Cuộc cải tổ lịch sử của công ty mẹ GoJek: Chuyển hướng sang cho vay, mục tiêu trở thành công ty fintech hàng đầu

Cách đây không lâu, GoTo Group từng được xem là biểu tượng của giấc mơ công nghệ Đông Nam Á. Tập đoàn này khi ấy đã khiến giới đầu tư quốc tế đặt cược lớn vào viễn cảnh Indonesia trở thành trung tâm đổi mới của khu vực.

Thế nhưng chỉ sau vài năm, hào quang phai mờ. Cổ phiếu GoTo lao dốc kể từ khi niêm yết, giá trị vốn hóa bay hơi hàng chục tỷ USD, và “siêu ứng dụng” từng được kỳ vọng thống trị thị trường lại trở thành một cỗ máy đốt tiền.

Giờ đây, GoTo đang cố gắng viết lại câu chuyện của chính mình – bằng một hướng đi ít rực rỡ hơn, nhưng có vẻ thực tế hơn: trở thành một công ty fintech. Theo bài phân tích của Fortune Asia, tập đoàn công nghệ lớn nhất Indonesia đang tìm kiếm “luồng sinh khí thứ hai” trong lĩnh vực tài chính số – mảng kinh doanh được coi là có khả năng mang lại lợi nhuận ổn định và dài hạn hơn so với gọi xe hay thương mại điện tử.

Ngày Gojek và Tokopedia tuyên bố sáp nhập vào năm 2021, người ta từng gọi đó là “cuộc kết hôn quyền lực của Thung lũng Silicon Đông Nam Á”. Hai hệ sinh thái khổng lồ, hàng trăm triệu người dùng, hệ thống thanh toán và logistics tích hợp, dữ liệu tiêu dùng đồ sộ – tất cả dường như được sắp đặt để tạo ra một siêu ứng dụng thống trị mọi lĩnh vực.

Nhưng “giấc mơ siêu app” ấy nhanh chóng vấp phải thực tế phũ phàng. Cuộc đua khuyến mãi không hồi kết với Grab và Shopee khiến cả hai mảng trụ cột – gọi xe và thương mại điện tử – đều thua lỗ nặng. Khi lãi suất toàn cầu tăng, dòng vốn đầu tư mạo hiểm khô cạn, nhà đầu tư không còn kiên nhẫn với các công ty “đốt tiền để tăng trưởng”. GoTo buộc phải tỉnh giấc, thu hẹp quy mô, cắt giảm nhân sự, và nhìn lại câu hỏi cốt lõi: đâu là thứ có thể giúp họ thực sự tồn tại?

Câu trả lời, có vẻ, nằm ở tài chính số.

Indonesia là quốc gia đông dân thứ tư thế giới, nhưng nhiều người vẫn chưa có tài khoản ngân hàng hoặc khó tiếp cận dịch vụ tài chính truyền thống. Đó là một thị trường khổng lồ đang chờ được khai phá. Trong khi Grab hay Sea Group (chủ sở hữu Shopee) cũng đã lấn sân fintech, GoTo có lợi thế đặc biệt: lượng người dùng khổng lồ từ nền tảng Gojek và Tokopedia, cùng mạng lưới hàng triệu tài xế, tiểu thương và người bán hàng – những đối tượng “chưa được phục vụ” đúng mức bởi hệ thống ngân hàng truyền thống.

Theo Fortune Asia, GoTo hiện đang chuyển trọng tâm sang GoTo Financial – đơn vị sở hữu ví điện tử GoPay và dịch vụ GoPayLater cho phép người dùng mua trước trả sau. Hệ sinh thái này, nếu được phát triển đúng hướng, có thể trở thành “ngân hàng trong túi” của hàng trăm triệu người Indonesia. Thay vì phụ thuộc vào khuyến mãi và chiết khấu, GoTo giờ đây muốn kiếm lợi nhuận từ việc cung cấp tín dụng, thanh toán và bảo hiểm – những mảng có biên lợi nhuận cao hơn và tiềm năng ổn định hơn nhiều so với gọi xe hay giao đồ ăn.

Điểm khác biệt của chiến lược mới là cách tiếp cận thực tế và có kỷ luật. Không còn là giấc mơ thống trị mọi lĩnh vực, GoTo giờ đây định vị mình là một “fintech-first company” – công ty công nghệ tài chính lấy người dùng làm trung tâm, nơi thương mại điện tử và vận chuyển chỉ còn đóng vai trò cửa ngõ thu hút khách hàng vào hệ sinh thái thanh toán. CEO Patrick Walujo gọi đây là “GoTo 2.0” – phiên bản tinh gọn, bớt phô trương nhưng hiệu quả hơn.

Dĩ nhiên, chuyển hướng sang fintech không phải con đường dễ dàng. Thị trường tài chính số Indonesia đang trở thành chiến trường khốc liệt, nơi Grab, Sea, OVO, DANA đều cùng nhắm đến nhóm khách hàng phổ thông. Fintech cũng là lĩnh vực đòi hỏi kiểm soát rủi ro nghiêm ngặt: chỉ cần tỷ lệ nợ xấu tăng nhẹ, toàn bộ lợi nhuận có thể bị xóa sổ. Bên cạnh đó, GoTo phải xây dựng lại niềm tin. Người dùng vốn quen coi GoPay như công cụ thanh toán nhỏ lẻ – để họ sẵn sàng gửi tiền, vay vốn hay đầu tư, GoTo cần chứng minh mình không chỉ là “ứng dụng”, mà là một định chế tài chính đáng tin cậy.

Dù vậy, giới quan sát vẫn nhìn thấy cơ hội. Với hơn 150 triệu người dùng GoPay, hàng triệu tài xế và tiểu thương trong mạng lưới, GoTo sở hữu một “mỏ dữ liệu vàng” – lợi thế mà không ngân hàng truyền thống nào có. Trong một thị trường trẻ, năng động và số hóa nhanh như Indonesia, việc hiểu hành vi người dùng và chấm điểm tín dụng bằng dữ liệu tiêu dùng là lợi thế sống còn.

“Fintech không còn là cuộc chơi của ngân hàng, mà là cuộc chơi của những người hiểu dữ liệu và hành vi”, Reuters dẫn lời một nhà đầu tư nhận định.

Sự chuyển mình của GoTo cũng phản ánh một xu thế lớn hơn trong khu vực. Khi nguồn vốn rẻ không còn, các công ty công nghệ Đông Nam Á – từng sống bằng kỳ vọng và khuyến mãi – đang học cách kiếm tiền thật. Grab lần đầu có lợi nhuận sau nhiều năm, Sea Group cắt giảm hàng loạt hoạt động thua lỗ, còn GoTo thì chọn hướng đi riêng: bớt đốt tiền, tập trung vào dòng tiền và tận dụng sức mạnh địa phương.

Câu chuyện của GoTo, vì thế, không chỉ là chuyện của một doanh nghiệp đang vật lộn để sinh tồn. Nó là tấm gương phản chiếu cho toàn bộ thế hệ startup Đông Nam Á – từ mộng tưởng tăng trưởng bằng vốn ngoại đến hành trình tìm lại giá trị thật. Khi giấc mơ “kỳ lân” không còn được nuôi bằng kỳ vọng, chỉ những công ty biết thích nghi và tạo ra giá trị bền vững mới có thể tồn tại.

Hiện nền tảng thanh toán của GoTo đang được chấp nhận ở nhiều nơi trên cả nước. Hy vọng GoTo sẽ có thể chuyển đổi những người sử dụng ví điện tử thành khách hàng ngân hàng, dù họ là tài xế; doanh nghiệp thương mại điện tử siêu nhỏ, nhỏ hay vừa; hay chỉ đơn giản là những người mua sắm trực tuyến hoặc đặt xe.

GoTo nắm giữ 22% cổ phần của Ngân hàng Jago, cho phép người dùng tiếp cận các dịch vụ ngân hàng, chẳng hạn như tài khoản tiết kiệm. Các hoạt động ngân hàng số thường xuyên sau đó sẽ cho phép GoTo tích lũy dữ liệu, từ đó bổ sung cho hoạt động cho vay tiêu dùng hiện tại và có thể cho phép công ty cung cấp các dịch vụ khác như sản phẩm đầu tư và bảo hiểm. Các khoản vay có thể là động lực doanh thu, vì nhiều công ty fintech đôi khi tính lãi suất cao hơn để bù đắp rủi ro gia tăng khi cho vay đối với những khách hàng có rủi ro nợ xấu.

Theo: Fortune, Reuters