. Vì vậy, Bộ Công Thương đã và đang tổ chức nhiều lớp tập huấn giúp bà con nắm được quy chuẩn, thủ tục cần thiết để sản phẩm đạt chuẩn trong nước và quốc tế", bà Oanh nói thêm.

Để hỗ trợ người nông dân bán hàng qua sàn thương mại điện tử, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết thêm, Luật TMĐT sẽ được thông qua tại Kỳ họp tháng 10 này.

"Bộ sẽ có văn bản chỉ đạo, hướng dẫn các địa phương sử dụng hiệu quả các chương trình xúc tiến thương mại để hỗ trợ các sản phẩm chủ lực (như nông sản , thủy sản). Hình thức hỗ trợ có thể là miễn phí lên sàn, giảm chi phí logistics, tập trung vào 100 sản phẩm trọng điểm", ông Diên nói.

Sắp mở đường cho quả bưởi và bơ sang Trung Quốc

Tại diễn đàn, nông dân Võ Quan Huy chia sẻ, xuất khẩu được hàng hoá nông lâm sản hiện đòi hỏi rất nhiều về quy trình. Cùng với đó, thị trường xuất khẩu đang trong tình trạng bão hoà trong khi xu thế người tiêu dùng đang hướng tới sản phẩm xanh, nên đòi hỏi ngành nông nghiệp phải có những bước đầu tư để thay đổi thiết bị công nghệ để đáp ứng nhu cầu sản phẩm xanh này. Ông cũng đặt câu hỏi xuất khẩu trái bưởi đi nhiều năm nhưng chưa được, vì sao?

Thông tin về vấn đề này, ông Trần Thanh Nam - Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết, Bộ NN&MT đang ưu tiên giải quyết sớm 2 loại trái bưởi và bơ. Đoàn kiểm tra của hải quan Trung Quốc cũng đã sang khảo sát và cơ bản xong rồi, đang soạn thảo nghị định thư, mất khoảng vài tháng. Hi vọng đầu năm sau chúng ta sẽ chính thức mở cửa vào thị trường Trung Quốc.

Đối với thị trường Trung Quốc, họ ngày càng chặt chẽ, hàng năm chỉ được 1-2 sản phẩm, quy trình rất chặt nên chúng ta sẽ lựa chọn sản phẩm ưu tiên, đầu tiên là trái bưởi sau đó sẽ là trái bơ.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên tiếp lời đề nghị các bộ phận liên quan của Bộ Công Thương xúc tiến, làm ngay công thư gửi Bộ trưởng Thương mại Trung Quốc. Ngay trong tháng 10 này phải xong công thư để thúc đẩy quá trình làm Nghị định thư, làm sao rút ngắn thời gian nhanh nhất cho trái bưởi và trái bơ của Việt Nam.