Quốc gia BRICS không còn là 'thiên đường' của xe Trung Quốc: doanh số lao dốc 58%, hơn 200 showroom đóng cửa, hết thời kiếm tiền dễ dàng

Sau giai đoạn tăng trưởng nóng kéo dài hơn hai năm, xuất khẩu ô tô Trung Quốc sang Nga đang lao dốc mạnh, đánh dấu sự kết thúc đột ngột của quãng thời gian “kiếm tiền dễ dàng” tại thị trường này.

Theo Hiệp hội ô tô du lịch Trung Quốc (CPCA), từ tháng 1 đến tháng 9/2025, Trung Quốc chỉ xuất khẩu 357.700 xe nguyên chiếc sang Nga, giảm tới 58% so với cùng kỳ năm trước. Diễn biến này đồng nghĩa Nga không còn là điểm đến hàng đầu của ô tô Trung Quốc. Vị trí này hiện thuộc về Mexico với 410.700 chiếc, sau đó là UAE với 367.800 chiếc.

Năm 2021, doanh số xe Trung Quốc tại Nga chỉ đạt 115.700 chiếc, tương đương 7% thị phần. Tuy nhiên, sau khi thị trường biến động vì xung đột khu vực, nhiều thương hiệu châu Âu, Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc tạm ngừng hoạt động hoặc rút khỏi Nga. Khoảng trống lớn này đã mở đường để xe Trung Quốc vươn lên chiếm lĩnh thị trường.

Chỉ trong hai năm, đà tăng trưởng bùng nổ. Xuất khẩu từ Trung Quốc sang Nga tăng từ 163.000 chiếc năm 2022 lên 950.000 chiếc năm 2023, và tiếp tục đạt 1,158 triệu chiếc năm 2024. Doanh số của các hãng Trung Quốc tại Nga vượt 500.000 chiếc, chiếm gần 50% thị phần. Nhưng “kỷ nguyên tăng trưởng cao” này đã chấm dứt trong năm 2025, khi hàng loạt điều chỉnh chính sách tại Nga gây sức ép lớn lên chi phí nhập khẩu .

Thời hoàng kim khép lại với xe Trung Quốc

Bước ngoặt quan trọng xuất hiện từ tháng 10/2024, khi Nga nâng phí tái chế đối với xe nhập khẩu từ 70% lên 85%. Mức tăng khiến chi phí đội lên đáng kể: phí tái chế xe đã qua sử dụng dung tích 2–3 lít, trên ba năm tuổi, nhảy từ 1,3 triệu rúp lên 2,37 triệu rúp (khoảng 29.300 USD). Biên lợi nhuận của các doanh nghiệp và hệ thống phân phối lập tức bị thu hẹp.

Sang tháng 1/2025, Nga tiếp tục tăng thuế nhập khẩu từ 20% lên 38%, khiến chi phí thông quan bị đẩy lên cao hơn nữa. Cộng dồn nhiều loại thuế phí khiến lợi thế giá rẻ – vốn là điểm mạnh nhất của xe Trung Quốc – gần như biến mất.

Bên cạnh đó, các biện pháp siết chặt đối với “kênh xám” cũng tác động mạnh đến thị trường. Trong giai đoạn thị trường thiếu xe mới, nhiều doanh nghiệp Trung Quốc từng sử dụng cách tái xuất xe qua các nước thứ ba như Kazakhstan, dán nhãn “xe đã qua sử dụng 0 km” để né thuế cao.

Tuy nhiên, từ tháng 4/2024, Nga yêu cầu xe nhập khẩu từ Liên minh Kinh tế Á–Âu phải nộp đầy đủ phần thuế chênh lệch mới được lưu thông. Quy định này nga y lập tức bịt lại đường né thuế, khiến giá bán tăng mạnh và đồng thời bộc lộ một lỗ hổng lớn về dịch vụ hậu mãi: nhiều xe thuộc diện nhập khẩu theo kênh này không có bảo hành, sửa chữa chính hãng, làm ảnh hưởng đến uy tín của các thương hiệu Trung Quốc.

Nhu cầu tiêu dùng tại Nga cũng suy yếu đáng kể. Trong nỗ lực kiểm soát lạm phát, Ngân hàng Trung ương Nga duy trì lãi suất chuẩn ở mức rất cao, lên tới 21% trong thời gian dài. Lãi vay mua xe theo đó tăng lên khoảng 30%, khiến chi phí sở hữu ô tô trở nên đắt đỏ. Cộng thêm tác động từ mức thuế và phí nhập khẩu mới, giá bán trung bình ô tô tại Nga đã vọt lên 3,35 triệu rúp (tương đương 41.400 USD). Hệ quả là nhu cầu giảm mạnh.

Một yếu tố khác khiến thị trường chững lại là tâm lý chờ đợi của người tiêu dùng. Khi tình hình khu vực dần ổn định, một số thương hiệu quốc tế như Toyota , Renault , Hyundai và Kia bắt đầu phát tín hiệu muốn quay trở lại thị trường Nga.

Điều này khiến không ít khách hàng trì hoãn quyết định mua xe , làm doanh số sụt giảm. Số liệu Bộ Công Thương Nga cho thấy từ tháng 1 đến tháng 9/2025, doanh số ô tô mới tại Nga giảm 25%, xuống còn 1,014 triệu chiếc. Cùng kỳ, doanh số của các hãng Trung Quốc giảm gần một nửa, chỉ đạt 576.000 chiếc.

Trước tình hình này, nhiều doanh nghiệp Trung Quốc bắt đầu thu hẹp hiện diện tại Nga. Trong quý I/2025, Nga ghi nhận 274 showroom ô tô đóng cửa, trong đó có tới 213 showroom của các hãng Trung Quốc – chiếm gần 80%. Ngay cả các tập đoàn lớn cũng phải điều chỉnh chiến lược.

Trong bản cáo bạch IPO năm 2025 tại Hồng Kông (TQ), Chery cho biết sẽ giảm quy mô hoạt động tại Nga do biên lợi nhuận bị bào mòn bởi thuế và phí mới; hãng đã bán một phần tài sản và kênh phân phối tại Nga vào tháng 4/2025 và dự kiến tiếp tục thu hẹp dần đến năm 2027.

Sau giai đoạn mở rộng thần tốc, thị trường Nga đang trở thành bài kiểm tra sức bền đối với các hãng xe Trung Quốc. Dù vẫn giữ thị phần lớn, họ phải đối mặt nhiều thách thức như chi phí tăng cao, nhu cầu giảm, và những mô hình kinh doanh dựa trên lợi thế giá rẻ không còn dễ dàng như trước.