'Vắc - xin' giúp học sinh phòng chống lừa đảo trên không gian mạng

Lừa đảo học bổng, trại hè quốc tế, trao đổi sinh viên ... nở rộ 

Trưa 23.5, sinh viên T. gọi điện về thông báo được nhà trường chọn đi giao lưu sinh viên quốc tế. T đề nghị gia đình chuyển tiền vào tài khoản cá nhân để làm "sao kê tài khoản" - một trong những điều kiện để hoàn tất hồ sơ. Tin tưởng con, gia đình lần lượt chuyển tiền với tổng cộng sáu đợt, mỗi lần vài trăm triệu đến vài tỉ đồng với hy vọng T. "lọt vào top 5 sinh viên có tài khoản cao nhất" để nhận học bổng. Đến lần thứ sáu, gia đình T thậm chí còn phải vay mượn để chuyển thêm 1,8 tỉ đồng, nâng tổng số tiền lên 7 tỉ đồng. Nhưng khi phụ huynh của cháu T nhờ người quen liên hệ ngân hàng kiểm tra số dư thì phát hiện tài khoản của T. đã trống rỗng. Sau đó, gia đình được biết T. đã rời khỏi nhà trọ và không đến thực tập tại bệnh viện nhiều ngày. Hiện sức khỏe tinh thần của T. vẫn chưa ổn định do áp lực và hoảng loạn sau biến cố.

ẢNH: HƯƠNG GIANG

Đáng lo ngại hơn, các đối tượng lừa đảo đang dần chuyển hướng sang các nạn nhân là học sinh, những người chưa có đủ chín chắn, kiến thức và kỹ năng trong cuộc sống.

Với mong muốn kiếm thêm chút tiền tiêu vặt trước kỳ thi đại học căng thẳng, em Nguyễn Thu Hiền, học sinh lớp 12 tại Hà Nội, đã vô tình sa vào một chiếc bẫy lừa đảo tinh vi trên không gian mạng . Trước đó, Hiền nhận được lời mời chào hấp dẫn qua tin nhắn trên mạng xã hội "Tham gia nhiệm vụ like và share video để nhận hoa hồng 100.000 đồng/giờ. Sau vài nhiệm vụ nhỏ, em được nhận 300.000 đồng đầu tiên. Để có số tiền lớn này, Hiền đã phải nói dối ba mẹ rằng cần tiền để tham gia lớp học thêm kỹ năng mềm. Vừa nạp 4 triệu đồng xong, Hiền hí hửng vào hệ thống thì nhận được thông báo "Nhiệm vụ bị lỗi, cần nạp thêm 5 triệu đồng để kích hoạt lại." Hiền lập tức nhận ra mình bị lừa và yêu cầu rút lại tiền, nhưng không còn bất kỳ phản hồi nào.

Những vụ việc lừa đảo trên đang phản ánh một thực tế, giới trẻ dù là những "công dân số" thành thạo công nghệ, lại đang thiếu hụt nghiêm trọng "vắc - xin" kiến thức để nhận diện rủi ro và kỹ năng tài chính cơ bản. Chính sự lơ là trong quản lý tài chính và nhẹ dạ, cả tin trước những hứa hẹn phi thực tế đã biến không gian mạng trở nên nhiều rủi ro hơn. 

Trang bị lá chắn phòng vệ thiết yếu

Theo ông Tạ Văn Hạ, Phó chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội, việc trang bị kiến thức và kỹ năng tài chính từ sớm sẽ giúp các em nhận biết giá trị đồng tiền, biết chi tiêu hợp lý, tiết kiệm, vay mượn đúng cách, từ đó hình thành thói quen và hành vi tài chính lành mạnh, tự chủ. Giáo dục tài chính không chỉ rèn kỹ năng sống cốt lõi mà còn bồi dưỡng cho học sinh ý thức trách nhiệm xã hội, hiểu về thuế, tín dụng , bảo hiểm, an sinh xã hội. Điều này vừa giúp phòng tránh rủi ro như tín dụng đen, thất bại tài chính , vừa tạo ra nguồn nhân lực chất lượng cao cho tương lai.

GS-TS Hoàng Văn Cường - Ủy viên Ủy ban Kinh tế, Tài chính của Quốc hội, Phó chủ tịch Hội đồng giáo sư Nhà nước nhấn mạnh, tiền là thứ quen thuộc đối với tất cả mọi người (từ trẻ em cho đến người già), nhưng không phải ai cũng hiểu đúng về tiền, không ít người vì tiền mà mắc phải lầm lỗi. Giáo dục tài chính giúp các em có được những kiến thức cơ bản về tiền, biết sử dụng tiền phù hợp, thấy được cơ chế điều hành chính sách tiền tệ của NHNN và hiểu được các quan hệ tài chính liên quan đến sử dụng tiền để cân nhắc, lựa chọn phù hợp khi quyết định tham gia.

Các chuyên gia cho rằng, đưa giáo dục tài chính vào trường phổ thông chính là góp phần nâng cao năng lực tư duy, trang bị kỹ năng số và quản trị tài chính cho thế hệ trẻ trong kỷ nguyên kinh tế số. 

Xuất phát từ thực tiễn trên, Công ty cổ phần Văn hóa và Giáo dục Tân Việt phối hợp với Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam tổ chức tập huấn trực tuyến với các chuyên đề: Giáo dục tài chính và văn hóa học đường. Nội dung được quan tâm nhiều nhất tại chương trình là bộ sách Giáo dục tài chính từ lớp 1 đến lớp 12, do ThS. Lê Thị Thúy Sen, Tổng biên tập Thời báo Ngân hàng - chủ biên. Bộ sách được xây dựng công phu, dựa trên khảo sát thực tiễn và kinh nghiệm quốc tế, kết hợp giữa kiến thức tài chính - ngân hàng với văn hóa truyền thống và giáo dục đạo đức - kỹ năng sống.

Bộ sách được biên soạn nhằm đưa kiến thức tài chính cơ bản đến gần hơn với học sinh, nội dung xoay quanh các chủ đề gần gũi như: chức năng của tiền, phân biệt hành vi tài chính đúng - sai, phong tục sử dụng tiền, mối quan hệ giữa kiếm tiền - tiết kiệm - chi tiêu - thanh toán - đầu tư. Mỗi bài học được trình bày theo cấu trúc 4 phần rõ ràng: Hiểu đúng - cung cấp kiến thức tài chính nền tảng, dễ hiểu, gắn với thực tiễn sống; dùng hay - khơi gợi tư duy sáng tạo, liên hệ trải nghiệm cá nhân; đấu trí tài chính - rèn luyện khả năng xử lý tình huống, phân tích lựa chọn tài chính ; khéo khôn với tiền - thực hành áp dụng linh hoạt vào cuộc sống gia đình và xã hội.

Tin tưởng đây sẽ là một bước ngoặt lớn trong việc nâng cao dân trí tài chính cho thế hệ trẻ, thầy Bùi Trung Hiếu (giáo viên Trường THPT Nguyễn Huệ) nhận xét: Trước đây, các kiến thức về quản lý tiền bạc, rủi ro tín dụng đen hay nhận diện lừa đảo trực tuyến chỉ được lồng ghép rất sơ sài vào một vài môn học. Điều đó không đủ để trang bị cho học sinh. Bộ sách này không chỉ cung cấp kiến thức hệ thống, khoa học mà còn được biên soạn rất thực tiễn, với ngữ liệu gần gũi. Việc có một giáo trình chính thức sẽ giúp chúng tôi có công cụ giảng dạy hiệu quả để trang bị cho các em kỹ năng "sống an toàn" và "tự chủ tài chính " ngay từ bậc phổ thông.