Siêu đô thị bứt phá, vươn tầm: Bước ngoặt lịch sử

Từ vai trò trung tâm kinh tế lớn nhất cả nước, TP HCM đang khẳng định vị thế mới là hạt nhân của vùng đô thị - công nghiệp - cảng biển - dịch vụ, qua đó trở thành "siêu đô thị quốc tế" của Đông Nam Á, lọt vào tốp 100 thành phố đáng sống nhất thế giới.

Ngày 1-7-2025 đánh dấu cột mốc lịch sử khi TP HCM, Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu hợp nhất.

Tiền đề bứt phá

Với diện tích 6.773 km², dân số trên 13,6 triệu người, lực lượng lao động hơn 7,2 triệu, TP HCM hiện có diện tích tương đương 2,04% cả nước, 13,4% dân số, 14% lao động toàn quốc.

Về kinh tế, GRDP của TP HCM - nếu loại trừ dầu khí - ước đạt trên 2,821 triệu tỉ đồng, chiếm 22,3% toàn quốc; GRDP bình quân đầu người ước 220 triệu đồng, gấp 1,7 lần bình quân cả nước. Về thu ngân sách, TP HCM ước đạt 737.000 tỉ đồng, chiếm 36,7% tổng thu ngân sách quốc gia.

Dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội Đại biểu Đảng bộ TP HCM lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030 đánh giá việc hợp nhất mở ra cơ hội mở rộng thị trường, tăng sức hút đầu tư, kết nối hạ tầng, kết nối chuỗi sản xuất và nâng tầm vị thế quốc tế cho thành phố. 

Đây là sự cấu hình lại toàn diện không gian phát triển, nơi 3 cực kinh tế năng động bậc nhất cả nước hội tụ với tầm nhìn mới là "siêu đô thị quốc tế" của Đông Nam Á, lọt vào tốp 100 thành phố đáng sống nhất thế giới; mang sứ mệnh tiên phong, dẫn dắt, lan tỏa phát triển cho cả nước.

TP HCM đã tái cấu trúc không gian phát triển theo tư duy "một trung tâm, 3 vùng, 1 đặc khu". TP HCM hội tụ các điều kiện để trở thành siêu đô thị đa trung tâm phát triển theo 4 hành lang, với 5 trụ cột: trung tâm công nghiệp, logistics; trung tâm tài chính quốc tế; du lịch và công nghiệp văn hóa; trung tâm giáo dục - y tế và khoa học - công nghệ.

Hội đủ yếu tố vươn tầm

TS Trần Du Lịch, Chủ tịch Hội đồng Tư vấn triển khai thực hiện Nghị quyết 98/2023 của Quốc hội, nhận định việc hợp nhất không đơn thuần là cộng gộp 3 đơn vị hành chính mà là "phép nhân chiến lược" tạo ra giá trị bứt phá về quy mô, vị thế và năng lực cạnh tranh. Theo ông, không có nơi nào hội tụ động lực tăng trưởng mạnh mẽ như TP HCM.

Trước lợi thế không gian phát triển và thế mạnh địa - kinh tế, để bảo đảm quản trị tốt, tăng trưởng nhanh, phát triển bền vững, TS Trần Du Lịch cho rằng TP HCM cần tập trung phát triển siêu đô thị đa trung tâm, "bám sông, hướng biển". Ông khẳng định đây là thời cơ để TP HCM nâng cao vị trí, vai trò và vươn tầm quốc tế.

Ở góc nhìn quy hoạch, theo TSKH-KTS Ngô Viết Nam Sơn, bài toán phát triển bền vững trở thành trọng tâm trong tầm nhìn "siêu đô thị vùng". Khi quy mô đô thị mở rộng, áp lực về hạ tầng, giao thông, môi trường, an sinh xã hội cũng tăng theo. Thành phố nên thiết kế lại toàn bộ cấu trúc không gian theo hướng hạn chế dồn nén dân cư vào lõi đô thị.

Nêu yêu cầu quy hoạch phát triển đô thị vùng mang tầm quốc tế, đa trung tâm, đa cực, với tính kết nối cao, TSKH-KTS Ngô Viết Nam Sơn nhấn mạnh TP HCM không chỉ hướng đến tăng trưởng kinh tế mà còn phát triển hài hòa về xã hội và môi trường - nơi con người được sống an toàn và có cơ hội phát triển.

Nhìn lại để tiến xa

Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch HĐND TP HCM Võ Văn Minh cho biết ông vui mừng vì những kết quả thành phố đạt được trong nhiệm kỳ 2020-2025. TP HCM cũng ý thức rất rõ những thách thức, hạn chế cần phải vượt qua. 

Cụ thể, tăng trưởng kinh tế chưa bền vững, hiệu quả đầu tư chưa tương xứng; hạ tầng quá tải, áp lực dân số lớn, ngập nước, ùn tắc giao thông; mô hình tăng trưởng vẫn dựa nhiều vào sản xuất gia công; chưa phát triển hết thế mạnh kinh tế biển…

Ông Võ Văn Minh cho rằng trong nhiệm kỳ tới, để tiếp tục là đầu tàu kinh tế của cả nước, đóng góp lớn vào GRDP của quốc gia cũng như phát triển xứng với kỳ vọng, trước mắt, TP HCM cần tập trung thực hiện thật tốt một số nhiệm vụ trọng tâm. Trong đó, triển khai nghiêm túc giai đoạn 2 của Đề án tổng thể sắp xếp các cơ quan chuyên môn, đơn vị sự nghiệp công lập của thành phố; khẩn trương ban hành quyết định quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của các đơn vị sau sắp xếp, bảo đảm bộ máy chính quyền địa phương 2 cấp hoạt động ổn định, hiệu năng, hiệu lực và hiệu quả.

Bên cạnh đó, TP HCM sẽ tiếp tục triển khai đồng bộ, hiệu quả Nghị quyết 31-NQ/TW, Nghị quyết 24-NQ/TW của Bộ Chính trị, Kết luận của Thủ tướng Chính phủ tại Hội nghị Hội đồng Điều phối vùng Đông Nam Bộ lần thứ 5, Nghị quyết 84/2024 của Chính phủ… bằng các việc làm cụ thể, thiết thực và có kết quả rõ ràng.

Việc quan trọng nữa là trình Chính phủ, Quốc hội xem xét, thông qua Đề án sửa đổi, bổ sung Nghị quyết 98/2023 của Quốc hội để tạo cơ sở pháp lý cho việc huy động mọi nguồn lực phục vụ phát triển.

Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch HĐND TP HCM cũng nhấn mạnh yêu cầu về việc quyết liệt tháo gỡ các điểm nghẽn trong quy hoạch, nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực đất đai; phấn đấu hoàn thành cao nhất mục tiêu tăng trưởng kinh tế 2 con số theo Kết luận 123-KL/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng…