Dân gặp khó vì tiền sử dụng đất quá cao

Xây dựng nghị quyết riêng để tháo gỡ cho tiền sử dụng đất

Tại buổi họp báo thường kỳ của Bộ Nông nghiệp và Môi trường mới đây, ông Mai Văn Phấn, Phó cục trưởng Cục Quản lý đất đai cho biết, trong quá trình triển khai luật Đất đai, nhất là liên quan đến bảng giá đất áp dụng trong trường hợp cho thuê hoặc chuyển mục đích sử dụng đã nảy sinh một số vướng mắc, đặc biệt đối với hộ gia đình, cá nhân khi chuyển mục đích sử dụng đất tiền sử dụng đất quá cao.

Cụ thể, trong thời gian qua, báo chí đưa tin nhiều trường hợp người dân phải đóng tiền chuyển mục đích sử dụng đất sang đất ở với mức chi phí "khủng". Đơn cử trường hợp ở Nghệ An, một hộ dân tại phường Hưng Lộc (TP.Vinh cũ) khi chuyển mục đích 300 m² đất vườn sang đất ở đã phải đóng gần 4,5 tỉ đồng tiền sử dụng đất .

ẢNH: ĐÌNH SƠN

Lý do là theo bảng giá đất của địa phương, họ bị áp mức giá đất ở là 15 triệu đồng/m² trong khi giá đất nông nghiệp chỉ 85.000 đồng/m², dẫn đến khoản chênh lệch lớn và chi phí sử dụng đất rất cao.

Trước thực trạng này, Chính phủ đã giao Bộ Tài chính chủ trì xây dựng nghị quyết để tháo gỡ khó khăn thực tiễn, nghiên cứu phương án tối ưu nhằm giảm gánh nặng cho người dân khi chuyển đất sang đất ở. Trong hạn mức được công nhận thì không phải nộp tiền, ngoài hạn mức sẽ tính theo quy định. Bộ Tài chính đang tiếp thu ý kiến để hoàn thiện.

Thủ tướng Phạm Minh Chính cũng đã chỉ đạo Bộ Tài chính khẩn trương đề xuất hệ số điều chỉnh giá đất (hệ số K) nhằm đảm bảo mức thu phù hợp và báo cáo trước ngày 10.9.2025.

Hoàn trả lại tiền sử dụng đất chênh lệch

Theo ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM, vướng mắc lớn nhất hiện nay bắt nguồn từ quy định tại khoản 1 điều 159 luật Đất đai 2024 và khoản 1 điều 8 Nghị định 103/2024.

Theo đó, hộ gia đình, cá nhân khi chuyển từ đất nông nghiệp lên đất ở đang bị áp bằng 100% giá đất trong bảng giá đất cho toàn bộ diện tích, không phân biệt phần đất trong hay ngoài hạn mức.

Quy định này kết hợp với việc các địa phương ban hành bảng giá đất mới (đã tích hợp các hệ số K) cao hơn trước nhiều lần. Điển hình như tại TP.HCM tăng từ 2,36 đến 38,8 lần đã đẩy tổng số tiền người dân phải nộp lên mức quá cao.

ẢNH: ĐÌNH SƠN

Để giải quyết tình trạng này, ông Lê Hoàng Châu đề xuất lựa chọn phương án Chính phủ sẽ ban hành một nghị quyết riêng để giải quyết các vấn đề cấp bách, quan trọng phát sinh từ thực tiễn. Đây được xem là giải pháp linh hoạt và kịp thời để xử lý bài toán chi phí lên thổ cư trong khi chờ sửa đổi luật Đất đai 2024.

Trong đó, nghị quyết riêng này của Chính phủ nếu ban hành cần quy định rõ một tỷ lệ thu thống nhất trên toàn quốc, thay vì giao cho các địa phương tự quyết. Việc giao cho mỗi tỉnh thành tự quy định có thể dẫn đến tình trạng không đồng nhất, chênh lệch lớn, gây ra sự so bì giữa các địa phương và có thể không thu đúng, thu đủ cho ngân sách.

Ông Lê Hoàng Châu đề xuất mức thu bằng 20% giá đất trong bảng giá đất đối với diện tích trong hạn mức và 30% đối với diện tích vượt hạn mức. Mức này hợp lý hơn đề xuất 30 - 50% trước đó của Bộ Tài chính, vốn vẫn bị coi là cao so với thực tế bảng giá đất mới.

Đồng thời, nhằm tạo sự công bằng và đồng thuận xã hội khi tính toán lại chi phí lên thổ cư, đảm bảo quyền lợi cho người dân, cần có một quy định chuyển tiếp trong chính sách mới, cho phép UBND cấp tỉnh hoàn trả khoản tiền chênh lệch mà các hộ gia đình, cá nhân đã nộp theo quy định 100% trước đây.